Tổng Thống Donald Trump đã hủy bỏ các nỗ lực dàn xếp một cuộc gặp với Chủ tịch Trung Quốc Tập Cận Bình sau khi Bắc Kinh siết chặt kiểm soát xuất khẩu đối với các khoáng sản đất hiếm trong tuần này.
“Có những điều rất kỳ lạ đang xảy ra ở Trung Quốc!” ông Trump viết trên Truth Social. “Họ đang trở nên rất thù địch và gửi thư tới các quốc gia trên toàn thế giới rằng họ muốn áp đặt kiểm soát xuất khẩu đối với mọi yếu tố sản xuất liên quan đến Đất hiếm, và gần như bất cứ thứ gì khác mà họ có thể nghĩ ra, ngay cả khi nó không được sản xuất tại Trung Quốc.”
Ông Trump nói thêm: “Chúng ta chưa từng thấy điều gì như thế này.”
“Một trong những chính sách mà chúng ta đang tính toán vào lúc này là việc tăng mạnh thuế quan đối với các sản phẩm Trung Quốc nhập khẩu vào Hoa Kỳ. Còn có nhiều biện pháp đối phó khác cũng đang được xem xét nghiêm túc.”
Tổng thống cho biết mối quan hệ của ông với Trung Quốc trong sáu tháng qua đã “rất tốt” và gọi việc siết chặt xuất khẩu là “đáng ngạc nhiên”.
“Tôi luôn cảm thấy rằng họ đang nằm vùng chờ đợi, và bây giờ, như thường lệ, tôi đã chứng minh là đúng!” ông nói thêm.
Chính quyền đã gợi ý rằng ông Trump có thể gặp ông Tập tại hội nghị thượng đỉnh Hợp tác Kinh tế Châu Á – Thái Bình Dương (APEC) vào cuối tháng này tại Hàn Quốc, nhưng “giờ dường như không có lý do gì để làm vậy,” ông nói.
Trong những thập kỷ qua, Trung Quốc đã chiếm giữ vị trí thống lĩnh trong ngành công nghiệp khoáng sản đất hiếm và nam châm, và giờ đây sử dụng quyền kiểm soát đó – vốn rất quan trọng đối với các thiết bị điện tử trên toàn thế giới – làm đòn bẩy chính trị.
“Không có cách nào mà Trung Quốc nên được phép giữ cả thế giới trong tình trạng ‘bị giam cầm’, nhưng điều đó dường như là kế hoạch của họ từ khá lâu rồi, bắt đầu từ ‘Nam châm’ và các Nguyên tố khác mà họ đã lặng lẽ tích lũy thành một vị trí độc quyền, một động thái khá đen tối và thù địch, nói ít nhất,” ông Trump nói thêm.
Hai nền kinh tế lớn nhất thế giới đã bị cuốn vào các cuộc đàm phán thương mại trong nhiều tháng, áp đặt thuế quan trả đũa lẫn nhau.
Trung Quốc thông báo hôm thứ Năm rằng họ đang mở rộng kiểm soát xuất khẩu đối với năm kim loại đất hiếm bổ sung – holmium, erbium, thulium, europium và ytterbium, ngoài bảy kim loại đã bị hạn chế vào tháng Tư.
Trung Quốc cũng hạn chế xuất khẩu công nghệ dùng để tinh chế khoáng sản đất hiếm.
Trung Quốc viện dẫn các mối quan ngại về an ninh quốc gia cho việc hạn chế này. “Các mặt hàng liên quan đến đất hiếm có đặc tính sử dụng kép cho cả ứng dụng dân sự và quân sự. Việc thực hiện kiểm soát xuất khẩu đối với chúng là một thông lệ quốc tế,” một phát ngôn viên của Bộ Thương mại Trung Quốc cho biết.
Kim loại đất hiếm là thiết yếu cho cả hàng hóa thương mại – bao gồm xe điện, thiết bị gia dụng, pin lithium và ống kính máy ảnh – và quan trọng đối với ngành công nghiệp quốc phòng của Hoa Kỳ.
Đất hiếm cũng được sử dụng để sản xuất chất bán dẫn, vốn rất quan trọng đối với xử lý trí tuệ nhân tạo.
Theo Trung tâm Nghiên cứu Chiến lược và Quốc tế, tính đến năm 2024, Trung Quốc khai thác khoảng 60% khoáng sản đất hiếm của thế giới và xử lý gần 90%. Tin từ Fox News ngày 10/10/2025 cho biết, chính quyền của Tổng Thống Donald Trump đã đầu tư mạnh vào việc khai thác và chế biến đất hiếm trong nước để giảm sự phụ thuộc của Hoa Kỳ vào Trung Quốc.
