Thượng nghị sĩ Rodrigo Paz, người dẫn đầu trong cuộc đua vào ghế Tổng thống Bolivia, hy vọng sẽ thu hút một nhóm cử tri đa dạng bằng những lời lẽ bao quát nhằm giải quyết cuộc khủng hoảng kinh tế tồi tệ nhất của đất nước trong nhiều thập kỷ. Ông cam kết cả chi tiêu xã hội gợi nhớ đến chính phủ cánh tả đương nhiệm lẫn việc tấn công thâm hụt khổng lồ của đất nước.
Trong một cuộc phỏng vấn với Hãng Thông tấn AP vào thứ Hai, người tự nhận là ôn hòa đã chống lại áp lực ngày càng tăng để làm rõ các chính sách của mình khi chỉ còn vài tuần nữa là diễn ra vòng hai cuộc bầu cử tổng thống được tranh chấp quyết liệt với cựu Tổng thống cánh hữu Jorge “Tuto” Quiroga.
“Đây sẽ là một chính phủ thực dụng, thực dụng và đa dạng như người dân Bolivia,” ông nói với AP từ căn hộ đầy nghệ thuật của mình ở khu dân cư giàu có tại La Paz, thủ đô của Bolivia. “Đó là lý do tại sao khẩu hiệu của tôi là ‘tư bản cho mọi người.’”
Sau nhiều tuần nằm trong nhóm cuối của tám ứng cử viên, Paz đã vươn lên vị trí đầu tiên trong cuộc tổng tuyển cử ngày 17 tháng 8 khi cách tiếp cận liên đảng của ông đáp ứng nhu cầu chưa được khai thác trong cử tri đoàn Bolivia. Ông và liên danh của mình, cựu đội trưởng cảnh sát Edman Lara, đã mang đến một gương mặt tương đối mới mẻ trong một cuộc đua không mấy hứng khởi, vốn bị chi phối bởi sự phân đôi quen thuộc giữa đảng Phong trào Tiến lên Chủ nghĩa Xã hội cầm quyền (MAS) và các đảng bảo thủ truyền thống do giới thượng lưu giàu có của Bolivia kiểm soát.
Lara thiếu kinh nghiệm chính trị nhưng đã nổi tiếng rộng rãi khi bị trục xuất khỏi lực lượng cảnh sát sau khi tố cáo các sĩ quan cấp cao tham nhũng trong các video TikTok lan truyền.
Mặc dù cha của Paz – cựu Tổng thống cánh tả cực đoan Jaime Paz Zamora (1989-1993) – đại diện cho giới tinh hoa chính trị mà Lara công khai coi thường, nhưng nghị sĩ này ít có hồ sơ quốc gia trước khi nổi lên như một ứng cử viên hàng đầu vào tháng trước.
Paz và Lara đã thu hút cử tri trên khắp phổ chính trị với một nền tảng kết hợp giữa bãi bỏ quy định kinh tế và cắt giảm chi phí để chấm dứt tình trạng thiếu nhiên liệu và lạm phát tăng vọt với các chương trình xã hội như tăng lương hưu và thu nhập phổ quát cho những người nội trợ.
Vào thứ Hai, Paz tuyên bố chính phủ của ông sẽ chấm dứt trợ cấp nhiên liệu tốn kém của Bolivia nhưng duy trì sự hỗ trợ cho học sinh và người cao tuổi.
“Chúng tôi sẽ không làm tổn hại đến sức khỏe, giáo dục, an ninh công dân hay phúc lợi xã hội,” ông nói, lập luận rằng việc loại bỏ tham nhũng và lãng phí của nhà nước sẽ khôi phục trật tự tài khóa đồng thời cho phép chính phủ cung cấp mạng lưới an sinh cho những người dễ bị tổn thương nhất của Bolivia.
“Chúng tôi sẽ mạnh tay tấn công việc chi tiêu vô tội vạ.”
Paz ngần ngại khi bị ép đưa ra chi tiết cụ thể hơn về khả năng chi trả cho các biện pháp chi tiêu xã hội của mình trong bối cảnh Bolivia đang cạn kiệt ngoại tệ một cách nhanh chóng.
“Bạn không thể gọi sức khỏe là ‘chi tiêu’, bạn không thể gọi giáo dục là ‘chi tiêu’,” ông nói. “Đó là lợi nhuận xã hội.”
Ông từ chối xác nhận hay phủ nhận lời hứa trước đó của mình về việc tăng khoản thanh toán hàng tháng cho người về hưu gấp hơn năm lần, lên tương đương gần 300 đô la, điều mà các nhà phê bình đã chế giễu là gợi nhớ đến chủ nghĩa dân túy của đảng cầm quyền – và sự mất khả năng thanh toán sau đó.
Khi được hỏi chính phủ sẽ chi bao nhiêu hỗ trợ hàng tháng cho người về hưu và các bà mẹ, Paz cho biết ông sẽ phải chờ đợi cho đến khi nhậm chức để đưa ra con số: “Chính phủ đã chuyển cho chúng tôi một số thông tin, nhưng chúng tôi sẽ không biết thực tế cho đến khi đi sâu vào nó vào ngày 8 tháng 11 (ngày nhậm chức), xem các tài khoản, giấy tờ và tìm hiểu điều gì đang thực sự xảy ra.”
Ông bác bỏ những người muốn mô tả những lời hứa mơ hồ hơn của mình là những chiêu trò dân túy.
“Đó không phải là chủ nghĩa dân túy lừa đảo,” ông nói. “Đó là dân tộc, dân chủ và nhân dân. Đó là một điều khác, và đại đa số mong muốn những loại quyết định đó.”
Đối với những người coi lời lẽ của ông là mâu thuẫn, Paz chỉ vào thành phố doanh nghiệp El Alto của Bolivia, cái nôi ban đầu của MAS đã thúc đẩy sự trỗi dậy vào năm 2006 của cựu lãnh đạo đầy lôi cuốn Evo Morales, tổng thống bản địa đầu tiên của đất nước.
Paz hy vọng rằng trung tâm thương mại tự điều chỉnh này, nơi sinh sống của dân số bản địa lớn nhất Bolivia, cũng có thể thúc đẩy sự trỗi dậy của riêng ông.
Các thương nhân ở El Alto đã hoan nghênh việc quốc hữu hóa tài nguyên thiên nhiên, các khoản trợ cấp hào phóng và tăng quyền cho người Bolivia bản địa vốn bị loại trừ khỏi quyền lực lịch sử của Morales.
Nhưng, với tư cách là những người hâm mộ thuế thấp và chính phủ nhỏ gọn, họ sớm chán ghét chủ nghĩa xã hội của ông.
“Tư bản thì khắc nghiệt và thuần túy đơn giản ở El Alto, nhưng nó cũng có sự dịu dàng, nó có tình yêu ở giữa,” ông nói, đề cập đến truyền thống cộng đồng của El Alto dưới hình thức các hội đồng khu phố và công đoàn. “Nó có văn hóa dân gian, sự sùng kính, giá trị gia đình.”
Được biết đến với đạo đức tự lực – “Đứng trên đôi chân của mình, không bao giờ quỵ gối” là khẩu hiệu phổ biến của thành phố – người dân El Alto đã hoài nghi về các đề xuất của Quiroga nhằm tìm kiếm sự cứu trợ khổng lồ từ Quỹ Tiền tệ Quốc tế và mở cửa sản xuất lithium cho các nhà đầu tư nước ngoài.
Paz đã khai thác những tình cảm dân tộc chủ nghĩa đó. Ông nói hôm thứ Hai rằng ông sẽ giữ các công ty nhà nước chiến lược trong tay công chúng trong khi chỉ tư nhân hóa các công ty thua lỗ – và hạn chế việc bán đó cho người mua Bolivia.
Ông đã loại trừ gói cứu trợ của Quỹ Tiền tệ Quốc tế nhưng đề xuất tìm đến các quốc gia đồng minh và ngân hàng phát triển để được hỗ trợ trong việc quản lý nợ công của Bolivia, mà IMF hiện ước tính là 95% tổng sản phẩm quốc nội của đất nước.
“Chúng tôi sẽ tìm đến bất cứ điều gì giúp ích cho Bolivia,” ông nói, báo hiệu rằng ông sẵn sàng nhận tiền nước ngoài miễn là Bolivia đặt ra các điều khoản. “Nếu ngày mai một tiểu vương Ả Rập đến và nói, ‘Rodrigo, tôi có 1 tỷ đô la với lãi suất 0,01% để chúng ta có thể chi trả cho công nghệ chống tham nhũng, chắc chắn, hãy để ông ta đến.’”
Nhà lập pháp được đào tạo tại Hoa Kỳ, với ít kinh nghiệm chính trị ngoài thành phố Tarija phía nam, nơi ông làm thị trưởng, dường như nhận ra rằng ông có nguy cơ đánh mất những người ủng hộ nếu ông làm rõ thêm các chính sách của mình trong những ngày tới.
Các nhà phân tích cho rằng đó là một con đường hiểm nguy mà ông có thể xoay sở để đi qua.
“Sự mập mờ là vốn chính trị cho loại chính phủ chuyển tiếp này,” nhà phân tích chính trị Bolivia Veronica Rocha nói. “Việc thiếu rõ ràng đó là điều đã khiến họ chiến thắng, và họ sẽ tiếp tục đặt cược vào điều đó.”
Theo Hãng Thông tấn AP.
