Quyết định của chính quyền Tổng thống Donald Trump về việc tái sử dụng một loại thuốc hóa trị cũ cho bệnh tự kỷ đã gây bất ngờ cho nhiều chuyên gia, bao gồm cả bác sĩ đã đề xuất ý tưởng này. Bác sĩ Richard Frye cho biết ông đã thảo luận với các cơ quan quản lý liên bang về việc phát triển một phiên bản tùy chỉnh của thuốc cho trẻ em mắc bệnh tự kỷ, nhưng ông nghĩ rằng sẽ cần thêm nhiều nghiên cứu.
“Chúng tôi khá ngạc nhiên khi họ phê duyệt ngay lập tức mà không có thêm nghiên cứu hay gì cả,” ông Frye, một bác sĩ nhi khoa thần kinh ở Arizona, cho biết. Ông Frye là tác giả của một cuốn sách và có một doanh nghiệp giáo dục trực tuyến tập trung vào phương pháp điều trị thử nghiệm này.
Đây là một ví dụ khác về cách triển khai thiếu bài bản của chính quyền Tổng thống Donald Trump. Các nhà phê bình cho rằng họ đã đề cao một loại thuốc chưa được kiểm chứng, cần nhiều nghiên cứu hơn trước khi được chấp thuận như một phương pháp điều trị đáng tin cậy cho căn bệnh phức tạp này.
Các nhóm và nhà nghiên cứu hàng đầu về tự kỷ đã nhanh chóng tách mình khỏi quyết định về leucovorin, một dẫn xuất của vitamin B, gọi các nghiên cứu ủng hộ việc sử dụng nó là “rất yếu” và “rất nhỏ”.
“Chúng tôi không có bằng chứng nào, dù là bằng chứng tương đối, cho thấy leucovorin là một phương pháp điều trị hiệu quả cho các triệu chứng tự kỷ,” ông David Mandell, một bác sĩ tâm thần tại Đại học Pennsylvania, nói. Ông Mandell và các nhà nghiên cứu khác cho rằng bằng chứng cho thấy tự kỷ chủ yếu bắt nguồn từ di truyền, với sự tác động của các yếu tố khác, bao gồm cả tuổi của người cha.
Tuy nhiên, ngày càng có nhiều bác sĩ kê đơn thuốc này, tái sử dụng các phiên bản dùng cho hóa trị hoặc đặt hàng các công thức mới từ các hiệu thuốc pha chế.
Nhiều nhà nghiên cứu đồng ý rằng thuốc cần được nghiên cứu thêm, đặc biệt đối với những bệnh nhân bị thiếu folate, hoặc vitamin B9, trong não có thể đóng vai trò trong bệnh tự kỷ. Nhưng hiện tại, họ nói, thuốc chỉ nên được dùng trong các thử nghiệm lâm sàng được kiểm soát chặt chẽ.
Trường hợp sử dụng leucovorin trong điều trị tự kỷ bắt đầu với khoa học đã được thiết lập nhưng nhanh chóng đi vào lãnh thổ không chắc chắn. Khi được chuyển hóa, thuốc sẽ biến thành folate, rất cần thiết cho sự phát triển lành mạnh của thai nhi và được khuyến nghị trước và trong thai kỳ. Nhưng ít người biết về vai trò của nó sau khi sinh.
Vấn đề này đã thu hút sự chú ý của ông Frye và những người khác cách đây hơn 20 năm, khi nghiên cứu cho thấy một số người mắc bệnh tự kỷ có lượng folate thấp trong não do kháng thể ngăn chặn sự hấp thụ vitamin. Tuy nhiên, giả thuyết liên kết tự kỷ với mức folate đã phần lớn bị loại bỏ sau khi nghiên cứu cho thấy rằng anh chị em của những người mắc bệnh tự kỷ cũng có thể bị thiếu folate mà không có bất kỳ triệu chứng nào của tình trạng này.
“Tôi thực sự nghĩ rằng giả thuyết này đã lụi tàn đối với bệnh tự kỷ và bị sốc khi thấy nó tái xuất hiện,” ông Mandell nói. Năm 2018, ông Frye và các đồng nghiệp đã công bố một nghiên cứu trên 48 trẻ em, trong đó những trẻ dùng leucovorin đã có kết quả tốt hơn về một số chỉ số ngôn ngữ so với những trẻ dùng giả dược. Bốn nghiên cứu nhỏ ở các quốc gia khác, bao gồm Trung Quốc và Iran, đã cho kết quả tương tự, mặc dù sử dụng các liều lượng, thước đo và phân tích thống kê khác nhau, điều mà các nhà nghiên cứu cho là có vấn đề.
Ông Frye đã gặp khó khăn trong việc xin tài trợ để tiếp tục trong hệ thống học thuật truyền thống. “Tôi quyết định rời khỏi giới học thuật để đổi mới hơn và thực sự làm một số việc này,” ông nói.
Đầu năm nay, ông Frye và một số nhà nghiên cứu khác đã thành lập một tổ chức mới, Liên minh Khám phá Tự kỷ, để trình bày công việc của họ với các quan chức chính quyền Tổng thống Donald Trump, bao gồm cả Bộ trưởng Y tế Robert F. Kennedy Jr. “Sau khi ông Kennedy vào, chúng tôi nghĩ rằng họ sẽ thân thiện với các nhà khoa học về tự kỷ,” ông nói.
Một cuộc họp vào tháng 8 với Giám đốc Viện Y tế Quốc gia Jay Bhattacharya nhanh chóng dẫn đến các cuộc thảo luận thêm với Cơ quan Quản lý Thực phẩm và Dược phẩm về việc thử nghiệm một phiên bản tinh khiết, độc quyền của leucovorin. Một công thức mới của loại thuốc hàng thập kỷ tuổi sẽ có nghĩa là các bằng sáng chế mới, cho phép ông Frye và công ty dược phẩm sắp thành lập của ông tính giá cao hơn nhiều so với các loại thuốc generic rẻ tiền hiện có trên thị trường.
“Chúng tôi có rất nhiều nhà đầu tư hào hứng với leucovorin và muốn làm điều gì đó chất lượng cao cho trẻ em mắc bệnh tự kỷ,” ông nói. Tuy nhiên, thông báo của FDA vào thứ Hai có thể đã làm hỏng kế hoạch đó. Thay vì giới thiệu một phiên bản mới, cơ quan này cho biết họ sẽ chỉ cập nhật nhãn trên thuốc generic để đề cập đến việc sử dụng trong việc tăng mức folate trong não, bao gồm cả cho bệnh nhân tự kỷ. Điều này dự kiến sẽ khuyến khích nhiều bác sĩ kê đơn và các công ty bảo hiểm chi trả.
Các chuyên gia đã dành nhiều thập kỷ để điều trị cho bệnh nhân tự kỷ cho biết điều quan trọng là phải tiến hành một cách cẩn thận và có phương pháp. Ông Gray nhớ lại những phương pháp điều trị thử nghiệm khác ban đầu có vẻ hứa hẹn nhưng cuối cùng đã thất bại trong các nghiên cứu lớn hơn. “Các nghiên cứu nhỏ thường tìm thấy các nhóm rất có động lực,” ông Gray nói. “Nhưng khi các liệu pháp đó được đưa vào các nghiên cứu lớn hơn, những phát hiện tích cực ban đầu thường biến mất.”
Trong số những thách thức đối với leucovorin: không có sự đồng thuận về tỷ lệ bệnh nhân tự kỷ có kháng thể chặn folate được cho là mục tiêu của thuốc. Ông Frye sàng lọc bệnh nhân của mình để tìm kháng thể bằng một xét nghiệm được phát triển tại một phòng thí nghiệm tại Đại học Bang New York. Giống như nhiều xét nghiệm chuyên khoa, nó chưa được FDA xem xét. Ông Gray nói rằng cách duy nhất để kiểm tra kháng thể một cách dứt khoát là bằng cách lấy dịch não tủy từ trẻ em mắc bệnh tự kỷ thông qua chọc dò tủy sống. “Đó là một yếu tố hạn chế lớn trong việc có các thử nghiệm ngẫu nhiên có đối chứng lớn,” ông Gray nói.
Trong khi chính quyền Tổng thống Donald Trump thảo luận về việc đẩy nhanh leucovorin, sự quan tâm đến loại thuốc này tiếp tục lan truyền trên mạng, bao gồm cả trong các diễn đàn và nhóm mạng xã hội dành cho phụ huynh có con mắc bệnh tự kỷ. Brian Noonan, ở Phoenix, biết về loại thuốc này vào đầu năm nay sau khi hỏi ChatGPT về các lựa chọn thuốc tự kỷ tốt nhất cho con trai 4 tuổi của mình. FDA chưa bao giờ phê duyệt bất kỳ loại thuốc nào cho nguyên nhân gốc rễ của bệnh tự kỷ, nhưng chatbot đã giới thiệu Noonan với nghiên cứu của ông Frye. Sau khi đánh giá và xét nghiệm máu xác nhận, cậu bé bắt đầu dùng một công thức thuốc từ hiệu thuốc pha chế vào tháng 6. Vài ngày sau, Noonan cho biết anh đã thấy sự cải thiện về khả năng giao tiếp bằng mắt và hình thành câu của con trai mình. “Cháu chưa khỏi bệnh, nhưng đây chỉ là những lĩnh vực có sự cải thiện,” Noonan nói. “Đó là điều lớn lao đối với chúng tôi.”
