“The Sacred Harp” là một tuyển tập các bài thánh ca ra đời trước Nội chiến Hoa Kỳ, nổi tiếng với việc sử dụng các nốt nhạc có hình dáng đặc biệt như tam giác, hình bầu dục, hình vuông và kim cương. Cuốn sách này đang chuẩn bị được cập nhật.
Được hát theo lối hòa âm bốn bè, “The Sacred Harp” là trung tâm của truyền thống hát a cappella dân gian Mỹ đã tồn tại hơn 180 năm. Truyền thống này coi trọng yếu tố cộng đồng cũng như âm nhạc. Không phải ngẫu nhiên mà “The Sacred Harp” vẫn được sử dụng cho đến ngày nay, và một ấn bản mới – lần đầu tiên sau 34 năm – đang trên đường ra mắt.
Theo tin từ AP News, ngay từ đầu, các nhóm hát Sacred Harp định kỳ cùng nhau xem xét và chỉnh sửa cuốn sách, vừa để bảo tồn lịch sử, vừa thổi luồng sinh khí mới vào đó. Ông David Ivey, người hát Sacred Harp lâu năm và là chủ tịch ủy ban sửa đổi của Sacred Harp Publishing Company, cho biết đây là một sự đổi mới chứ không phải chỉ đơn thuần là tái bản. “Đó là lý do giúp cuốn sách của chúng tôi luôn sống động và có sức hút,” ông Ivey nói.
Vì sao việc cập nhật này lại quan trọng?
Lần đầu tiên xuất bản vào năm 1844, các bản sửa đổi của tuyển tập thánh ca nốt nhạc hình dáng này tạo không gian cho các bài hát của những nhà soạn nhạc đương đại, theo Jesse P. Karlsberg, một thành viên ủy ban và chuyên gia về truyền thống này.
Ủy ban sửa đổi gồm chín thành viên cảm thấy trách nhiệm rất lớn. Ông Ivey, người cũng từng tham gia vào ấn bản gần nhất năm 1991, cho biết những người hát Sacred Harp không phải là những người tái hiện lịch sử. Hát là một truyền thống gia đình đối với nhiều người, và cũng là một trải nghiệm tâm linh. Dù nhiều người theo đạo Thiên Chúa, cộng đồng Sacred Harp bao gồm cả những người theo đức tin khác hoặc không theo đức tin nào, kể cả những người thuộc cộng đồng LGBTQ+ cảm thấy không thoải mái ở nhà thờ nhưng lại nhớ trải nghiệm hát chung.
Những người hát sử dụng cuốn sách hàng tuần. Một số coi chúng như sổ lưu niệm hay Kinh Thánh gia đình, kẹp đồ lưu niệm giữa các trang, ghi chú bên lề và truyền lại cho thế hệ sau. Ký ức và cảm xúc gắn liền với từng bài hát cụ thể, và những bài hát yêu thích lúc sinh thời có thể trở thành lời tưởng nhớ sau khi qua đời. “Cuốn sách rất quý giá đối với mọi người,” ông Ivey chia sẻ.
Ấn bản sắp tới đã được thực hiện trong nhiều năm. Việc sửa đổi, được ban giám đốc công ty xuất bản ủy quyền vào tháng 10 năm 2018, bị trì hoãn do đại dịch COVID-19. Dự kiến, cuốn sách sẽ ra mắt vào tháng 9 năm nay tại hội nghị thường niên của Hiệp hội Âm nhạc United Sacred Harp ở Atlanta.
Ông Ivey hy vọng mọi người sẽ yêu thích ấn bản mới, dù biết rằng cũng có chút lo lắng trong cộng đồng. Hiện tại, nhiều thay đổi vẫn còn được giữ kín.
Ủy ban làm việc rất cẩn trọng và đưa ra quyết định dựa trên sự đồng thuận. Dù hầu hết các bài hát cũ sẽ được giữ lại, một số sẽ bị loại bỏ và các bài mới được thêm vào. Họ đã mời cộng đồng đóng góp ý kiến, tổ chức các buổi họp và sự kiện hát để đánh giá hơn 1.100 bài hát mới được gửi đến.
Fa, Sol, La, Mi và những nét độc đáo khác của lối hát nốt nhạc hình dáng
Các sự kiện hát Sacred Harp không phải là buổi biểu diễn. “The Sacred Harp” được thiết kế để mọi người cùng hát – và hát to. Bất kỳ ai cũng có thể dẫn một bài hát tùy chọn từ 554 bài trong sách, nhưng một bài chỉ được hát một lần duy nhất trong một sự kiện (trừ vài trường hợp ngoại lệ). Lối hát này còn được gọi là fa-sol-la, nhóm sẽ đọc nhạc bằng mắt (sight-read) các bài hát bằng hệ thống ký hiệu âm nhạc độc đáo của cuốn sách, xướng âm trước bằng các nốt hình dáng – fa, sol, la và mi – sau đó mới hát lời.
“Toàn bộ ý tưởng là để việc hát trở nên dễ tiếp cận với bất kỳ ai,” ông Karlsberg nói. “Đối với nhiều người trong chúng tôi, đó là một trải nghiệm xúc động và tâm linh. Đó cũng là cơ hội để gặp gỡ những người bạn thân yêu.”
“The Sacred Harp” được hát theo đội hình hình vuông rỗng (hollow square). Người hát chia thành bốn bè: treble, alto, tenor và bass. Mỗi bè chiếm một cạnh hình vuông, hướng mặt vào khoảng trống ở trung tâm, nơi một người dẫn bài hát luân phiên điều khiển nhóm và giữ nhịp khi hàng chục giọng ca cùng cất lên từ mọi phía.
Truyền thống nốt nhạc hình dáng bắt nguồn từ phong trào trường dạy hát ở New England thế kỷ 18, nhằm cải thiện âm nhạc nhà thờ Tin lành và mở rộng thành một hoạt động xã hội. Theo thời gian, “The Sacred Harp” trở thành cái tên đồng nghĩa với truyền thống hợp xướng này.
Tuyển tập “The Sacred Harp” ban đầu không mang tính giáo phái hay giáo lý. Nhiều lời bài hát được sáng tác bởi các nhà cải cách Thiên Chúa giáo từ Anh, như Isaac Watts và Charles Wesley. Cuốn sách hiếm khi được sử dụng trong các buổi lễ nhà thờ.
Thay vào đó, tuyển tập này trở thành một phần của đời sống xã hội ở miền Nam nông thôn, dù có sự phân biệt chủng tộc. Trước khi chế độ nô lệ được bãi bỏ, những người hát là nô lệ đã tham gia các sự kiện Sacred Harp do người da trắng tổ chức; sau thời kỳ Tái thiết, những người hát da đen đã thành lập các hội nghị riêng của họ. Cuối cùng, “The Sacred Harp” đã mở rộng đến các thành phố và ra ngoài miền Nam, thậm chí cả các quốc gia khác.
