Tổng Thống Donald Trump và các nghị sĩ Cộng Hòa tại Hạ Viện muốn cắt giảm nguồn tài trợ mới cho một chương trình cấp vốn nhà ở mà nhiều khu vực nông thôn phụ thuộc vào để xây dựng nhà ở giá rẻ.
Heather Colley, một bà mẹ độc thân làm nghề làm móng và có hai con, đã phải chuyển nhà bốn lần trong năm năm để trốn tránh tiền thuê nhà cao ngất ngưởng ở miền đông Tennessee. Giống như nhiều nơi khác ở vùng nông thôn Hoa Kỳ, khu vực này cũng không tránh khỏi tình trạng chi phí nhà ở tăng vọt.
Vào năm 2021, một mảnh đất nhỏ do gia đình tặng đã mang lại hy vọng sở hữu nhà, nhưng việc xây dựng một căn nhà vượt quá khả năng chi trả của bà mẹ 45 tuổi này, người kiếm được 18,50 đô la mỗi giờ. Tình hình thay đổi khi bà đủ điều kiện nhận 272.000 đô la từ một tổ chức phi lợi nhuận để xây dựng ngôi nhà ba phòng ngủ, nhờ vào một chương trình tài trợ đã giúp tạo điều kiện cho nhà ở giá rẻ ở các vùng nông thôn trong nhiều thập kỷ. Bà đã chuyển đến nhà mới vào tháng Sáu năm ngoái.
Hiện tại, Tổng Thống Donald Trump muốn loại bỏ chương trình này, Chương trình Hỗ trợ Đầu tư Nhà ở (HOME). Các nghị sĩ Cộng Hòa tại Hạ Viện, những người đang giám sát các cuộc đàm phán ngân sách liên bang, đã không đưa nguồn tài trợ mới cho chương trình này vào đề xuất ngân sách của họ. Các chuyên gia và cơ quan nhà ở tiểu bang cho rằng điều này sẽ cản trở hàng chục nghìn dự án nhà ở giá rẻ trong tương lai trên toàn quốc, đặc biệt gây tổn hại cho các thị trấn Appalachian và các quận nông thôn nơi viện trợ của chính phủ khan hiếm và các nhà đầu tư ít.
Theo phân tích của Thông tấn xã AP về dữ liệu liên bang, chương trình này đã giúp xây dựng hoặc sửa chữa hơn 1,3 triệu ngôi nhà giá rẻ trong ba thập kỷ qua, trong đó có ít nhất 540.000 ngôi nhà ở các khu vực bầu cử nông thôn hoặc có tính chất nông thôn đáng kể. Bà Colley, người đã bỏ phiếu cho Tổng Thống Trump vào năm 2024, chia sẻ: “Có lẽ họ không nhận ra mức độ ảnh hưởng sâu rộng của các chương trình này.” Phân tích của AP cho thấy 84% trong số nửa triệu ngôi nhà mà chương trình HOME đã giúp xây dựng nằm ở các khu vực bầu cử đã bỏ phiếu cho ông Trump trong năm ngoái.
“Tôi hiểu rằng chúng ta không muốn chi tiêu quá mức và lãng phí tiền thuế của dân,” bà Colley nói, “nhưng những đề xuất cắt giảm ngân sách này trên diện rộng khiến tôi phải suy nghĩ lại về lần tới khi đi bỏ phiếu.”
Chương trình HOME, được khởi xướng dưới thời Tổng Thống George H. W. Bush vào những năm 1990, đã vượt qua nhiều cuộc tranh luận về ngân sách nhưng đã bị căng thẳng do chi phí xây dựng tăng cao và nguồn tài trợ trì trệ trong nhiều năm. Điều này dẫn đến số lượng căn hộ ít hơn, kể cả ở một số khu vực nông thôn nơi giá nhà đã tăng nhanh hơn ở các thành phố, theo dữ liệu của Bộ Nhà ở và Phát triển Đô thị Hoa Kỳ (HUD). Chương trình đã chi hơn 38 tỷ đô la trên toàn quốc kể từ khi bắt đầu lấp đầy các khoảng trống tài trợ và thu hút thêm đầu tư để mua, xây dựng và sửa chữa nhà ở giá rẻ.
Để bù đắp cho khoảng trống do đề xuất cắt giảm gây ra, các nghị sĩ Cộng Hòa tại Hạ Viện muốn rút gần 5 tỷ đô la từ một quỹ liên quan đến thời kỳ đại dịch, cho phép các tiểu bang đến năm 2030 để chi tiêu cho các dự án hỗ trợ những người vô gia cư hoặc đối mặt với tình trạng vô gia cư. Tuy nhiên, theo các cơ quan nhà ở tiểu bang và các hiệp hội đại diện cho họ, 5 tỷ đô la này có thể ít hơn nhiều, vì nhiều dự án chưa được ghi nhận vào hệ thống theo dõi của HUD.
Một phát ngôn viên của HUD, cơ quan quản lý chương trình, cho biết HOME không hiệu quả bằng các chương trình khác, nơi số tiền đó có thể được sử dụng tốt hơn. Ngược lại, các nghị sĩ Cộng Hòa tại Thượng Viện vẫn đưa nguồn tài trợ cho HOME vào dự thảo ngân sách của họ. Trong các cuộc đàm phán sắp tới, cả hai viện có thể thỏa hiệp để giảm bớt nhưng không chấm dứt nguồn tài trợ cho HOME, hoặc gia hạn ngân sách tổng thể của năm ngoái.
Phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Davis Ingle đã không trả lời các câu hỏi cụ thể từ AP. Thay vào đó, ông Ingle cho biết cam kết cắt giảm các quy định rườm rà của Tổng Thống Trump đang giúp nhà ở trở nên phải chăng hơn. Một nhóm lưỡng đảng các nghị sĩ Hạ Viện đang nỗ lực giảm bớt sự rườm rà nổi tiếng của HOME, mà ngay cả những người ủng hộ cũng thừa nhận là làm chậm tiến độ xây dựng.
Tại Owsley County, một trong những nơi nghèo nhất nước Mỹ, nằm ở vùng đồi Kentucky hẻo lánh, người dân đang phải vật lộn trong một nền kinh tế bị ảnh hưởng bởi việc đóng cửa các mỏ than và doanh thu từ cây thuốc lá suy giảm. Nhu cầu về nhà ở giá rẻ ở đây rất lớn, nhưng khó xây dựng ở một khu vực không thu hút được các dự án cho thuê quy mô lớn mà nguồn vốn liên bang thường nhắm tới. Bà Cassie Hudson, người điều hành Partnership Housing ở Owsley, cho biết chương trình HOME là cách để tổ chức này xây dựng phần lớn các căn nhà giá rẻ trong ít nhất mười hai năm qua. Bà Hudson nói rằng việc thiếu nguồn tài trợ bổ sung cho HOME đã khiến tổ chức khó có thể theo kịp chi phí xây dựng, và hiện tại chỉ xây dựng được một phần tư số nhà đơn lẻ so với trước đây.
Ông Joshua Stewart thuộc Fahe, một liên minh các tổ chức phi lợi nhuận Appalachian, cho biết: “Đặc biệt đối với những nơi sâu xa hẻo lánh và các quận nghèo đói dai dẳng, các nhà phát triển nhà ở địa phương là cách duy nhất để xây dựng nhà ở và nhà cho thuê mới.” Điều này một phần là do nguồn đầu tư khan hiếm và chương trình HOME can thiệp khi chi phí xây dựng vượt quá khả năng bán của ngôi nhà – một rào cản phổ biến ở các khu vực nghèo khó của Appalachian. Một số nhà phát triển sử dụng lợi nhuận để xây dựng các căn hộ giá cả phải chăng hơn. Sự mất mát của chương trình sẽ làm xói mòn khả năng xây dựng nhà ở giá rẻ của các tổ chức phi lợi nhuận đó trong những năm tới, ông Stewart nói.
Một trong những tổ chức phi lợi nhuận đó, Housing Development Alliance, đã giúp Tiffany Mullins ở Hazard, Kentucky, một khu vực bị tàn phá bởi lũ lụt. Bà Mullins, một bà mẹ đơn thân có bốn con, làm việc tại Walmart với mức lương 14,30 đô la mỗi giờ, đã mua được một ngôi nhà ở đó nhờ nguồn tài trợ của HOME và chuyển đến vào tháng Tám. Bà Mullins coi chương trình này là yếu tố bảo tồn lối sống nông thôn, nhớ lại thời kỳ mọi người sở hữu nhà cửa và đất đai “với vườn tược, chúng tôi có gà, bò. Bây giờ bạn không còn thấy nhiều điều đó nữa.”
Trong các cuộc đàm phán ngân sách của Quốc Hội, chương trình HOME dễ trở thành mục tiêu hơn các chương trình như phiếu thuê nhà, vì hầu hết mọi người sẽ không mất nhà ở ngay lập tức, theo bà Tess Hembree, giám đốc điều hành của Hội đồng Các Cơ quan Phát triển Cộng đồng Tiểu bang. Thay vào đó, ảnh hưởng của bất kỳ sự cắt giảm nào sẽ được cảm nhận thông qua sự suy giảm nguồn cung nhà ở giá rẻ mới. Bà Hembree nói: “Khi nguồn tài trợ HOME bị cắt giảm tạm thời xuống 900 triệu đô la vào năm 2015, 10 đến 15 năm sau, chúng ta đang thấy những hậu quả.”
Điều này bao gồm cả các căn hộ giá rẻ được xây dựng ở các thành phố. Chương trình lớn nhất tài trợ nhà ở cho thuê giá rẻ trên toàn quốc, Tín dụng Thuế Nhà ở Thu nhập Thấp (LIHTC), sử dụng các khoản tài trợ HOME cho 12% số căn hộ, tương đương 324.000 căn hộ hiện tại, theo nghiên cứu sắp được công bố của Viện Đô thị. Dự luật chi tiêu của Tổng Thống Trump mà đảng Cộng hòa đã thông qua vào mùa hè này đã tăng cường LIHTC, nhưng các chuyên gia cho rằng việc cắt giảm hoặc loại bỏ HOME sẽ làm cho các khoản tín dụng đó ít khả dụng hơn.
Ông Tim Thrasher, Giám đốc điều hành của Community Action Partnership of North Alabama, đơn vị xây dựng các căn hộ giá rẻ cho một số người nghèo nhất nước, cho biết: “Thông thường là LIHTC cộng với HOME.”
Tại những dãy núi tươi tốt ở phía đông West Virginia, Woodlands Development Group dựa vào chương trình HOME cho các dự án nhỏ hơn ở nông thôn. Vì chương trình này giúp đỡ những người có nhiều mức thu nhập khác nhau, ông Dave Clark, giám đốc điều hành, cho biết HOME là “một trong những chương trình duy nhất có sẵn cho chúng tôi, cho phép chúng tôi phát triển nhà ở lực lượng lao động thực sự.”
Chính những người lao động đó – y tá, nhân viên ứng phó khẩn cấp, giáo viên – là đối tượng mà các tổ chức phi lợi nhuận như Creative Compassion ở miền đông Tennessee sử dụng chương trình HOME để xây dựng nhà ở. Với chương trình đang gặp nguy hiểm, bà Sarah Halcott, quản lý tài trợ, bày tỏ lo ngại cho các khách hàng của mình đang phải vật lộn với chi phí nhà ở ngày càng tăng. Bà Halcott nói: “Đây chỉ là một nhát dao nữa đâm vào sườn dốc đối với các khu vực nông thôn.”
Bài báo này được đưa tin bởi Charlotte Kramon và Jesse Bedayn từ Thông tấn xã AP, cùng với sự đóng góp của Michaela Herbst và Aaron Kessler. Thông tấn xã AP là một tổ chức tin tức quốc gia phi lợi nhuận, nơi các nhà báo được phân công đến các tòa soạn địa phương để đưa tin về các vấn đề ít được quan tâm.
