HÀ NỘI, Việt Nam – Trung Cộng đang thay thế xe tải chạy dầu diesel bằng các mẫu xe điện với tốc độ nhanh hơn dự kiến, điều này có khả năng định hình lại nhu cầu nhiên liệu toàn cầu và tương lai của ngành vận tải nặng.
Vào năm 2020, gần như tất cả các xe tải mới ở Trung Cộng đều chạy bằng dầu diesel. Tuy nhiên, theo Commercial Vehicle World, một nhà cung cấp dữ liệu vận tải có trụ sở tại Bắc Kinh, trong nửa đầu năm 2025, xe tải chạy bằng pin chiếm 22% doanh số xe tải hạng nặng mới, tăng mạnh so với mức 9.2% cùng kỳ năm 2024. Công ty nghiên cứu BMI của Anh dự báo xe tải điện sẽ đạt gần 46% doanh số mới trong năm nay và 60% vào năm tới.
Xe tải hạng nặng đóng vai trò huyết mạch của các nền kinh tế hiện đại, đồng thời đóng góp đáng kể vào lượng khí thải carbon dioxide toàn cầu. Việc điện hóa xe tải từng được xem là khó khăn do pin nặng có thể làm giảm tải trọng hàng hóa so với xe chạy dầu diesel.
Mặc dù đội xe tải của Trung Cộng, lớn thứ hai thế giới sau Hoa Kỳ, vẫn chủ yếu chạy bằng dầu diesel, nhưng bức tranh đang thay đổi nhanh chóng. Nhu cầu nhiên liệu vận tải đang ổn định và việc sử dụng dầu diesel tại Trung Cộng có thể giảm nhanh hơn nhiều người mong đợi, theo ông Christopher Doleman, chuyên viên phân tích tại Viện Phân Tích Kinh Tế và Tài Chính Năng Lượng.
Hiện tại, xe tải điện đang vượt xa doanh số xe chạy khí thiên nhiên hóa lỏng (LNG) tại Trung Cộng. Doanh số xe điện trong năm 2025 đã tăng hơn ba lần so với năm 2024, một phần nhờ giá thành giảm. Dù xe tải điện có giá cao hơn xe diesel từ hai đến ba lần và đắt hơn khoảng 18% so với xe LNG, nhưng hiệu quả năng lượng cao hơn và chi phí vận hành thấp hơn giúp các chủ xe tiết kiệm ước tính từ 10% đến 26% trong suốt vòng đời của xe.
Các ưu đãi hào phóng của chính quyền Trung Cộng, như chương trình đổi xe cũ lấy xe mới hoặc xe điện với mức hỗ trợ lên tới 19,000 Mỹ kim vào năm 2024, đã thúc đẩy doanh số ban đầu. Đầu tư vào hạ tầng trạm sạc cũng là một yếu tố quan trọng, với các trung tâm logistics lớn và các thành phố như Bắc Kinh và Thượng Hải đã xây dựng các trạm sạc công suất lớn dọc theo các tuyến đường vận chuyển chính.
CATL, nhà sản xuất pin xe điện lớn nhất thế giới, đã ra mắt hệ thống đổi pin nhanh cho xe tải hạng nặng vào tháng 5 và dự kiến xây dựng mạng lưới trạm đổi pin trên toàn quốc, bao phủ 150,000 km đường cao tốc.
Theo Cơ Quan Thông Tin Năng Lượng Hoa Kỳ, việc tăng cường bán xe tải điện đang làm giảm mức tiêu thụ dầu diesel tại Trung Cộng. Vào tháng 6 năm 2024, mức tiêu thụ dầu diesel đã giảm 11% so với cùng kỳ năm trước, đạt 3.9 triệu thùng mỗi ngày. Ông Tim Daiss từ APAC Energy Consultancy nhận định, sự trỗi dậy của ngành xe tải điện Trung Cộng là một trong những câu chuyện ít được đưa tin về quá trình chuyển đổi năng lượng toàn cầu, đặc biệt là về tác động tiềm tàng của nó đối với các dòng chảy thương mại dầu diesel trong khu vực.
Trung Cộng cũng đang lên kế hoạch áp dụng các tiêu chuẩn khí thải mới cho xe cộ, điều này sẽ khiến các công ty chỉ dựa vào xe chạy nhiên liệu hóa thạch gần như không thể tuân thủ. Ngoài ra, Trung Cộng, vốn đã là nước xuất khẩu xe hơi lớn nhất thế giới, đang hướng tới thị trường xe tải điện toàn cầu. Các nhà sản xuất Trung Cộng đã giữ chi phí thấp và tăng tốc sản xuất, đồng thời kiểm soát hầu hết các linh kiện chính như pin, động cơ và điện tử.
Theo ABC News, các công ty Trung Cộng đã xuất khẩu xe tải điện đến nhiều thị trường bao gồm Trung Đông, Bắc Phi, Châu Mỹ Latinh, Hoa Kỳ và một số nước Châu Á như Thái Lan và Ấn Độ. Sany Heavy Industry dự kiến xuất khẩu xe tải điện sang Châu Âu vào năm 2026. BYD cũng đã khởi công nhà máy xe tải và xe buýt điện tại Hungary, nhắm đến mục tiêu cắt giảm 90% lượng khí thải carbon từ xe tải mới ở Châu Âu vào năm 2040.
