Theo tin từ Associated Press đăng trên Seattle Times ngày 5 tháng 6 năm 2025, một cuộc tấn công bằng drone quy mô lớn của Ukraine vào cuối tuần trước nhằm vào các căn cứ không quân sâu bên trong lãnh thổ Nga đã phá hủy hoặc làm hư hại hơn 40 máy bay quân sự. Các mục tiêu là những chiến đấu cơ và máy bay chỉ huy chiến lược trị giá hàng trăm triệu đô la của Nga.
Chiến dịch, được Ukraine gọi là “Operation Spiderweb”, sử dụng các loại drone rẻ tiền, mỗi chiếc có giá dưới 1,000 USD và được phóng từ những thùng gỗ đặt trên xe tải. Cuộc tấn công không chỉ giáng một đòn vào uy tín của Điện Kremlin mà còn là lời cảnh tỉnh cho các quốc gia phương Tây về sự cần thiết phải tăng cường hệ thống phòng không trước hình thức chiến tranh drone hỗn hợp này.
Các chuyên gia quân sự nhận định, Ukraine đã tận dụng công nghệ drone giá rẻ phát triển nhanh chóng cùng với tư duy sáng tạo để đạt được chiến thắng nâng cao tinh thần quân đội trong cuộc chiến kéo dài 3 năm, vốn gần đây đang có lợi cho Moscow. Dù Ukraine ước tính thiệt hại lên tới 7 tỷ USD, Bộ Ngoại giao Nga đã bác bỏ con số này và chưa có đánh giá độc lập.
Đối với các chính phủ phương Tây, đây là lời cảnh báo rằng “phạm vi các mối đe dọa mà họ phải tính đến ngày càng mở rộng”, theo Douglas Barrie, chuyên gia cấp cao về hàng không quân sự tại Viện Nghiên cứu Chiến lược Quốc tế ở London. Các mục tiêu giá trị cao như vũ khí và công nghệ tại các căn cứ quân sự phương Tây rất dễ bị tấn công bởi các bên, cả nhà nước và phi nhà nước.
Caitlin Lee, chuyên gia về chiến tranh drone tại RAND ở Washington, cho rằng đã đến lúc phải đầu tư vào hệ thống phòng thủ chống drone. Các lựa chọn chi phí thấp bao gồm sử dụng nơi trú ẩn kiên cố, phân tán mục tiêu, ngụy trang hoặc thậm chí xây dựng mồi nhử.
Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại, ông Donald Trump, tháng trước đã công bố chương trình “Golden Dome” trị giá 175 tỷ USD sử dụng vũ khí không gian để bảo vệ đất nước khỏi tên lửa tầm xa. Tuy nhiên, ông không đề cập đến phòng thủ chống drone, loại máy bay bay thấp và chậm, trên radar trông giống như chim và có thể phóng từ bên trong biên giới quốc gia.
Fabian Hinz, chuyên gia tên lửa tại IISS, nhấn mạnh rằng drone “tăng đáng kể” khả năng phá hoại nghiêm trọng của một quốc gia hoặc nhóm thù địch. Câu hỏi đặt ra là một quốc gia có bao nhiêu mục tiêu và có thể bảo vệ tốt từng mục tiêu đó trước mối đe dọa như vậy đến mức nào.
Trong “Operation Spiderweb”, Ukraine cho biết đã bí mật đưa các drone FPV vào Nga, đặt chúng trong thùng gỗ và vận chuyển bằng xe tải đến gần các sân bay ở các vùng Irkutsk, Murmansk, Amur và hai căn cứ ở phía tây Nga. Cơ quan An ninh Ukraine (SBU) cho biết các drone có khả năng tự động hóa cao, một phần được điều khiển bởi người vận hành và một phần sử dụng trí tuệ nhân tạo để bay theo lộ trình định sẵn ngay cả khi mất tín hiệu. Công nghệ AI như vậy gần như không thể có được đối với Ukraine cách đây 5 năm.
Theo ảnh vệ tinh phân tích bởi AP, có ít nhất bảy máy bay ném bom bị phá hủy tại căn cứ không quân Belaya ở Irkutsk. Các chuyên gia cho rằng cách Ukraine thực hiện chiến dịch này rất sáng tạo và rõ ràng đã khiến người Nga hoàn toàn bất ngờ.
Các máy bay ném bom Tu-95 bị tấn công là loại “thực tế không thể thay thế” vì không còn được sản xuất. Ukraine cũng tuyên bố đã tấn công một máy bay cảnh báo và kiểm soát sớm A-50. Việc Nga phải sửa chữa máy bay, bảo vệ tốt hơn các máy bay còn lại và cải thiện khả năng chống lại các cuộc tấn công này sẽ tốn kém.
Tuy nhiên, vẫn chưa rõ liệu cuộc tấn công này có làm giảm các cuộc không kích của Nga vào Ukraine hay không. Nga đã tập trung vào việc áp đảo phòng không Ukraine bằng drone trong suốt cuộc chiến, bao gồm cả việc sử dụng mồi nhử. Ngay cả khi Ukraine gây thiệt hại đáng kể cho lực lượng máy bay ném bom của Nga, vai trò chính của lực lượng này trong cuộc chiến hiện tại không rõ ràng.
