Seattle, WA – Việc trí tuệ nhân tạo (AI) sẽ thay thế nhiều nhân viên văn phòng là điều không thể phủ nhận, như những thông báo gần đây từ các tập đoàn công nghệ lớn như Amazon và Microsoft. Tuy nhiên, câu hỏi đặt ra là AI sẽ tác động chủ yếu đến nhóm nhân viên nào: người trẻ mới vào nghề hay những người đã có nhiều kinh nghiệm?
Giám đốc điều hành của Amazon, Andy Jassy, đã dự đoán rằng AI sẽ “giảm tổng lực lượng lao động” của công ty trong những năm tới. Điều này củng cố nỗi lo ngại của nhiều người lao động rằng AI sẽ làm họ mất việc. Tuy nhiên, các chuyên gia trong ngành AI lại có những quan điểm trái chiều.
Một số chuyên gia cho rằng AI có khả năng thay thế những nhân viên mới vào nghề, bởi các nhiệm vụ của họ thường đơn giản và dễ tự động hóa hơn. CEO của Anthropic, Dario Amodei, nhận định rằng AI có thể chiếm tới một nửa số vị trí văn phòng dành cho người mới trong vòng 5 năm tới. Tỷ lệ thất nghiệp gia tăng ở nhóm sinh viên mới tốt nghiệp càng làm dấy lên mối lo ngại này.
Ngược lại, một số lãnh đạo khác trong ngành AI lại cho rằng những người lao động có kinh nghiệm mới là đối tượng dễ bị tổn thương hơn. Brad Lightcap, giám đốc điều hành của OpenAI, đã gợi ý rằng AI có thể gây ra vấn đề cho “một lớp nhân viên có thâm niên, có xu hướng làm việc theo những quy trình nhất định”.
Theo dữ liệu từ các công ty phân tích lao động, dường như các ngành đã triển khai AI mạnh mẽ nhất đang cho thấy tác động tiêu cực rõ rệt hơn đối với nhân viên mới vào nghề. Chẳng hạn, trong các lĩnh vực liên quan đến máy tính, số lượng nhân viên có dưới 2 năm kinh nghiệm đã giảm khoảng 20-25% kể từ năm 2023. Trong khi đó, số lượng nhân viên có từ 2 năm kinh nghiệm trở lên lại có xu hướng tăng lên.
Một nghiên cứu của các nhà khoa học từ Đại học California, Irvine và Đại học Chapman đã so sánh năng suất làm việc của các lập trình viên ở Ý (nơi ChatGPT bị cấm tạm thời) với các lập trình viên ở Pháp và Bồ Đào Nha. Kết quả cho thấy AI hỗ trợ những nhân viên có kinh nghiệm hơn trong việc xem xét công việc của đồng nghiệp và đóng góp vào các dự án mà họ không quen thuộc, điều này khuếch đại giá trị của họ đối với cả nhóm.
Tuy nhiên, một số ý kiến khác lại cho rằng AI có thể làm giảm giá trị của những nhân viên có kỹ năng cao hơn. Danielle Li, một nhà kinh tế học tại MIT, nhận định: “Bạn được trả lương dựa trên sự hiếm có của kỹ năng, và điều xảy ra là AI cho phép kỹ năng đó tồn tại bên ngoài con người.” Điều này có nghĩa là những công việc đòi hỏi chuyên môn cao có thể không còn cần đến những người có kinh nghiệm lâu năm nữa.
Một số công ty hàng đầu trong việc áp dụng AI đã thực hiện các đợt sa thải đối với những nhân viên có kinh nghiệm, thay vì chỉ đơn giản là tuyển dụng ít nhân viên mới. Google, Meta và Amazon đều đã cắt giảm nhân sự kể từ năm 2022. Theo phân tích của Gartner, các vị trí mang tính hành chính, liên quan đến bảng tính, quản lý tài liệu có thể sẽ dễ dàng được AI thực hiện, giúp các nhà quản lý có thời gian tập trung vào việc cố vấn, đào tạo nhân viên.
Ông Gil Luria, một nhà phân tích tại D.A. Davidson, cho rằng một lý do khác khiến các công ty như Microsoft và Google sa thải nhân viên là để cắt giảm chi phí, bù đắp cho khoản đầu tư hàng tỷ đô la vào chip và trung tâm dữ liệu để phát triển AI. Tuy nhiên, ông cũng chỉ ra rằng các kỹ sư phần mềm, kể cả những người có kinh nghiệm và mức lương cao, cũng có nguy cơ bị AI thay thế nếu họ không sẵn sàng đón nhận công nghệ mới.
Theo tin từ The New York Times, việc một số nhân viên có kinh nghiệm lại miễn cưỡng áp dụng công nghệ mới có thể khiến họ dễ bị tổn thương hơn trước AI, vốn có thể thực hiện các tác vụ một cách nhanh chóng và hiệu quả. Điều này đặt ra một thách thức lớn cho thị trường lao động, đòi hỏi sự thích ứng và tái đào tạo liên tục để không bị tụt hậu trong kỷ nguyên số.
