Tanzania đang đối mặt với những hệ lụy từ bạo lực bao quanh cuộc bầu cử ngày 29 tháng 10, vốn bị nhiều quan sát viên quốc tế đánh giá là không đáp ứng được tiêu chuẩn tự do và công bằng. Giới chức đang đối mặt với câu hỏi về số người thiệt mạng sau khi lực lượng an ninh cố gắng dập tắt các cuộc bạo loạn và biểu tình của phe đối lập tại quốc gia Đông Phi này. Đảng đối lập chính Chadema khẳng định có tới hàng trăm người đã thiệt mạng.
Tổng thống Samia Suluhu Hassan, nhậm chức năm 2021 sau khi người tiền nhiệm qua đời, đã giành được hơn 97% phiếu bầu theo kết quả chính thức. Tuy nhiên, các đối thủ chính của bà là Tundu Lissu của Chadema và Luhaga Mpina của ACT-Wazalendo đã bị cấm tranh cử trong bối cảnh mà các tổ chức nhân quyền mô tả là một bầu không khí đàn áp, bao gồm các vụ mất tích cưỡng bức, bắt giữ tùy tiện và giết người không qua xét xử, theo Amnesty International. Chính phủ Tanzania đã phủ nhận các cáo buộc này.
Trong khi bà Hassan là đối tượng chính của sự tức giận tại Tanzania, nhiều nhà phê bình cho rằng những người khác cũng phải chịu trách nhiệm, với nhận định rằng nữ nguyên thủ quốc gia duy nhất của châu Phi chỉ đóng vai trò như một “bù nhìn”. Bài viết giới thiệu năm nhân vật chính trị quan trọng tại Tanzania.
Bà Hassan là tổng tư lệnh các lực lượng vũ trang và chủ tịch đảng cầm quyền Chama cha Mapinduzi, đảng đã cai trị Tanzania kể từ khi giành độc lập từ Anh vào năm 1961. Tỷ lệ phiếu bầu của bà là cao nhất từ trước đến nay trong một cuộc đua tổng thống kể từ khi chế độ đa đảng được thiết lập vào năm 1992. Theo đánh giá của Nhóm Khủng hoảng Quốc tế, bà Hassan đã “giám sát một cuộc đàn áp chưa từng có đối với các đối thủ chính trị”, với việc Chadema bị cấm tham gia bầu cử và lãnh đạo của đảng này, ông Lissu, bị buộc tội phản quốc sau khi kêu gọi cải cách bầu cử.
Các nhà phê bình cho rằng bà Hassan đã tự bao quanh mình bởi những người trung thành từ Zanzibar, quần đảo bán tự trị nơi bà sinh ra, dẫn đến lo ngại về sự chia rẽ phe phái trong đảng cầm quyền. Theo William Farmer, nhà phân tích của công ty tư vấn Africa Practice có trụ sở tại London, “phe Zanzibar thiếu kinh nghiệm điều hành chính phủ sâu rộng”.
Ông Kikwete là cựu tổng thống duy nhất còn sống của Tanzania. Ông vẫn giữ ảnh hưởng trong giới chính trị kể từ khi rời nhiệm sở vào năm 2015 và đóng vai trò quan trọng trong việc chuyển giao quyền lực một cách ổn thỏa khi cố Tổng thống John Pombe Magufuli qua đời năm 2021. Nhiều người Tanzania coi ông Kikwete là người ủng hộ chủ chốt đằng sau bà Hassan và đã chỉ trích ông về bạo lực bầu cử. Ông chưa đưa ra phản hồi công khai về những cáo buộc này. Theo Tito Magoti, một luật sư nhân quyền tại Dar es Salaam, ông Kikwete còn được xem là đại diện cho lợi ích kinh doanh nước ngoài, những bên muốn duy trì sự ổn định chính trị.
Ông Nchimbi, cựu Bộ trưởng Nội vụ và Tổng Thư ký đương nhiệm của đảng cầm quyền, cùng với bà Hassan đã tuyên thệ nhậm chức vào thứ Hai tại thủ đô hành chính Dodoma. Ông Nchimbi được coi là một nhà tư tưởng đảng cổ điển, có vị trí thuận lợi cho khả năng tranh cử tổng thống khi nhiệm kỳ của bà Hassan kết thúc trong năm năm tới.
Một trong những cố vấn chủ chốt của bà Hassan là con trai của bà, Abdul Halim Hafidh Ameir. Mặc dù ông không giữ chức vụ chính thức nào trong chính phủ của bà Hassan, một số nhà phê bình cho rằng ông là người tổ chức chính cho cuộc đàn áp gần đây, theo Farmer. Humphrey Polepole, cựu đại sứ Tanzania tại Cuba, người bị đưa khỏi nhà vào tháng trước và vẫn mất tích, đã bị thu hồi quy chế ngoại giao sau khi chỉ trích phong cách lãnh đạo của bà Hassan và cáo buộc ông Ameir hoạt động như một trưởng tình báo không chính thức. Ông Ameir chưa lên tiếng về những cáo buộc này.
Ông Makonda, cựu ủy viên vùng Dar es Salaam, là một thành viên cấp cao của đảng cầm quyền và là đồng minh của bà Hassan. Ông được cho là “có khả năng cao sẽ đảm nhận các vai trò quan trọng” trong chính quyền sắp tới, theo Farmer. Hoa Kỳ đã áp đặt lệnh trừng phạt đối với ông Makonda vào năm 2020, với lý do ông “dính líu đến việc đàn áp phe đối lập chính trị, trấn áp quyền tự do ngôn luận và hiệp hội, và nhắm mục tiêu vào các cá nhân dễ bị tổn thương”.
Thông tin được tổng hợp từ AP.
