Cuộc chiến pháp lý liên quan đến nỗ lực của Tổng Thống Donald Trump trong việc chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh vẫn chưa kết thúc, mặc dù chính quyền của đảng Cộng Hòa vừa đạt được một thắng lợi quan trọng khi Tối Cao Pháp Viện ra phán quyết hạn chế các lệnh cấm trên toàn quốc.
Các tổ chức bảo vệ quyền lợi người nhập cư tuyên bố sẽ tiếp tục đấu tranh để bảo đảm quyền công dân theo nơi sinh vẫn là luật, trong bối cảnh Tổng Thống Trump tìm cách xóa bỏ hơn một thế kỷ tiền lệ.
Phán quyết của Tối Cao Pháp Viện trả lại các vụ kiện thách thức sắc lệnh hành pháp về quyền công dân theo nơi sinh của Tổng Thống Trump cho các tòa án cấp dưới. Tuy nhiên, số phận cuối cùng của chính sách này vẫn chưa chắc chắn.
Quyền công dân theo nơi sinh có nghĩa là gì?
Quyền công dân theo nơi sinh quy định bất kỳ ai sinh ra ở Hoa Kỳ đều là công dân Mỹ, kể cả con của những người mẹ ở trong nước bất hợp pháp.
Thông lệ này bắt nguồn từ thời kỳ ngay sau Nội Chiến, khi Quốc Hội phê chuẩn Tu Chánh Án thứ 14 của Hiến Pháp, một phần để bảo đảm rằng người da đen, bao gồm cả những người nô lệ trước đây, có quyền công dân.
Tu Chánh Án tuyên bố: “Tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ và thuộc quyền tài phán của quốc gia này, đều là công dân Hoa Kỳ”.
Ba mươi năm sau, Wong Kim Ark, một người đàn ông sinh ra ở Hoa Kỳ có cha mẹ là người Trung Quốc, đã bị từ chối tái nhập cảnh vào Hoa Kỳ sau khi đi du lịch nước ngoài. Vụ kiện của ông đã dẫn đến việc Tối Cao Pháp Viện phán quyết rõ ràng rằng tu chính án này trao quyền công dân cho bất kỳ ai sinh ra ở Hoa Kỳ, bất kể tình trạng pháp lý của cha mẹ họ.
Kể từ đó, nó đã được coi là một phần không thể thiếu của luật pháp Hoa Kỳ, với chỉ một số ít ngoại lệ, chẳng hạn như đối với trẻ em sinh ra ở Hoa Kỳ có cha mẹ là các nhà ngoại giao nước ngoài.
Tổng Thống Trump từ lâu đã nói rằng ông muốn xóa bỏ quyền công dân theo nơi sinh
Sắc lệnh hành pháp của Tổng Thống Trump, được ký vào tháng Giêng, tìm cách từ chối quyền công dân đối với trẻ em sinh ra từ những người đang sống bất hợp pháp hoặc tạm thời ở Hoa Kỳ. Đây là một phần trong chương trình nghị sự về nhập cư cứng rắn của tổng thống, người đã gọi quyền công dân theo nơi sinh là “một nam châm thu hút người nhập cư bất hợp pháp”.
Tổng Thống Trump và những người ủng hộ ông tập trung vào một cụm từ trong tu chính án — “thuộc quyền tài phán của quốc gia này” — nói rằng điều đó có nghĩa là Hoa Kỳ có thể từ chối quyền công dân đối với trẻ sơ sinh sinh ra từ những phụ nữ ở trong nước bất hợp pháp.
Một loạt các thẩm phán liên bang đã nói rằng điều đó không đúng và đã ban hành các lệnh cấm trên toàn quốc ngăn chặn sắc lệnh của ông có hiệu lực.
Thẩm phán Địa hạt Hoa Kỳ John Coughenour cho biết tại một phiên điều trần đầu năm nay tại phòng xử án của ông ở Seattle: “Tôi đã ngồi trên ghế thẩm phán hơn bốn thập kỷ. Tôi không thể nhớ một trường hợp nào khác mà câu hỏi được đưa ra lại rõ ràng như trường hợp này. Đây là một mệnh lệnh vi hiến một cách trắng trợn”.
Tại Greenbelt, Maryland, một vùng ngoại ô của Washington, Thẩm phán Địa hạt Hoa Kỳ Deborah Boardman viết rằng “Tối Cao Pháp Viện đã bác bỏ một cách long trọng và không tòa án nào trong nước từng tán thành” cách giải thích của Tổng Thống Trump về quyền công dân theo nơi sinh.
Liệu sắc lệnh của Tổng Thống Trump có hợp hiến hay không? Các thẩm phán đã không nói
Phán quyết của tòa án tối cao là một chiến thắng lớn cho chính quyền Tổng Thống Trump ở chỗ nó hạn chế quyền hạn của một thẩm phán riêng lẻ trong việc ban hành các lệnh cấm trên toàn quốc. Chính quyền hoan nghênh phán quyết này như một sự kiểm tra mang tính bước ngoặt đối với quyền lực của các thẩm phán tòa án địa hạt riêng lẻ, những người mà những người ủng hộ Tổng Thống Trump cho rằng muốn chiếm đoạt quyền lực của tổng thống bằng các phán quyết chặn các ưu tiên của ông về vấn đề nhập cư và các vấn đề khác.
Nhưng Tối Cao Pháp Viện đã không giải quyết các giá trị của nỗ lực của Tổng Thống Trump nhằm thực thi sắc lệnh hành pháp về quyền công dân theo nơi sinh của mình.
Jessica Levinson, một giáo sư tại Trường Luật Loyola, cho biết: “Chính quyền Tổng Thống Trump đã đưa ra một quyết định chiến lược, mà tôi nghĩ là đã mang lại kết quả rõ ràng, rằng họ sẽ thách thức không phải các quyết định của thẩm phán về giá trị pháp lý, mà là về phạm vi cứu trợ”.
Tổng Chưởng lý Pam Bondi nói với các phóng viên tại Tòa Bạch Ốc rằng chính quyền “rất tin tưởng” rằng tòa án tối cao cuối cùng sẽ đứng về phía chính quyền về giá trị của vụ việc.
Các câu hỏi và sự không chắc chắn xoay quanh các bước tiếp theo
Các thẩm phán đã trả lại các vụ kiện thách thức chính sách quyền công dân theo nơi sinh cho các tòa án cấp dưới, nơi các thẩm phán sẽ phải quyết định cách điều chỉnh các lệnh của họ để tuân thủ phán quyết mới. Sắc lệnh hành pháp vẫn bị chặn trong ít nhất 30 ngày, cho phép các tòa án cấp dưới và các bên có thời gian để sắp xếp các bước tiếp theo.
Phán quyết của Tối Cao Pháp Viện vẫn để ngỏ khả năng các nhóm thách thức chính sách này vẫn có thể được cứu trợ trên toàn quốc thông qua các vụ kiện tập thể và tìm kiếm chứng nhận là một tập thể trên toàn quốc. Trong vòng vài giờ sau phán quyết, hai vụ kiện tập thể đã được đệ trình ở Maryland và New Hampshire nhằm chặn sắc lệnh của Tổng Thống Trump.
Nhưng việc đạt được cứu trợ trên toàn quốc thông qua một vụ kiện tập thể là khó khăn vì các tòa án đã đặt ra những trở ngại để thực hiện điều đó trong những năm qua, Suzette Malveaux, một giáo sư trường luật tại Đại học Washington và Lee cho biết.
Thẩm phán Sonia Sotomayor, người đã viết ý kiến phản đối của tòa án, kêu gọi các tòa án cấp dưới “hành động nhanh chóng đối với các yêu cầu cứu trợ như vậy và xét xử các vụ việc nhanh nhất có thể để cho phép tòa án này xem xét nhanh chóng” trong các trường hợp “thách thức các chính sách trắng trợn bất hợp pháp và gây hại như Sắc lệnh Công dân”.
Những người phản đối sắc lệnh của Tổng Thống Trump cảnh báo rằng sẽ có một loạt các chính sách trên khắp các tiểu bang, dẫn đến sự hỗn loạn và nhầm lẫn nếu không có cứu trợ trên toàn quốc.
Krish O’Mara Vignarajah, chủ tịch kiêm Giám đốc điều hành của Global Refuge, một tổ chức phi lợi nhuận hỗ trợ người tị nạn và người di cư, cho biết: “Quyền công dân theo nơi sinh đã là luật hiến pháp được giải quyết trong hơn một thế kỷ. Bằng cách từ chối khả năng của các tòa án cấp dưới trong việc thực thi quyền đó một cách thống nhất, Tòa án đã mời gọi sự hỗn loạn, bất bình đẳng và sợ hãi”.
Bản tin từ NBC Bay Area.
