RABAT, Morocco – Quốc vương Morocco, Mohammed VI, sẽ có bài phát biểu khai mạc Quốc hội vào thứ Sáu này, một sự kiện mang tầm quan trọng hơn hẳn những diễn văn thường niên, trong bối cảnh các cuộc biểu tình phản đối chính phủ đang lan rộng khắp các thành phố và đặt câu hỏi về ưu tiên chi tiêu của chính phủ.
Mặc dù là nhà lãnh đạo cao nhất quốc gia, Quốc vương Mohammed VI hiếm khi xuất hiện trước công chúng và thường ủy quyền cho các bộ trưởng hoặc thành viên hoàng gia đại diện Morocco trên trường quốc tế. Từng được mệnh danh là “Vua của Người Nghèo” nhiều thập kỷ trước, nay Ngài phải đối mặt với một bộ phận dân chúng bày tỏ sự thất vọng về tiến bộ chậm chạp và khoảng cách giàu nghèo ngày càng gia tăng.
Kể từ ngày 27 tháng 9, người biểu tình đã xuống đường tại hơn một chục thành phố của Morocco, lên án hàng tỷ đô la được đổ vào công tác chuẩn bị cho Giải vô địch bóng đá thế giới FIFA World Cup 2030. Bức xúc trước tình trạng trường học và bệnh viện thiếu kinh phí, phong trào “Gen Z 212” đã vạch ra mối liên hệ trực tiếp giữa các sân vận động mới và các dịch vụ công cộng bị bỏ bê, huy động một phong trào toàn quốc chưa từng thấy kể từ Mùa xuân Ả Rập năm 2011.
Người biểu tình hô vang: “Dân chúng muốn Nhà Vua can thiệp.”
Bài phát biểu của Quốc vương Mohammed VI dự kiến sẽ đề cập lại những chủ đề Ngài đã chạm đến trong những thời điểm bất ổn trước đây và trong một bài diễn văn hồi đầu năm, khi Ngài tuyên bố sẽ không chấp nhận một “đất nước hai tốc độ” đầy bất bình đẳng.
“Bất kể cơ sở hạ tầng được xây dựng, và mức độ phát triển kinh tế đạt được, tôi sẽ chỉ hài lòng nếu những thành tựu của chúng ta đóng góp một cách hữu hình vào việc cải thiện điều kiện sống của công dân thuộc mọi tầng lớp xã hội, và ở mọi khu vực và vùng miền,” Ngài nói trong một bài phát biểu hồi tháng 7 tại Tetouan.
Bài diễn văn sẽ diễn ra hơn một tuần sau khi những người biểu tình gửi một lá thư yêu cầu trực tiếp đến hoàng cung, đặt Nhà Vua vào vị trí trung tâm và phá vỡ sự giữ khoảng cách cẩn trọng mà Ngài thường duy trì với các cuộc tranh luận công khai. Lá thư kêu gọi cách chức Thủ tướng Aziz Akhannouch và chính phủ của ông, trả tự do cho các tù nhân chính trị, và thành lập một diễn đàn để quy trách nhiệm cho các chính trị gia tham nhũng.
“Chúng tôi, tuổi trẻ Morocco, kính xin bệ hạ can thiệp để có một cuộc cải cách sâu sắc và công bằng, khôi phục quyền lợi và trừng trị những kẻ tham nhũng,” nhóm viết trong lá thư.
Lá thư nhấn mạnh cả niềm tin dường như có vào khả năng giải quyết vấn đề của vị vua 62 tuổi lẫn thực tế rằng chỉ trích Ngài vẫn là bất hợp pháp và là điều cấm kỵ.
Bằng cách kêu gọi trực tiếp đến Ngài, những người biểu tình đã thể hiện sự tôn trọng nhưng cũng phá vỡ truyền thống giữ Nhà Vua đứng trên chính trường – một bước đi làm dấy lên câu hỏi ai sẽ chịu trách nhiệm nếu yêu cầu của họ không được đáp ứng.
Ông Abdeslam Maghraoui, một nhà khoa học chính trị tại Đại học Duke, nhận định: “Người dân hô vang ‘Quốc vương muôn năm’, nhưng cũng cho thấy họ biết Ngài là người chịu trách nhiệm và quyền lực nằm trong tay Ngài.”
Một lá thư từ một nhóm gồm 60 trí thức, nhà bất đồng chính kiến và nhà hoạt động lớn tuổi ủng hộ những người biểu tình trẻ tuổi còn đi xa hơn. Khác với yêu cầu của Gen Z 212, lá thư gọi Quốc vương Mohammed VI là “nguồn gốc thực sự của quyền lực hành pháp ở Morocco” và cho rằng chỉ bằng cách giải quyết “những nguyên nhân sâu xa và mang tính cấu trúc của cơn thịnh nộ đang rung chuyển đất nước chúng ta” – chứ không chỉ đơn thuần cách chức thủ tướng – thì căng thẳng mới có thể lắng dịu.
Tại các cuộc biểu tình của Gen Z 212 tối thứ Năm, nhiều người cho biết họ đang háo hức chờ đợi bài phát biểu của Quốc vương Mohammed VI, hy vọng Ngài sẽ đáp ứng yêu cầu của họ và xoa dịu cơn giận mà họ cảm thấy đối với các chính trị gia như Thủ tướng Aziz Akhannouch. Họ đã kêu gọi ông từ chức.
Soufiane, một sinh viên đại học 18 tuổi, nói với Hãng Thông tấn AP tại một cuộc biểu tình ở Casablanca: “Chúng tôi hy vọng rằng nó sẽ đánh dấu một điềm lành cho chúng tôi, tuổi trẻ Morocco, và cho tất cả người dân Morocco.”
Theo tin từ AP ngày 10 tháng 10 năm 2025.
