Đài Loan vừa công bố một đề xuất mua sắm quốc phòng bổ sung trị giá 40 tỷ USD, thể hiện quyết tâm của hòn đảo tự trị dân chủ này trong việc đối phó với áp lực quân sự ngày càng tăng từ Cộng hòa Nhân dân Trung Hoa. Trung Quốc, vốn chưa bao giờ cai trị Đài Loan, lại tuyên bố chủ quyền đối với hòn đảo này.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Hoa Kỳ cho biết: “Chúng tôi hoan nghênh thông báo của Đài Loan về ngân sách mua sắm quốc phòng đặc biệt mới trị giá 40 tỷ USD. Phù hợp với Đạo luật Quan hệ Đài Loan và cam kết hơn 45 năm qua của nhiều Chính quyền Hoa Kỳ, Hoa Kỳ ủng hộ việc Đài Loan tiếp nhận các khả năng phòng thủ quan trọng, tương xứng với mối đe dọa mà họ phải đối mặt.”
Viện Hoa Kỳ tại Đài Loan (AIT) – cơ quan đại diện phi ngoại giao của Mỹ – đã phản hồi rất tích cực gần như ngay lập tức sau khi đề xuất của Lại được công bố. Courtney Donovan Smith, một nhà bình luận chính trị cho Taipei Times, nói với Fox News Digital rằng sự ủng hộ mạnh mẽ từ AIT, “Tương đương với một sự chấp thuận công khai của Mỹ.”
Vào ngày hôm sau sau thông báo của Lại, Bộ trưởng Quốc phòng Đài Loan, Wellington Koo, cho biết các cuộc đàm phán sơ bộ đã được tiến hành với Hoa Kỳ về các loại vũ khí mà họ muốn mua như một phần của ngân sách này, kéo dài từ năm 2026 đến 2033. Tuy nhiên, ông Koo cho biết ông không thể công bố chi tiết các cuộc thảo luận cho đến khi Quốc hội nhận được thông báo chính thức.
Tuy nhiên, một số người ở Đài Loan bày tỏ lo ngại rằng cách diễn đạt từ phía chính quyền dường như hơi giảm nhẹ và không đến từ các quan chức cấp cao đủ.
Những người lo ngại về cái mà họ cho là một giọng điệu trầm lắng từ phía chính quyền Tổng thống Donald Trump đã tự hỏi liệu thời điểm có nhạy cảm hay không, sau khi Tổng thống Trump và nhà lãnh đạo Trung Quốc Tập Cận Bình đồng ý về một thỏa thuận thương mại, và chỉ vài ngày sau khi ông Tập gọi điện cho ông Trump để tái khẳng định yêu sách của Bắc Kinh đối với Đài Loan – những yêu sách mà Hoa Kỳ “ghi nhận” nhưng không chấp nhận.
Dù vậy, nhà phân tích rủi ro chính trị có trụ sở tại Đài Bắc và trợ lý giáo sư Đại học Tamkang, Ross Feingold, nói với Fox News Digital rằng sự ủng hộ của Hoa Kỳ về cơ bản không thay đổi và khi nói đến việc bán vũ khí của Mỹ cho Đài Loan, “Nếu Đài Loan là người mua sẵn lòng, thì chính quyền Tổng thống Donald Trump có khả năng sẽ là người bán sẵn lòng.”
Cũng gây khó chịu cho sự tự tôn mong manh của giới lãnh đạo cộng sản Trung Quốc là Thủ tướng mới của Nhật Bản, Sanae Takaichi, một người bảo thủ, người đã trở thành nữ thủ tướng đầu tiên của Nhật Bản vào tháng 10. Bà dường như đã phá vỡ sự mơ hồ chiến lược lâu đời của Nhật Bản về Đài Loan khi được hỏi vào ngày 7 tháng 11 tại quốc hội liệu một cuộc tấn công của Trung Quốc vào Đài Loan có cấu thành “tình huống đe dọa sự tồn vong của Nhật Bản” hay không.
Bà Takaichi đã không né tránh bằng câu “Tôi không bình luận về các giả thuyết”. Thay vào đó, bà nói: “Nếu có các tàu chiến và việc sử dụng vũ lực, cho dù bạn nghĩ thế nào đi nữa, nó có thể cấu thành một tình huống đe dọa sự tồn vong.”
Theo luật an ninh năm 2015 của Nhật Bản, việc chỉ định như vậy có thể cho phép hành động quân sự của Nhật Bản để bảo vệ đồng minh.
Trung Quốc đã phản ứng gay gắt, ngay lập tức gọi những nhận xét của bà là “tệ hại”. Một nhà ngoại giao Trung Quốc ở Osaka đã leo thang hơn nữa, đăng lại thông tin phủ sóng trên X với lời cảnh báo như một lời đe dọa: “Cái đầu bẩn tự cho vào sẽ bị chặt.”
Kerry K. Gershaneck, một học giả thỉnh giảng tại Đại học Quốc gia Chengchi và một cựu sĩ quan phản gián của Thủy quân lục chiến Hoa Kỳ, nói với Fox News Digital rằng Hoa Kỳ cần phải lên án rõ ràng Trung Quốc vì những mối đe dọa đối với Nhật Bản và thủ tướng Nhật Bản. Ông Gershaneck cảnh báo rằng các đồng minh châu Á ghi nhớ “sự bỏ rơi” của Mỹ trong quá khứ dưới cái mà ông gọi là chính sách “đừng khiêu khích Trung Quốc!” của chính quyền Obama. “Trừ khi các quan chức cấp cao ở Washington thể hiện sự ủng hộ mạnh mẽ hơn, ông nói, “chính quyền Trump 47 có nguy cơ đi vào lịch sử như là nhiệm kỳ thứ ba của Barack Hussein Obama.”
Ông Feingold lưu ý rằng mặc dù lập trường của bà Takaichi được Đài Loan nhiệt tình đón nhận, nhưng sự phấn khích “không bền vững và không dựa trên quyết định chính sách chính thức của Nhật Bản để bảo vệ Đài Loan.”
Sau các báo cáo rằng Tổng thống Donald Trump đã gọi điện cho thủ tướng Nhật Bản và yêu cầu bà giảm nhẹ những phát ngôn về Đài Loan, Thư ký Nội các Nhật Bản Kihara Minoru đã đưa ra lời phủ nhận mạnh mẽ, nói rằng ông Trump đã không khuyên bà Takaichi “giảm nhẹ giọng điệu trong những nhận xét của bà về Đài Loan.”
Trong khi những thay đổi địa chính trị thu hút sự chú ý của truyền thông, thách thức thực sự của ông Lại là trong nước. Đài Loan có một cơ quan lập pháp đơn viện, và đảng Dân Tiến của ông Lại không chiếm đa số.
Cheng Li-wun, chủ tịch mới của đảng đối lập chính Kuomintang (KMT), đã vận động chống lại việc tăng chi tiêu quốc phòng lên 5% GDP và đã nhiều lần lập luận rằng Đài Loan “không phải là một máy ATM” cho các ngân sách quân sự “vô lý”. KMT ủng hộ việc nối lại đàm phán với Bắc Kinh và chấp nhận “Đồng thuận 1992”, một khuôn khổ được đề xuất cho phép cả hai bên tuyên bố có “một Trung Quốc” trong khi giải thích ý nghĩa khác nhau. Ông Lại hoàn toàn bác bỏ lập trường này, gọi đó là con đường dẫn đến sự phục tùng Trung Quốc.
Bryce Barros, một thành viên cộng tác tại GLOBSEC và cựu cố vấn an ninh quốc gia của Thượng viện Hoa Kỳ, nói với Fox News Digital rằng có những trở ngại nghiêm trọng. “Các nhà lãnh đạo đối lập đã viện dẫn việc cắt giảm các dịch vụ thiết yếu khác như chăm sóc sức khỏe, thiếu chi tiết về cách ngân sách sẽ được chi trả và những lo ngại về các hành động thù địch hơn nữa với Trung Quốc,” ông nói. Nhưng ông Barros cho biết người đứng đầu cơ quan đại diện phi ngoại giao của Mỹ đã kêu gọi sự ủng hộ lưỡng đảng cho dự luật, và ông lưu ý rằng ông Lại chỉ cần sáu phiếu bất đồng từ phe đối lập để dự luật thông qua.
Các nhà phân tích cũng nhấn mạnh rằng đề xuất này không chỉ dành cho vũ khí của Mỹ. Ông Lại muốn đầu tư lớn vào sản xuất quốc phòng trong nước, bao gồm cả một hệ thống tên lửa chống tên lửa “vòm”, có thể giúp giảm bớt những lời buộc tội chi tiêu quá mức để lấy lòng Washington. Tuy nhiên, kế hoạch này vẫn đối mặt với một quốc hội đầy biến động và sự trả đũa nhất định từ Trung Quốc.
Tin tức từ Fox News ngày 3 tháng 12 năm 2025.
