Tổng thống Ukraine Volodymyr Zelenskyy dự kiến sẽ chính thức phê duyệt kế hoạch thành lập một tòa án quốc tế mới để truy tố các quan chức cấp cao của Nga về tội ác xâm lược toàn diện tại Ukraine. Tòa án đặc biệt này sẽ được thành lập thông qua thỏa thuận giữa Ukraine và Hội đồng Châu Âu, tổ chức nhân quyền hàng đầu của lục địa.
Mục đích của tòa án đặc biệt là nhắm vào các nhà lãnh đạo cấp cao của Nga vì “tội ác xâm lược”, điều mà Ukraine cáo buộc lực lượng Nga đã phạm phải kể từ khi cuộc chiến bắt đầu vào năm 2022. Các tòa án quốc tế hiện có, bao gồm cả Tòa án Hình sự Quốc tế tại La Hay, không có thẩm quyền để truy tố công dân Nga về tội danh cụ thể đó.
Kyiv đã thúc đẩy việc thành lập một tòa án đặc biệt vượt ra ngoài việc truy tố tội ác chiến tranh mà Ukraine cáo buộc lực lượng Nga đã phạm phải, bao gồm việc ném bom cơ sở hạ tầng dân sự, giết hại dân thường, cưỡng hiếp, bắt cóc và tra tấn. Tuy nhiên, Nga phủ nhận những cáo buộc này.
Một số chi tiết hậu cần vẫn cần được giải quyết, bao gồm cả địa điểm đặt trụ sở tòa án. La Hay đã được đề xuất do cơ sở hạ tầng pháp lý sẵn có, nhưng chưa có quyết định cuối cùng nào được đưa ra. Theo luật pháp quốc tế, các nguyên thủ quốc gia đang tại vị và một số quan chức cấp cao khác được hưởng quyền miễn trừ khỏi việc truy tố. Điều này có nghĩa là bất kỳ vụ truy tố nào đối với Tổng thống Nga Vladimir Putin chỉ có thể tiến hành nếu ông rời nhiệm sở.
Tổ chức này sẽ được tài trợ bởi các quốc gia ủng hộ, được biết đến là Nhóm Nòng cốt, bao gồm Hà Lan, Nhật Bản và Canada. Theo nguồn tin của Associated Press, Hoa Kỳ đã ủng hộ dự án dưới thời cựu Tổng thống Joe Biden, nhưng chính quyền Tổng thống Donald Trump đã không ủng hộ sáng kiến này.
