Indonesia, quốc gia xuất khẩu than đá lớn nhất thế giới, đang đứng trước một bước ngoặt quan trọng trong quá trình chuyển đổi sang năng lượng sạch. Cuộc chuyển đổi này không chỉ định hình tương lai khí hậu của quốc gia Đông Nam Á mà còn quyết định siêu cường nào sẽ đặt ra các quy tắc cho thế hệ năng lượng tiếp theo tại các nước đang phát triển.
Trong khi các công ty Trung Quốc đã ký hơn 54 tỷ USD thỏa thuận với công ty điện lực nhà nước Indonesia (PLN) vào năm 2023 và thêm 10 tỷ USD cam kết trong chuyến thăm Bắc Kinh của Tổng thống Prabowo Subianto vào năm 2024, các khoản đầu tư này vượt xa Gói Đối tác Chuyển dịch Năng lượng Công bằng (JETP) trị giá 20 tỷ USD mà Indonesia ký với nhóm các nước giàu vào năm 2022. Tuy nhiên, chương trình JETP đang gặp khó khăn, đặc biệt sau khi chính quyền Tổng thống Donald Trump rút lui vào tháng 3, chỉ giải ngân được khoảng 1,2 tỷ USD.
Hoa Kỳ, quốc gia sản xuất dầu hàng đầu thế giới, đang thúc đẩy khí đốt tự nhiên hóa lỏng (LNG) như một phần của các cuộc đàm phán nhằm ngăn chặn thuế quan đối với Indonesia. Ngược lại, Trung Quốc đang đặt cược vào năng lượng tái tạo quy mô lớn để củng cố vai trò là nhà cung cấp công nghệ năng lượng sạch hàng đầu. Lựa chọn của Hoa Kỳ có nguy cơ khiến Indonesia phụ thuộc sâu hơn vào nhiên liệu hóa thạch, trong khi các cam kết của Trung Quốc hứa hẹn việc làm và năng lượng sạch hơn với ít biện pháp bảo vệ hơn.
Theo các nhà phân tích, việc Hoa Kỳ rút lui không làm chệch hướng JETP nhưng đã ảnh hưởng đến lãnh đạo chính trị. Các quan chức Indonesia đặt câu hỏi tại sao họ nên chuyển đổi nếu Hoa Kỳ không làm như vậy, đặc biệt sau khi Tổng thống Donald Trump hủy bỏ các chính sách khí hậu thời chính quyền Biden và thúc đẩy phát triển nhiên liệu hóa thạch.
Các khoản đầu tư của Trung Quốc vào Indonesia bao gồm dự án chuỗi cung ứng trị giá 6 tỷ USD của CATL và nhà máy xe điện trị giá 1 tỷ USD của BYD, dự kiến sản xuất 150.000 xe mỗi năm và tạo việc làm cho 18.000 người. Tuy nhiên, các khoản đầu tư này thường đi kèm với chi phí môi trường cao, như các nhà máy nhiệt điện than hoạt động bằng than để cung cấp điện cho các mỏ niken, khoáng sản cần thiết để chế tạo pin xe điện. Một nghiên cứu năm 2024 ước tính ô nhiễm từ các nhà máy này sẽ gây thiệt hại hàng tỷ đô la cho nền kinh tế và dẫn đến hàng nghìn ca tử vong mỗi năm.
Bất chấp những lo ngại về môi trường, các dự án của Trung Quốc thường được triển khai nhanh chóng, phù hợp với chu kỳ chính trị 5 năm của Indonesia. Trong khi đó, Indonesia vẫn phụ thuộc nặng nề vào than đá, với khoảng 80% công suất than đá mới xây dựng là để phục vụ các nhà máy chế biến khoáng sản cho xe điện. Các chuyên gia cảnh báo Indonesia có nguy cơ bị tụt hậu trong quá trình chuyển đổi năng lượng sạch nếu không nhanh chóng nhận ra xu hướng toàn cầu, theo tin từ Associated Press.
