Tổng Thống Donald Trump cho biết sẽ tăng thuế đánh vào nhiều mặt hàng nhập khẩu từ Canada lên mức 35%, làm sâu sắc thêm rạn nứt giữa hai nước Bắc Mỹ vốn đã chịu tổn thất nặng nề cho liên minh kéo dài hàng thập kỷ.
Theo một lá thư Tổng thống Trump gửi cho Thủ tướng Canada Mark Carney, mức thuế mới sẽ có hiệu lực từ ngày 1 tháng 8, đẩy cao hơn mức 25% mà ông đã áp đặt hồi tháng 3. Lệnh áp thuế này được đưa ra với lý do yêu cầu Canada tăng cường kiểm soát việc buôn lậu fentanyl, mặc dù hoạt động buôn bán chất cấm này từ Canada sang Mỹ là không đáng kể.
Ông Trump cũng bày tỏ sự không hài lòng với thâm hụt thương mại với Canada, phần lớn là do việc mua dầu của Mỹ. Tổng thống nhấn mạnh: “Tôi phải đề cập rằng dòng chảy Fentanyl không phải là thách thức duy nhất chúng ta có với Canada, nước này có nhiều chính sách thuế quan và hàng rào thương mại khác.”
Việc tăng thuế diễn ra trong bối cảnh căng thẳng gia tăng đối với nền kinh tế toàn cầu, khi chỉ số S&P 500 cho thấy nhiều nhà đầu tư kỳ vọng Tổng thống Trump sẽ nhượng bộ về việc tăng thuế.
Canada, đối tác thương mại lớn thứ hai của Mỹ sau Mexico, đã trở thành một đối trọng của ông Trump. Ottawa đã áp đặt thuế trả đũa đối với hàng hóa của Mỹ và phản đối những lời lẽ của Tổng thống Mỹ về việc biến Canada thành tiểu bang thứ 51.
Thủ tướng Canada Mark Carney, nhậm chức hồi tháng 4 với khẩu hiệu “giữ vững lập trường của người Canada,” đã tìm cách củng cố quan hệ với Liên minh Châu Âu và Vương quốc Anh, đồng thời xa rời mối quan hệ phụ thuộc vào Mỹ.
Trong một bài đăng trên X (trước đây là Twitter) vài giờ trước khi lá thư của Tổng thống Trump được công bố, ông Carney đã đăng ảnh chụp chung với Thủ tướng Anh Keir Starmer và cho biết: “Đối mặt với những thách thức thương mại toàn cầu, thế giới đang tìm đến các đối tác kinh tế đáng tin cậy như Canada.” Điều này ngụ ý rằng Mỹ đã trở nên không đáng tin cậy do chính sách thuế quan thất thường của ông Trump.
Vào tháng 5, trong chuyến thăm Tòa Bạch Ốc, dù phần công khai của cuộc gặp diễn ra lịch sự, ông Trump khẳng định Thủ tướng Canada không thể thuyết phục ông gỡ bỏ thuế quan.
Theo tin từ Associated Press, đây là một phần trong chiến lược áp thuế của Tổng thống Trump lên 23 quốc gia. Gần đây nhất, ông đã áp thuế 50% đối với Brazil vì phiên tòa xét xử cựu tổng thống nước này, Jair Bolsonaro, người bị cáo buộc cố gắng giữ quyền lực sau khi thua cuộc bầu cử năm 2022. Tổng thống Trump cũng đã bị truy tố vì nỗ lực lật ngược kết quả bầu cử năm 2020.
Các động thái này phản ánh khả năng của Tổng thống Trump trong việc hoàn tất các thỏa thuận thương mại mà ông tuyên bố sẽ dễ dàng đàm phán. Sau khi công bố biểu thuế “Ngày Giải phóng” vào tháng 4, thị trường tài chính sụt giảm đã khiến ông Trump phải thông báo giai đoạn đàm phán 90 ngày, trong đó áp dụng mức thuế cơ bản 10% cho hầu hết hàng hóa nhập khẩu.
Tuy nhiên, Tổng thống Trump cho biết mức thuế 10% này đang dần biến mất khi ông tái thiết lập các mức thuế mới thông qua các lá thư gửi đi. Ông đã tuyên bố: “Chúng ta sẽ nói rằng tất cả các quốc gia còn lại sẽ phải trả, dù là 20% hay 15%.”
Cho đến nay, Tổng thống Trump đã công bố các thỏa thuận thương mại với Vương quốc Anh và Việt Nam, cũng như một thỏa thuận riêng với Trung Quốc để tiếp tục đàm phán thương mại. Mặc dù ông Trump đã tăng thuế nhập khẩu hàng hóa Trung Quốc lên tới 145%, sau các cuộc đàm phán, ông cho biết Trung Quốc sẽ đối mặt với mức thuế tổng cộng 55%.
Vào tháng 6, Tổng thống Trump đã đình chỉ đàm phán thương mại với Canada do kế hoạch tiếp tục thuế dịch vụ kỹ thuật số của nước này, vốn ảnh hưởng đến các công ty công nghệ Mỹ. Vài ngày sau, các cuộc đàm phán được nối lại khi Thủ tướng Carney rút lại mức thuế này.
Theo cấu trúc thuế quan hiện tại, Hiệp định Hoa Kỳ-Mexico-Canada năm 2020 đã bảo vệ hàng hóa đủ điều kiện khỏi thuế quan của ông Trump. Tuy nhiên, một cuộc xem xét hiệp định này dự kiến sẽ diễn ra vào năm 2026.
