Thông báo đột ngột của Tổng Thống Donald Trump về việc ông có thể mất tới hai tuần để quyết định liệu Hoa Kỳ có can dự sâu vào xung đột Israel-Iran hay không, được Tòa Bạch Ốc giải thích là nhằm cho thêm cơ hội cho ngoại giao.
Tuy nhiên, quyết định này cũng mở ra một loạt các lựa chọn quân sự và bí mật mới.
Nếu Tổng Thống Trump tận dụng hết thời gian này, ông sẽ có dịp đánh giá liệu sáu ngày ném bom không ngừng nghỉ của lực lượng Israel – đã vô hiệu hóa một trong hai trung tâm làm giàu uranium lớn nhất của Iran, phần lớn đội tên lửa và các sĩ quan cấp cao cùng nhà khoa học hạt nhân hàng đầu của họ – có làm thay đổi lập trường của Tehran hay không.
Thỏa thuận mà Lãnh tụ Tối cao Iran, Ayatollah Ali Khamenei, đã từ chối hồi đầu tháng này, nhằm cắt đứt con đường chính để Iran chế tạo bom bằng cách chấm dứt làm giàu uranium trên đất Iran, có thể sẽ trở nên hấp dẫn hơn sau khi một trong những trung tâm hạt nhân lớn nhất bị hư hại nặng nề và Tổng Thống Mỹ đang công khai xem xét thả vũ khí thông thường lớn nhất thế giới xuống mục tiêu thứ hai. Ngược lại, điều này cũng có thể làm tăng quyết tâm không nhượng bộ của Iran.
Một số chuyên gia lưu ý, thông báo của Tổng Thống Trump cũng có thể là một nỗ lực nhằm đánh lừa Iran để họ mất cảnh giác. Ông James G. Stavridis, cựu đô đốc Hải quân và cựu tư lệnh tối cao của Mỹ tại châu Âu, nhận định trên CNN: “Đó có thể là vỏ bọc cho quyết định tấn công ngay lập tức. Có lẽ đây là một mưu mẹo rất khôn ngoan để khiến người Iran tự mãn.”
Ngay cả khi không có sự lừa dối, việc đưa ra thêm một cơ hội cho Iran cũng sẽ củng cố các lựa chọn quân sự của Tổng Thống Trump. Hai tuần cho phép tàu sân bay Mỹ thứ hai đến vị trí, tăng cường khả năng đối phó với sự trả đũa không thể tránh khỏi từ Iran bằng phần còn lại của đội tên lửa của họ. Nó cũng cho Israel thêm thời gian để phá hủy hệ thống phòng không quanh khu làm giàu Fordo và các mục tiêu hạt nhân khác, giảm thiểu rủi ro cho lực lượng Mỹ nếu Tổng Thống Trump cuối cùng quyết định tấn công.
Quan trọng hơn, nó giải phóng Tổng Thống Trump khỏi việc phải hành động theo lịch trình chiến trường do Thủ tướng Benjamin Netanyahu của Israel thúc đẩy, người đã liên tục gây áp lực buộc ông Trump tham chiến với những loại vũ khí mà Israel không sở hữu.
Thật vậy, chỉ một giờ sau khi Tòa Bạch Ốc công bố tuyên bố của Tổng Thống Trump rằng “Tôi sẽ đưa ra quyết định có tham chiến hay không trong vòng hai tuần tới,” ông Netanyahu đã phát tín hiệu rằng ông có khả năng sẽ tận dụng thời gian này để tự tấn công nhà máy hạt nhân Fordo được chôn sâu dưới lòng đất. Ông nói: “Tôi đã xác định rằng chúng tôi sẽ đạt được tất cả các mục tiêu của mình, tất cả các cơ sở hạt nhân của họ. Chúng tôi có sức mạnh để làm điều đó.”
Theo các chuyên gia Mỹ và nước ngoài, người Israel đã chuẩn bị các phương án quân sự và bí mật trong nhiều năm, xem xét cách họ có thể làm gián đoạn hệ thống cung cấp điện khổng lồ duy trì hoạt động của các máy ly tâm được chôn dưới lòng núi. Ngay cả việc đưa một dòng điện mạnh hoặc xung điện vào hệ thống này cũng có thể gây bất ổn và phá hủy các máy móc tinh vi khi chúng quay với tốc độ siêu âm.
Gần đây, Cơ quan Năng lượng Nguyên tử Quốc tế kết luận rằng việc Israel phá hủy nhà máy điện phía trên trung tâm làm giàu khác tại Natanz có thể đã gây hư hại nghiêm trọng cho hàng ngàn máy ly tâm đang hoạt động bên dưới.
Người Israel đã cân nhắc những gì cần thiết để ném bom và bịt kín các lối vào đường hầm vào cơ sở Fordo, nhốt công nhân bên trong và khiến việc đưa nhiên liệu gần mức làm bom vào nhà máy để tăng cường cuối cùng trở nên khó khăn hơn. Các quan chức Mỹ cho biết, chính nguồn nhiên liệu này, được lưu trữ tại cố đô Isfahan, cũng sẽ là mục tiêu của Israel.
Nhưng câu hỏi đầu tiên là liệu Iran có đủ linh hoạt chính trị để nắm bắt khoảng thời gian mà Tổng Thống Trump đã mở ra hay không.
Các quan chức chính quyền cho biết ông Steve Witkoff, đặc phái viên của Tổng Thống, đã liên lạc trong những ngày gần đây với ông Abbas Araghchi, Bộ trưởng Ngoại giao Iran, người mà ông đã nói chuyện từ đầu tháng Tư.
Bà Laura Holgate, cựu Đại sứ Mỹ tại IAEA dưới thời chính quyền Biden, đặt câu hỏi: “Tôi nghĩ câu hỏi là liệu người Iran có thể coi đây là một cơ hội để tránh những thách thức đáng kể đến từ việc phá hủy cơ sở cuối cùng còn lại của họ hay không?” Tuy nhiên, bà nói rằng “đầu hàng hoàn toàn có lẽ không phải là lựa chọn đối với họ”, hoặc “từ bỏ hoàn toàn năng lực làm giàu ngay cả bây giờ cũng vậy.”
Ông Robert Litwak, một học giả chuyên sâu về ngoại giao với Iran, nhận định: “Đây là kim chỉ nam ngoại giao mà cả hai bên cần phải luồn kim: Hoa Kỳ chấp nhận rằng Iran có quyền làm giàu uranium, và Iran chấp nhận rằng họ phải dỡ bỏ hoàn toàn chương trình hạt nhân của mình.”
Xung đột giữa Israel và Iran đã khiến Tổng Thống Trump phải quay về sớm từ hội nghị G7 tại Canada để giải quyết cuộc chiến. Đầu tuần, ông đã đăng một loạt các lời đe dọa hiếu chiến trên mạng xã hội, dường như đang chuẩn bị cho việc Hoa Kỳ tham gia vào chiến dịch ném bom của Israel.
Ông đã kêu gọi tất cả cư dân Tehran, một thành phố khoảng 10 triệu người, sơ tán, nói rằng Hoa Kỳ có “quyền kiểm soát hoàn toàn và tuyệt đối bầu trời Iran,” và các quan chức Mỹ biết nơi lãnh đạo Iran đang ẩn náu nhưng sẽ không giết ông ta – “ít nhất là hiện tại.”
Nhiều đồng minh của Tổng Thống tin rằng việc Hoa Kỳ tham chiến là sắp xảy ra. Nhưng vào thứ Tư, Tổng Thống cho biết ông vẫn chưa đưa ra quyết định cuối cùng về việc có ném bom Iran hay không, và ông chỉ trích Iran vì đã không đồng ý với một thỏa thuận mới để giới hạn chương trình hạt nhân của họ. Tuy nhiên, ông nói rằng vẫn chưa quá muộn cho một giải pháp ngoại giao. “Không có gì là quá muộn,” ông nói.
Việc Tổng Thống Trump công khai cân nhắc tham chiến đã gây chia rẽ sâu sắc trong cơ sở cử tri của ông – đến mức Phó Tổng Thống JD Vance đã viết một bài đăng dài trên mạng xã hội vào thứ Ba nhằm xoa dịu những lo ngại rằng Tổng Thống đang từ bỏ cam kết giữ Mỹ tránh xa các cuộc xung đột ở nước ngoài.
Ông Vance viết: “Tôi có thể đảm bảo với quý vị rằng ông ấy chỉ quan tâm đến việc sử dụng quân đội Mỹ để đạt được các mục tiêu của người dân Mỹ.”
Tuy nhiên, một số đồng minh nổi bật nhất của Tổng Thống, bao gồm Hạ nghị sĩ Marjorie Taylor Greene (Cộng Hòa, Georgia), Tucker Carlson và Steve Bannon đã chỉ trích khả năng Hoa Kỳ can thiệp vào cuộc chiến của một quốc gia khác. Bà Greene đăng trên mạng xã hội: “Bất kỳ ai mong muốn Hoa Kỳ tham gia hoàn toàn vào cuộc chiến Israel/Iran đều không phải là ‘America First’/MAGA.”
Ở phía ngược lại, nhiều đồng minh diều hâu của Tổng Thống tại Thượng viện, bao gồm Lindsey Graham (Cộng Hòa, Nam Carolina) và Tom Cotton (Cộng Hòa, Arkansas), đang thúc giục Tổng Thống có lập trường cứng rắn hơn đối với Iran. Ông Graham nói trên Fox News tuần này: “Tổng Thống Trump, hãy toàn tâm toàn ý giúp Israel loại bỏ mối đe dọa hạt nhân. Nếu chúng ta cần cung cấp bom cho Israel, hãy cung cấp bom. Nếu chúng ta cần cho máy bay bay cùng Israel, hãy thực hiện các chiến dịch chung.”
Tin từ The New York Times ngày 19/06/2025.
