Một vụ kiện kéo dài liên quan đến hệ thống bảo trợ trẻ em của tiểu bang Texas có thể sắp được Tối cao Pháp viện Hoa Kỳ xem xét lại, sau khi các luật sư đại diện cho trẻ em bị nhà nước bảo hộ đã nộp đơn yêu cầu cơ quan tư pháp cao nhất của Mỹ can thiệp.
Đơn thỉnh cầu, được nộp vào thứ Hai vừa qua, đề nghị Tối cao Pháp viện xem xét lại phán quyết gần đây của Tòa phúc thẩm Liên bang Khu vực số 5. Phán quyết này đã bác bỏ lệnh phạt vi phạm (contempt order) đối với tiểu bang và loại bỏ thẩm phán Janis Jack, người đã thụ lý vụ án trong hơn 13 năm.
Thẩm phán Jack đã bị miễn nhiệm vào tháng 10 năm ngoái. Bà chính là người đưa ra phán quyết ban đầu vào năm 2011, cho rằng trẻ em sau khi ra khỏi hệ thống bảo trợ của tiểu bang còn bị tổn thương nặng nề hơn khi vào, sau khi bị “chuyển qua một hệ thống nơi hiếp dâm, lạm dụng, sử dụng thuốc tâm thần, và sự bất ổn là chuyện thường ngày”. Bà đã ra lệnh đặt hệ thống này dưới sự giám sát của liên bang.
Trong những năm qua, Thẩm phán Jack đã ba lần ra lệnh phạt vi phạm đối với tiểu bang vì không tuân thủ các cải cách theo yêu cầu của tòa. Lệnh phạt gần đây nhất vào tháng 4 năm 2024 yêu cầu tiểu bang phải trả 100,000 USD mỗi ngày cho đến khi chứng minh được việc điều tra đúng mức các cáo buộc lạm dụng và bỏ bê đối với nhóm trẻ em khuyết tật nặng nhất đang được chăm sóc. Tiểu bang đã kháng cáo lệnh này.
Vào tháng 10, Tòa phúc thẩm Khu vực số 5 đã đảo ngược lệnh phạt của Thẩm phán Jack, cho rằng nó mang tính hình sự chứ không phải dân sự, và yêu cầu bà phải bị loại khỏi vụ án. Tòa phúc thẩm mô tả sự khó chịu của Thẩm phán Jack với việc tiểu bang không tuân thủ là “một mô hình kéo dài, trong nhiều tháng và nhiều phiên điều trần, thể hiện sự thiếu tôn trọng đối với các bị đơn và luật sư của họ, nhưng lại không có thái độ tương tự với luật sư của nguyên đơn”.
Trong đơn gửi Tối cao Pháp viện, các luật sư của trẻ em cho rằng đây là sự can thiệp quá mức của tòa phúc thẩm, vốn trước đó đã giữ nguyên các phán quyết của Thẩm phán Jack về mặt bản chất. Họ viết trong đơn rằng việc thay đổi thẩm phán nên là một bước đi đặc biệt, “chứ không phải là vũ khí tấn công thông thường cho những bên tranh chấp bất mãn”.
Luật sư trưởng Paul Yetter cho biết trong một tuyên bố rằng Thẩm phán Jack đã buộc tiểu bang phải chịu trách nhiệm. “Việc loại bỏ bà ấy và lật ngược lệnh phạt vi phạm của bà gửi đi thông điệp rằng những đứa trẻ này không quan trọng, và tiểu bang không cần tiếp tục cải cách,” ông nói. “Điều này đặc biệt nguy hiểm cho trẻ em khuyết tật, những người đối mặt với nguy cơ đe dọa tính mạng trong một hệ thống như thế này.”
Lệnh phạt vi phạm của Thẩm phán Jack tập trung vào một nhóm khoảng 100 trẻ em khuyết tật về phát triển và trí tuệ, những người cần được chăm sóc 24/7. Trong khi hầu hết 9,000 trẻ em trong hệ thống được quản lý bởi Sở Dịch vụ Gia đình và Bảo vệ (DFPS), thì Ủy ban Dịch vụ Y tế và Nhân sinh (HHSC) lại giám sát nhóm nhỏ trẻ khuyết tật này.
Các luật sư của nguyên đơn khẳng định HHSC có các tiêu chuẩn điều tra khác và chưa thực hiện các cải cách tương tự như DFPS, khiến những trẻ em cần giúp đỡ nhất lại dễ bị tổn thương nhất trước sự lạm dụng trong hệ thống của tiểu bang.
Thẩm phán Jack đã đồng ý với quan điểm này, ra lệnh xử phạt vi phạm cá nhân đối với Ủy viên HHSC Cecile E. Young vì đã không điều tra đúng mức các cáo buộc lạm dụng. Tòa phúc thẩm Khu vực số 5, khi đảo ngược phán quyết đó, cho rằng tiểu bang về cơ bản đã tuân thủ các yêu cầu điều tra và những điểm chưa tuân thủ chỉ là “một giọt nước trong biển các cuộc điều tra trên toàn hệ thống”.
Ông Yetter và các đồng nghiệp đã yêu cầu xem xét lại trước toàn bộ Tòa phúc thẩm Khu vực số 5, nhưng bị từ chối. Thẩm phán Stephen Higginson đã không đồng ý với quyết định bác bỏ yêu cầu này, cùng với ba đồng nghiệp khác.
“Tôi nghi ngờ rằng việc đẩy trẻ em khuyết tật, những người có nguy cơ bị lạm dụng và bỏ bê cao nhất trong hệ thống bảo trợ, vào một hệ thống điều tra riêng biệt và kém hơn có thể được coi là tuân thủ đáng kể theo tiêu chuẩn toán học hà khắc nhất,” Thẩm phán Higginson viết.
Ông cũng không đồng ý với việc loại bỏ Thẩm phán Jack, viết rằng tòa phúc thẩm nên “hết sức kiềm chế trong việc loại bỏ các thẩm phán tòa án cấp dưới khỏi các vụ án, đặc biệt dựa trên những phát biểu sắc bén và châm biếm với luật sư mà ngay cả chúng tôi cũng từng sử dụng”.
Dựa trên ý kiến bất đồng này, cũng như tiền lệ trước đây của Tối cao Pháp viện, các luật sư của nguyên đơn đã yêu cầu Tối cao Pháp viện khôi phục lệnh phạt vi phạm và vị trí của Thẩm phán Jack.
Theo tin từ ABC News ngày 23/05/2025, Tối cao Pháp viện dự kiến sẽ quyết định có thụ lý vụ án này hay không vào cuối mùa hè này.
