California từ lâu đã mang tiếng là một tiểu bang có mức thuế cao, dựa trên nhiều dữ liệu. Tuy nhiên, Thống đốc Gavin Newsom đã có tuyên bố gây ngạc nhiên vào tháng 6 năm ngoái rằng: “Sự thật mà Đảng Cộng hòa không bao giờ nói với các bạn là: California không phải là tiểu bang có thuế cao.”
Sau đó, ông đã làm rõ phát biểu của mình, cho rằng thuế đánh vào những người có thu nhập thấp ở California thấp hơn so với các tiểu bang thuộc Đảng Cộng hòa. Ông nói: “Việc phục vụ các doanh nghiệp lớn và người giàu cũng là lý do tại sao các tiểu bang bảo thủ đánh thuế những người có thu nhập thấp cao hơn nhiều so với California. Họ trừng phạt bạn khi bạn gặp khó khăn, nhưng lại miễn cho bạn khi bạn giàu có.”
Phát biểu này có phần đúng. Hệ thống thuế thu nhập lũy tiến của California, với mức thuế suất biên cao nhất cả nước là 13,3%, khiến ngân sách tiểu bang phụ thuộc rất nhiều vào việc đánh thuế thu nhập của những người giàu nhất. Trong khi đó, những người có thu nhập thấp và trung bình phải trả ít hoặc không phải trả thuế thu nhập.
Tuy nhiên, các loại thuế do chính quyền tiểu bang và địa phương áp đặt đã đưa California vào nhóm cao nhất trong 50 tiểu bang, không chỉ về tổng số tiền thu được — hơn 400 tỷ đô la mỗi năm từ mọi nguồn — mà còn tính trên đầu người — hơn 10.000 đô la cho mỗi người — và theo tỷ lệ phần trăm trên tổng thu nhập cá nhân 3,6 nghìn tỷ đô la của tiểu bang.
Tổ chức Tax Foundation có trụ sở tại Washington xếp gánh nặng thuế tiểu bang và địa phương của người dân California ở vị trí thứ 48, chỉ sau New York và New Jersey. Tổ chức này nhận định: “California kết hợp mức thuế cao với cấu trúc thuế không cạnh tranh, dẫn đến một trong những xếp hạng tồi tệ nhất trên Chỉ số này.”
Ngân sách 322 tỷ đô la của tiểu bang cho năm 2025-26 dự kiến thu về 297 tỷ đô la từ khoảng hơn chục loại thuế khác nhau, trong khi các thành phố, quận, khu học chánh và các cơ quan địa phương khác thu thêm khoảng 100 tỷ đô la, chủ yếu từ thuế bất động sản và một phần thuế doanh thu địa phương.
Ngân sách dự kiến thu được 207 tỷ đô la từ nguồn thu chung. Hiện tại, nguồn thu đang có phần nhỉnh hơn, nhưng chi tiêu từ quỹ chung được dự toán là 226 tỷ đô la. Các biện pháp để bù đắp khoản thâm hụt này bao gồm việc chuyển 7,1 tỷ đô la từ quỹ dự phòng khẩn cấp, đẩy chi trả lương của tiểu bang tháng 6 năm 2026 sang năm tài khóa tiếp theo và sử dụng các quỹ đặc biệt để cho vay.
Các chuyên gia ngân sách tiểu bang gọi đây là “thâm hụt cơ cấu” sẽ tiếp tục kéo dài vô thời hạn nếu không có các biện pháp cắt giảm chi tiêu mạnh mẽ hoặc tăng thuế. Trong khi đó, việc cắt giảm chi tiêu ít được ủng hộ tại cơ quan lập pháp do Đảng Dân chủ chiếm đa số, nhưng lại có một số ủng hộ cho việc tăng thuế.
Hiệp hội Thuế California (California Taxpayers Association) gần đây đã báo cáo rằng các nhà lập pháp đã đề xuất hơn 16 tỷ đô la thuế và phí mới trong phiên họp 2025 vừa kết thúc.
Cuộc tranh luận về thuế dường như sẽ hướng tới cuộc bỏ phiếu vào năm 2026, với hai đề xuất ủng hộ thuế do các công đoàn viên chức và các nhóm cánh tả khác thúc đẩy, cùng một đề xuất sẽ tạo ra thêm rào cản cho việc tăng thuế địa phương.
Một đề xuất, được Liên minh Giáo viên California (California Teachers Association) ủng hộ, sẽ làm cho việc tăng thuế tạm thời đối với những người California có thu nhập cao trở nên vĩnh viễn. Mức thuế này lần đầu tiên được phê duyệt vào năm 2012 để giải quyết thâm hụt ngân sách và sau đó được gia hạn đến năm 2030 thông qua một biện pháp bỏ phiếu. Toàn bộ doanh thu, lên tới 15 tỷ đô la mỗi năm, sẽ dành cho các trường K-12 và các trường cao đẳng cộng đồng.
Đề xuất thứ hai, chủ yếu do Liên đoàn Lao động Quốc tế Hoa Kỳ – Các Nhân viên Y tế Thống nhất Tây (Service Employees International Union-United Healthcare Workers West) bảo trợ, sẽ áp đặt một khoản thuế một lần 5% đối với tài sản của các tỷ phú California. Khoản thuế này dự kiến thu về khoảng 100 tỷ đô la, sẽ được chi tiêu với tốc độ 25 tỷ đô la mỗi năm để bù đắp thâm hụt cơ cấu của tiểu bang và hỗ trợ các dịch vụ chăm sóc sức khỏe.
Đề xuất thứ ba, do Hiệp hội Người đóng thuế Howard Jarvis (Howard Jarvis Taxpayers Association) bảo trợ, sẽ lật ngược phán quyết của Tòa án Tối cao tiểu bang và tái áp đặt yêu cầu phê duyệt của hai phần ba cử tri đối với tất cả các loại thuế địa phương được chỉ định cho các mục đích cụ thể.
California là một tiểu bang xanh với mức thuế tương đối cao hiện nay. Liệu cử tri có muốn bổ sung thêm thuế hay làm cho việc bổ sung thuế trở nên khó khăn hơn? Theo CalMatters.
