Tổng thống Mỹ Donald Trump ngày 26/6 khẳng định các quan chức Mỹ và Iran sẽ có cuộc hội đàm vào tuần tới, thắp lên hy vọng mong manh về một nền hòa bình lâu dài giữa hai quốc gia. Thông tin này được đưa ra sau khi thỏa thuận ngừng bắn giữa Israel và Iran, vốn bắt đầu có hiệu lực từ ngày 25/6, dường như đang được hai bên tôn trọng trong ngày thứ hai.
Phát biểu với báo giới tại một hội nghị thượng đỉnh NATO, Tổng thống Trump cho biết ông không quá mặn mà với việc nối lại các cuộc đàm phán với Iran, đồng thời nhấn mạnh các cuộc tấn công của Mỹ đã phá hủy chương trình hạt nhân của nước này. Trước đó cùng ngày, một quan chức Iran đã bày tỏ nghi ngờ về sự tin cậy của Hoa Kỳ sau vụ tấn công cuối tuần trước.
“Chúng ta có thể ký một thỏa thuận, tôi không biết,” ông Trump nói. “Theo cách tôi nhìn nhận, họ đã chiến đấu, cuộc chiến đã kết thúc.”
Iran hiện chưa xác nhận bất kỳ cuộc đàm phán nào sẽ diễn ra vào tuần tới, mặc dù Đặc phái viên Hoa Kỳ tại Trung Đông, Steve Witkoff, cho biết đã có sự liên lạc trực tiếp và gián tiếp giữa hai nước. Vòng đàm phán thứ sáu giữa Mỹ và Iran dự kiến diễn ra vào đầu tháng này tại Oman nhưng đã bị hủy bỏ sau cuộc tấn công của Israel vào Iran.
Trước đó, Tổng thống Trump nhận định thỏa thuận ngừng bắn đang diễn ra “rất tốt đẹp” và Iran “sẽ không có bom, và họ sẽ không làm giàu (urani).”
Tuy nhiên, Iran vẫn kiên quyết giữ vững chương trình hạt nhân của mình. Quốc hội nước này đã bỏ phiếu để đẩy nhanh một đề xuất nhằm ngừng hợp tác với Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế (IAEA), cơ quan giám sát của Liên Hợp Quốc. Theo Chủ tịch Quốc hội Mohammad Bagher Qalibaf, IAEA đã từ chối lên án vụ tấn công vào các cơ sở hạt nhân của Iran do Mỹ thực hiện. Ông tuyên bố:
“Vì lý do này, Tổ chức Năng lượng Nguyên tử Iran sẽ tạm ngừng hợp tác với IAEA cho đến khi an ninh của các cơ sở hạt nhân được đảm bảo, và chương trình hạt nhân hòa bình của Iran sẽ tiến triển nhanh hơn.”
Giám đốc điều hành IAEA, Rafael Mariano Grossi, cho biết ông đã viết thư cho Iran để thảo luận về việc nối lại các cuộc thanh sát tại các cơ sở hạt nhân. Iran khẳng định đã di dời urani được làm giàu cao trước các cuộc tấn công của Mỹ, và ông Grossi cho biết các thanh sát viên cần đánh giá lại kho dự trữ của nước này.
Tổng thống Pháp Emmanuel Macron bày tỏ hy vọng Tehran sẽ quay trở lại bàn đàm phán. Pháp là một bên trong thỏa thuận năm 2015 với Iran nhằm hạn chế chương trình hạt nhân, nhưng thỏa thuận này bắt đầu tan vỡ sau khi Tổng thống Trump rút Mỹ khỏi đó. Theo tin từ ABC News, ông Macron đã nhiều lần trao đổi với Tổng thống Iran Masoud Pezeshkian trong cuộc chiến.
Ông Grossi cũng nhấn mạnh Iran có nghĩa vụ pháp lý phải hợp tác với IAEA theo Hiệp ước Không phổ biến vũ khí hạt nhân. “Trong chiến tranh, việc thanh sát không thể thực hiện được. Nhưng giờ đây, khi các hành động thù địch đã chấm dứt, và xét đến tính nhạy cảm của vật liệu này, tôi tin rằng việc nối lại hoạt động càng sớm càng tốt là lợi ích của tất cả mọi người.”
Về hiệu quả của các cuộc tấn công của Mỹ, Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Israel cho rằng các cuộc tấn công của Mỹ và Israel đã “làm chậm lại khả năng phát triển vũ khí hạt nhân của Iran nhiều năm”. Tuy nhiên, báo cáo tình báo của Mỹ lại cho rằng chương trình hạt nhân của Iran chỉ bị trì hoãn vài tháng. Tổng thống Trump đã bác bỏ nhận định này, cho rằng Iran sẽ mất nhiều năm để tái thiết.
Phát ngôn viên Bộ Ngoại giao Iran, Esmail Baghaei, xác nhận các cuộc tấn công bằng bom xuyên hầm của máy bay B-2 của Mỹ đã gây ra thiệt hại đáng kể. “Các cơ sở hạt nhân của chúng tôi chắc chắn đã bị hư hại nặng,” ông nói với Al Jazeera. Ông cũng gợi ý Iran có thể sẽ không loại trừ hoàn toàn các thanh sát viên IAEA trong dài hạn, và rằng dự luật trước quốc hội chỉ đề cập đến việc tạm dừng hợp tác chứ không phải chấm dứt.
Steve Witkoff cho biết mục tiêu của Israel và Mỹ là “phá hủy hoàn toàn năng lực làm giàu urani” của Iran, và yêu cầu tiên quyết của Iran là Israel chấm dứt chiến dịch quân sự đã được đáp ứng. “Bằng chứng là đây. Không ai bắn ai cả. Mọi thứ đã kết thúc.”
Một quan chức Israel, yêu cầu giấu tên, cho biết thỏa thuận ngừng bắn với Iran chỉ đơn thuần là “im lặng để đổi lấy im lặng”, không có thêm hiểu biết nào về chương trình hạt nhân của Iran. Tuy nhiên, Witkoff nói với Fox News rằng Tổng thống Trump đang tìm kiếm một “thỏa thuận hòa bình toàn diện vượt ra ngoài cả thỏa thuận ngừng bắn.”
“Chúng ta đã và đang nói chuyện với nhau, không chỉ trực tiếp mà còn thông qua các bên trung gian,” Witkoff nói và cho biết các cuộc trò chuyện đang đầy hứa hẹn. Tuy nhiên, ông Baghaei lại cho rằng Washington đã “phá hoại ngoại giao” bằng các cuộc tấn công vào các địa điểm hạt nhân, và mặc dù Iran về nguyên tắc luôn sẵn sàng đàm phán, ưu tiên hàng đầu là an ninh quốc gia.
“Chúng ta phải đảm bảo liệu các bên kia có thực sự nghiêm túc khi nói về ngoại giao, hay đó chỉ là một phần trong chiến thuật của họ để gây ra nhiều vấn đề hơn cho khu vực và cho đất nước tôi,” ông nói. Ông Grossi kêu gọi Iran và cộng đồng quốc tế tận dụng cơ hội từ thỏa thuận ngừng bắn để đạt được một giải pháp ngoại giao lâu dài.
Israel cũng đã tiết lộ chi tiết về các hoạt động tình báo và bí mật mà họ cho rằng đã giúp nước này nhắm mục tiêu hiệu quả vào các chỉ huy quân sự, nhà khoa học hạt nhân và các cơ sở quan trọng của Iran. Trong một đoạn video hiếm hoi do cơ quan tình báo Mossad của Israel phát hành, Giám đốc David Barnea đã gửi lời cảm ơn tới CIA vì đã trở thành đối tác quan trọng và các đặc vụ của ông vì những nỗ lực trong nhiều năm để đạt được điều mà ban đầu “không thể tưởng tượng được.”
“Nhờ có thông tin tình báo chính xác, công nghệ tiên tiến và năng lực tác chiến vượt xa trí tưởng tượng, chúng tôi đã giúp không quân tấn công dự án hạt nhân Iran, thiết lập ưu thế trên không trên bầu trời Iran và giảm thiểu mối đe dọa tên lửa,” cơ quan này cho biết trong một bài đăng trên Facebook kèm theo video.
Về thiệt hại nhân mạng, Tehran cho biết 606 người đã thiệt mạng và 5.332 người bị thương. Tuy nhiên, nhóm Nhân quyền vì Người hoạt động tại Washington cho biết các cuộc tấn công của Israel vào Iran đã khiến ít nhất 1.054 người thiệt mạng và 4.476 người bị thương. Trong số những người thiệt mạng có 417 dân thường và 318 lực lượng an ninh.
Tại Israel, ít nhất 28 người đã thiệt mạng và hơn 1.000 người bị thương, theo các quan chức. Trong hai tuần qua, Iran đã xử tử sáu tù nhân bị cáo buộc làm gián điệp cho Israel, trong đó có ba người vào ngày 26/6.
