Hội nghị Biến đổi Khí hậu của Liên Hiệp Quốc (COP30) bắt đầu vào ngày 6 tháng 11, với trọng tâm là thúc đẩy các hành động khí hậu khẩn cấp và chung tay. Tuy nhiên, ông Bill Gates, nhà sáng lập Microsoft, vừa đưa ra một bản ghi nhớ gửi đến các đại biểu COP30, đề xuất một sự thay đổi cơ bản trong các ưu tiên: thay vì tập trung vào việc sửa đổi khí hậu, hãy tập trung vào xóa đói giảm nghèo.
Trước đây, ông Gates chú trọng vào các biện pháp giảm lượng khí thải trong ngắn hạn, nhưng nay ông nhận định rằng “một thước đo quan trọng hơn cả lượng khí thải và sự thay đổi nhiệt độ là cải thiện cuộc sống. Mục tiêu chính của chúng ta phải là ngăn chặn sự đau khổ, đặc biệt đối với những người sống trong điều kiện khắc nghiệt nhất ở các quốc gia nghèo nhất thế giới.”
Lập luận của ông dựa trên ba tiền đề chính: biến đổi khí hậu gây ra những thách thức nghiêm trọng nhưng không phải là mối đe dọa hiện hữu đối với nền văn minh; các số liệu về nhiệt độ không đủ để đánh giá tiến trình liên quan đến khí hậu; và sức khỏe cùng sự thịnh vượng kinh tế mang lại khả năng phòng thủ hiệu quả nhất trước biến đổi khí hậu.
Ông Gates dẫn chứng rằng việc đạt được mục tiêu phát thải ròng bằng không chỉ giảm 1 độ C so với kịch bản không hành động (1.9 độ C so với 2.9 độ C từ mức năm 1990). Sự chênh lệch này cho thấy các nguồn lực dành cho mục tiêu phát thải ròng có thể mang lại lợi ích nhân đạo lớn hơn nếu được chuyển hướng sang việc tiếp cận năng lượng và phòng chống dịch bệnh.
Sự tương quan giữa tiêu thụ năng lượng và sự thịnh vượng kinh tế là rất rõ rệt. Các quốc gia có thu nhập bình quân đầu người hàng năm dưới 1,145 Mỹ kim tiêu thụ khoảng 1,100 kilowatt điện mỗi người hàng năm, trong khi những quốc gia có thu nhập bình quân đầu người vượt 14,005 Mỹ kim sử dụng 55,000 kilowatt mỗi người hàng năm, theo dữ liệu mà ông Gates trích dẫn.
Ông Gates cho rằng sự bất bình đẳng thực sự nằm ở sự chênh lệch về phát triển con người. Một đứa trẻ sinh ra ở Nam Sudan có nguy cơ tử vong trước 5 tuổi cao gấp 39 lần so với một đứa trẻ ở Thụy Điển. Những cộng đồng dễ bị tổn thương này cần được tiếp cận tốt hơn với năng lượng, dinh dưỡng và cơ sở hạ tầng chăm sóc sức khỏe.
Việc tiếp cận năng lượng gia tăng giúp cải thiện đời sống thông qua nâng cao năng suất, phát triển nông nghiệp và tiêu dùng hộ gia đình, từ đó giảm sự phụ thuộc vào nông nghiệp tự cung tự cấp. Các quốc gia có mức tiêu thụ năng lượng cao cũng hưởng lợi từ cơ sở hạ tầng y tế và hệ thống vệ sinh nước tốt hơn, dẫn đến giảm tỷ lệ tử vong ở bà mẹ và trẻ em, cùng khả năng bảo vệ môi trường cao hơn.
Theo Fox News, tình trạng nghèo năng lượng ở nhiều quốc gia Phi Châu và Mỹ Châu La Tinh đang thúc đẩy làn sóng di cư, khi người dân tìm kiếm mức sống cao hơn ở các khu vực giàu nhiên liệu hóa thạch, đặc biệt là Âu Châu và Bắc Mỹ.
Để hỗ trợ các nền kinh tế đang phát triển và giảm áp lực di cư, Tổng Thống Donald Trump đã đảo ngược các hạn chế đối với khoản vay dành cho các dự án năng lượng nhiên liệu hóa thạch ở các quốc gia đang phát triển. Các tổ chức tài chính không còn bị buộc phải tài trợ riêng cho các sáng kiến năng lượng tái tạo.
Hàng trăm ngân hàng tư nhân từ 44 quốc gia đã tham gia Liên minh Ngân hàng Không phát thải Ròng của Liên Hiệp Quốc – bao gồm Barclays, JP Morgan Chase và Sumitomo – đã đình chỉ cam kết hạn chế tài trợ nhiên liệu hóa thạch của họ. Ngân hàng Thế giới, vốn từng không khuyến khích cho vay nhiên liệu hóa thạch và năng lượng hạt nhân để ưu tiên năng lượng tái tạo, cũng có thể xem xét lại lập trường của mình.
Sự thay đổi chính sách này cho phép các quốc gia đang phát triển đảm bảo tài chính cho các nhà máy điện truyền thống, cơ sở hạ tầng truyền tải, mạng lưới phân phối và kết nối hộ gia đình. Điều quan trọng là sự thay đổi này làm giảm lợi thế chiến lược của Trung Cộng trong việc cho các quốc gia Phi Châu và Mỹ Châu La Tinh vay tiền, vốn thường đổi lấy các cảng biển và tài sản khác làm tài sản thế chấp.
Sự thay đổi trong quan điểm của ông Gates về cuộc tranh luận khí hậu thách thức cộng đồng quốc tế đối mặt với một thực tế không mấy dễ chịu. Trong khi các hội nghị khí hậu được tổ chức ở các quốc gia phát triển với hệ thống điện và chăm sóc sức khỏe đáng tin cậy, hàng tỷ người vẫn thiếu tiếp cận năng lượng. Lập luận của ông cho thấy chiến lược khí hậu hiệu quả nhất có thể là đảm bảo các cộng đồng dễ bị tổn thương có đủ nguồn lực để thích nghi và phát triển, thay vì chỉ theo đuổi các mục tiêu phát thải có thể duy trì chính tình trạng nghèo đói làm trầm trọng thêm sự dễ bị tổn thương khí hậu.
