Chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ hiện tại Donald Trump vừa có bước đi cứng rắn mới, ký một sắc lệnh hành pháp tìm cách cấm hầu hết sinh viên ngoại quốc nhập cảnh Hoa Kỳ để học tại Đại học Harvard.
Theo Tổng Thống Trump, việc Đại học Harvard tiếp tục tiếp nhận sinh viên ngoại quốc sẽ đe dọa an ninh quốc gia. Ông cho rằng cách hành xử của Harvard đã khiến trường trở thành “điểm đến không phù hợp” cho sinh viên và nhà nghiên cứu từ nước ngoài.
Đây là động thái leo thang mới nhất trong cuộc đối đầu kéo dài giữa Tòa Bạch Ốc và đại học danh tiếng lâu đời nhất nước Mỹ này. Tuần trước, một tòa án liên bang ở Boston đã chặn lệnh cấm sinh viên quốc tế khác từ Bộ An Ninh Nội Địa đối với Harvard. Lần này, Tổng Thống Trump dùng một quyền hạn pháp lý rộng hơn, cho phép tổng thống cấm nhập cảnh những người được cho là “bất lợi cho lợi ích của Hoa Kỳ”. Sắc lệnh cũng viện dẫn các luật khác, bao gồm cả luật cấm người nước ngoài liên quan đến các tổ chức khủng bố.
Đại học Harvard ngay lập tức lên tiếng chỉ trích sắc lệnh, gọi đây là “bước trả đũa bất hợp pháp” mới nhất, vi phạm quyền Tự Do Ngôn Luận theo Tu chính án thứ Nhất của trường. Các quan chức Harvard khẳng định sẽ “tiếp tục bảo vệ sinh viên quốc tế của mình”.
Cuộc căng thẳng giữa hai bên đã âm ỉ nhiều tháng, bắt nguồn từ việc chính quyền Tổng Thống Trump yêu cầu Harvard thay đổi một số chính sách và cung cấp hồ sơ liên quan đến hành vi sai phạm của sinh viên ngoại quốc. Harvard cho biết đã tuân thủ, nhưng chính quyền nói phản hồi của trường là không đủ.
Chính quyền Trump đã liên tục gia tăng sức ép lên Harvard, trước đó cắt giảm hơn 2.6 tỷ USD tiền tài trợ nghiên cứu, tìm cách chấm dứt tất cả hợp đồng liên bang, và cáo buộc trường là “ổ” của chủ nghĩa tự do, dung túng hành vi quấy rối chống người Do Thái. Harvard đã bác bỏ các yêu cầu này, cho rằng chúng xâm phạm quyền tự chủ của trường và đe dọa tự do học thuật của các đại học Mỹ.
Sắc lệnh mới nhất nhắm trực tiếp vào khoảng 7,000 sinh viên quốc tế tại Harvard, chiếm tới một nửa số sinh viên sau đại học ở một số khoa. Tổng Chưởng Lý Pam Bondi bình luận trên mạng xã hội X rằng “việc được nhập cảnh Hoa Kỳ để học tại một đại học ‘ưu tú’ của Mỹ là một đặc ân, không phải quyền”. Bà cho biết Bộ Tư Pháp sẽ “mạnh mẽ bảo vệ sắc lệnh của Tổng Thống đình chỉ nhập cảnh đối với sinh viên ngoại quốc mới tại Đại học Harvard dựa trên các lo ngại về an ninh quốc gia”.
Ngược lại, Dân biểu Pramila Jayapal (Đảng Dân Chủ, tiểu bang Washington) gọi biện pháp này là “vô lý” và “không liên quan gì đến an ninh quốc gia”. Bà cho rằng đây là “âm mưu trả thù mỏng manh trong cuộc thù hằn cá nhân của Trump với Harvard, và là sự lạm quyền độc đoán tiếp diễn chống lại tự do ngôn luận”.
Sắc lệnh áp dụng cho tất cả sinh viên tìm cách nhập cảnh Hoa Kỳ để học tại Harvard sau ngày sắc lệnh được ký. Tuy nhiên, có một ngoại lệ nhỏ cho phép nhập cảnh nếu việc đó được xác định là “có lợi cho lợi ích quốc gia” bởi các quan chức liên bang. Tổng Thống Trump cáo buộc Harvard chỉ cung cấp dữ liệu về sai phạm của ba sinh viên, thiếu chi tiết để đánh giá mức độ cần thiết phải có hành động của liên bang. Ông kết luận Harvard “không báo cáo đầy đủ hồ sơ kỷ luật của sinh viên ngoại quốc hoặc không quản lý sinh viên ngoại quốc một cách nghiêm túc”.
“Những hành động và thiếu sót này trực tiếp làm suy yếu khả năng của Chính phủ Liên bang trong việc đảm bảo rằng những công dân nước ngoài được cấp visa sinh viên hoặc visa trao đổi tuân thủ luật pháp Liên bang,” sắc lệnh viết.
Đối với sinh viên ngoại quốc đang học tại Harvard, Ngoại trưởng Marco Rubio sẽ quyết định có nên thu hồi visa hay không, theo sắc lệnh của Tổng Thống Trump. Sắc lệnh này dự kiến kéo dài sáu tháng. Trong vòng 90 ngày, chính quyền sẽ xem xét có nên gia hạn hay không.
Trong một chỉ thị gửi đến các đại sứ quán và lãnh sự quán Mỹ tuần trước, Bộ Ngoại giao cho biết các quan chức liên bang sẽ bắt đầu xem xét tài khoản mạng xã hội của những người nộp đơn xin visa muốn đến học, làm việc hoặc thăm Đại học Harvard để tìm bất kỳ dấu hiệu chống người Do Thái nào.
Trong hồ sơ tòa án tuần trước, các quan chức Harvard bày tỏ lo ngại rằng những nỗ lực của chính quyền Trump nhằm ngăn chặn sinh viên quốc tế nhập học tại Harvard đã tạo ra “nỗi sợ hãi, lo lắng và hoang mang sâu sắc”. Giám đốc dịch vụ nhập cư của Harvard, Maureen Martin, cho biết trong hồ sơ rằng vô số sinh viên quốc tế đã hỏi về việc chuyển trường.
Tin từ hãng thông tấn Associated Press.
