Việc bãi bỏ các cáo buộc đối với cựu Giám đốc FBI James Comey và Tổng chưởng lý New York Letitia James là một chiến thắng cho pháp quyền, nhưng có lẽ chiến thắng này sẽ không kéo dài.
Tuần trước, một thẩm phán liên bang đã kết luận rằng việc bổ nhiệm quyền Trưởng Công tố viên Hoa Kỳ Lindsey Halligan là không hợp lệ, do đó làm vô hiệu hóa các cáo buộc mà bà đã đưa ra trước bồi thẩm đoàn lớn ở Virginia. Hiện tại, cả hai vụ án đều tạm dừng, nhưng Thư ký Báo chí Tòa Bạch Ốc Karoline Leavitt cho biết Bộ Tư pháp Hoa Kỳ “sẽ kháng cáo rất sớm.” Bộ Tư pháp cũng có nhiều cách khác để khôi phục lại các cáo buộc.
Theo nguồn tin từ Bloomberg, bối cảnh của những vụ án này hiện đã khá quen thuộc. Ông Erik Siebert, Trưởng Công tố viên Hoa Kỳ quyền hạn đầu tiên tại Khu vực phía Đông của Virginia do Tổng chưởng lý Pam Bondi bổ nhiệm, đã bị cách chức vì từ chối truy tố ông Comey và bà James. Tổng thống Donald Trump đã đăng trên mạng xã hội yêu cầu cả hai phải bị truy tố và đề cử bà Halligan cho vị trí này. Trước đó, bà Halligan là một luật sư bảo hiểm làm việc tại Tòa Bạch Ốc, giúp xem xét các tài liệu từ Viện Smithsonian mà chính quyền cho là không phù hợp. Bà Bondi đã làm theo yêu cầu của Tổng thống Donald Trump, bổ nhiệm bà Halligan, người ngay lập tức truy tố cả hai đối thủ của Tổng thống Donald Trump — ông Comey vì cáo buộc khai man trước Quốc hội và bà James với tội danh gian lận thế chấp.
Tuy nhiên, theo ý kiến của Thẩm phán Cameron McGowan Currie vào tuần trước, một khi ông Siebert đã phục vụ đủ 120 ngày theo luật định, bà Bondi không có quyền làm lại. Cho đến khi Tổng thống đề cử và Thượng viện phê chuẩn một Trưởng Công tố viên Hoa Kỳ thường trực, ngôn ngữ rõ ràng của luật pháp cho phép tòa án quận bổ nhiệm người lãnh đạo quyền hạn tiếp theo của văn phòng. Và vì bà Halligan là luật sư duy nhất của chính phủ ký và trình các cáo buộc lên bồi thẩm đoàn, nên các cáo buộc trong cả hai vụ án đều vô hiệu về mặt pháp lý. Không có vụ kiện hoặc tranh chấp nào còn tồn tại — như Điều III của Hiến pháp yêu cầu trước khi một vấn đề có thể được đưa ra trước tòa — tất cả các kiến nghị còn lại, bao gồm cả những kiến nghị yêu cầu bác bỏ vì truy tố mang tính trả thù hoặc có chọn lọc và lạm dụng chức vụ công tố, cũng đều vô hiệu.
Việc bãi bỏ hai vụ án này là một chiến thắng quan trọng cho sự phân chia quyền lực theo hiến pháp của chúng ta. Yêu cầu Thượng viện phê chuẩn đảm bảo rằng những người được đề cử làm Trưởng Công tố viên Hoa Kỳ có kinh nghiệm, trình độ và sự độc lập chính trị cần thiết để phục vụ với tư cách là cán bộ thực thi pháp luật chính của khu vực họ. Quyết định của tòa án đại diện cho một sự bác bỏ rõ ràng đối với những nỗ lực của chính quyền Tổng thống Donald Trump nhằm lách quy trình phê chuẩn. Tòa án nhận thấy rằng ngay cả nỗ lực cuối cùng của bà Bondi để xem xét và phê duyệt lại các cáo buộc một cách hồi tố cũng không đủ. Như Thẩm phán Currie đã viết, chiến lược của chính phủ sẽ có nghĩa là “họ có thể gửi bất kỳ công dân tư nhân nào trên phố — dù là luật sư hay không — vào phòng bồi thẩm đoàn để đảm bảo một cáo trạng miễn là tổng chưởng lý phê duyệt sau đó. Điều đó không thể là luật.”
Tuy nhiên, chỉ vì những cáo buộc này đã bị hủy bỏ không có nghĩa là ông Comey và bà James đã thoát khỏi sự truy đuổi của Tổng thống Donald Trump. Họ vẫn là những mục tiêu tiềm năng vì ông và bà Bondi còn nhiều lựa chọn hơn. Thứ nhất, chính phủ có thể kháng cáo quyết định của tòa án, cho rằng luật — hoặc quyền lực cố hữu của Tổng thống theo Điều II — cho phép ông bổ nhiệm những người được ông ưa thích. Với yêu cầu phê chuẩn của Thượng viện theo Hiến pháp, con đường này có vẻ khó thành công và có thể sẽ làm trì hoãn đáng kể các cuộc truy tố.
Thứ hai, chính phủ có thể thử lại. Bà Bondi giờ đã bổ nhiệm bà Halligan làm “luật sư đặc biệt.” Sau đó, bà Bondi có thể bổ nhiệm bà Halligan làm Trưởng Công tố viên Hoa Kỳ Thứ nhất, rồi Quyền Trưởng Công tố viên Hoa Kỳ, khôi phục hiệu quả bà Halligan vào vị trí mà bà Bondi ban đầu dự định. Sau đó, bà Halligan sẽ có thẩm quyền trình các cáo buộc lên bồi thẩm đoàn một lần nữa. Trên thực tế, lần này, bà Halligan có thể sửa chữa những sai lầm mà bà đã mắc phải lần trước, khi một thẩm phán khác phát hiện ra rằng bà đã trình bày sai luật.
Trong vụ án của ông Comey, khi thời hiệu truy tố hết hạn chỉ vài ngày sau khi các cáo buộc được đưa ra vào tháng 9, có một số nghi vấn liệu có đủ thời gian để đưa ra một cáo trạng mới hay không. Một đạo luật liên bang cho phép chính phủ nộp lại cáo trạng trong vòng sáu tháng kể từ ngày bác bỏ, ngay cả sau khi thời hiệu truy tố đã hết hạn, “vì bất kỳ lý do gì.” Cùng đạo luật này cũng cấm việc nộp một cáo trạng mới “khi lý do bác bỏ là do không nộp cáo trạng” trong thời hạn đó. Có thể lập luận rằng trong trường hợp này, việc bổ nhiệm không hợp lệ của bà Halligan — vốn làm mất hiệu lực cáo trạng ban đầu — cấu thành “sự thất bại trong việc nộp cáo trạng”. Tuy nhiên, lập luận đó dường như không thuyết phục vì một cáo trạng đã được nộp, mặc dù sau đó bị bác bỏ là vô hiệu. Nếu chính phủ theo đuổi con đường này, họ nên tìm một công tố viên liên bang khác để trình bày vụ án thay vì bà Halligan, người đã thể hiện rõ sự thiếu đào tạo và kinh nghiệm của mình trong lần trước.
Cuối cùng, chính phủ có thể không làm gì cả. Ông Ed Martin, người đứng đầu Nhóm Công tác “Vũ khí hóa” của Bộ Tư pháp, đã ủng hộ việc sử dụng các cuộc điều tra hình sự đơn giản để “nêu tên và bêu xấu” những người bị cho là sai phạm, ngay cả khi bằng chứng không đủ để đưa ra cáo buộc — một sự lạm dụng quyền lực đáng kinh ngạc. Với tất cả những trở ngại còn lại trong việc kết tội ông Comey và bà James, có lẽ con đường tốt nhất cho Tòa Bạch Ốc và Bộ Tư pháp là tuyên bố chiến thắng và rút lui, hài lòng rằng họ đã gây đủ đau đớn và tủi nhục cho những kẻ thù bị cho là của mình. Họ có thể tiếp tục đổ lỗi cho các thẩm phán “thiên vị”, như bà Leavitt đã nói trong phản ứng của mình đối với quyết định của bà Currie, như lý do để chấm dứt việc này ngay bây giờ.
Bất kể Bộ Tư pháp lựa chọn con đường nào, uy tín của họ đã bị tổn hại nghiêm trọng bởi hành vi của họ trong hai vụ truy tố này. Các vụ án có thể đã kết thúc, nhưng tranh cãi vẫn còn đó.
Barbara McQuade là giáo sư tại Trường Luật Đại học Michigan, cựu Trưởng Công tố viên Hoa Kỳ và là tác giả cuốn “Attack from Within: How Disinformation Is Sabotaging America.” ©2025 Bloomberg. Phân phối bởi Tribune Content Agency.
