Một nghiên cứu mới từ Đại học Exeter đang gióng lên hồi chuông cảnh báo về các hệ sinh thái trên Trái Đất có thể đã ở ngưỡng sụp đổ không thể cứu vãn. Dù nhìn từ không gian hành tinh của chúng ta có vẻ không thay đổi, nhưng các nghiên cứu mới cho thấy Trái Đất đang quay ở một điểm tới hạn nguy hiểm.
Theo nghiên cứu được ABC News tường trình ngày 9 tháng 11 năm 2025, nhiệt độ toàn cầu dự kiến sẽ vượt ngưỡng tăng 1.5 độ Celsius so với thời kỳ tiền công nghiệp trong vòng năm năm tới. Điều này đẩy các hệ sinh thái lớn và các yếu tố khí hậu then chốt đến bờ vực sụp đổ vĩnh viễn.
Các rạn san hô có thể là “nạn nhân đầu tiên” của tình trạng này. Tiến sĩ Stephen Palumbi, giáo sư khoa học biển tại Trạm Hải dương Hopkins của Đại học Stanford ở Monterey Bay, cho biết: “Những gì tôi thấy, cũng như hầu hết mọi người mà tôi biết nghiên cứu về rạn san hô trong nhiều thập kỷ qua, là gần như mọi rạn san hô tôi từng đến đều bị hư hại ngày càng nặng nề theo thời gian.”
Ước tính 80% rạn san hô trên thế giới hiện đang bị ảnh hưởng bởi sự kiện tẩy trắng hàng loạt tồi tệ nhất trong lịch sử. Đây là hiện tượng tảo sống bên trong san hô, cung cấp thức ăn cho chúng, bị chết hàng loạt do nhiệt độ tăng cao. Dù một số loài san hô có thể phục hồi sau tẩy trắng, các chuyên gia cảnh báo nhiều loài khác thì không. Giáo sư Palumbi giải thích: “Chúng đang bị căng thẳng vì nhiệt, bị đói và có thể không sống sót. 90% trong số chúng sẽ chết, tùy thuộc vào cường độ của sự kiện nóng lên.”
Ngoài san hô, nhiều hệ sinh thái khác cũng đang cận kề điểm tới hạn. Các nhà nghiên cứu đã xác định hơn hai mươi điểm tới hạn cho các hệ sinh thái, từ sự tan chảy của các tảng băng cực gây mực nước biển dâng, đến sự gián đoạn của các dòng hải lưu Đại Tây Dương có thể gây ra những thay đổi lớn trong chu kỳ bão giông, và cuối cùng là sự chết dần của các khu rừng nhiệt đới như Amazon, vốn ảnh hưởng trực tiếp đến mức khí thải nhà kính và các kiểu thời tiết toàn cầu.
Tiến sĩ Peter Roopnarine, người nghiên cứu về sự tiến hóa của hệ sinh thái tại Học viện Khoa học California ở San Francisco, nhận định: “Các điểm tới hạn cho những hệ thống này hiện đều nằm trong một phạm vi mà chúng ta không may nghĩ rằng có thể đạt được. Chúng nằm trong tầm với của sự nóng lên toàn cầu. Mặc dù chúng có thể không xảy ra cùng lúc, vì chúng ta kỳ vọng các dòng hải lưu đại dương sẽ kháng cự tốt hơn rạn san hô — vốn là những thứ đang gặp nguy hiểm nhất hiện nay — nhưng tất cả đều trong tầm với.”
Tuy nhiên, cả hai nhà nghiên cứu vẫn tìm thấy một tia hy vọng. Một số nhóm, bao gồm các nhà khoa học của Học viện Khoa học California, đang nỗ lực phát triển các phương pháp ngày càng tinh vi để giải cứu và nhân giống những loài san hô chịu nhiệt tốt nhất, nhằm tạo cơ hội cho chúng giúp trẻ hóa các rạn san hô bị hư hại. Giáo sư Palumbi chia sẻ, sau khi thu thập các mẫu đa dạng từ những rạn san hô bị hư hại, “chúng ta có khả năng lấy những con san hô đó, nhân giống chúng với nhau, rồi tạo ra thế hệ tiếp theo có khả năng chịu nhiệt tốt hơn, và cứ thế tiếp tục.”
Tiến sĩ Roopnarine cũng chỉ ra rằng các giải pháp khí hậu đang ngày càng được đẩy mạnh. “Tôi nghĩ đó là những dấu hiệu tốt. Và giờ chúng tôi hy vọng sẽ giảm thiểu và cân bằng những điểm tới hạn thực sự nguy hiểm này bằng một số điểm tích cực,” ông nói. Tuy nhiên, trong khi chúng ta tiếp tục tìm kiếm giải pháp, đồng hồ vẫn không ngừng điểm, và các nhà nghiên cứu tin rằng thời gian còn lại để tạo ra những thay đổi đang nhanh chóng cạn kiệt. Hội nghị COP30 sẽ được tổ chức tại Brazil vào tuần tới.
