Chính phủ Hoa Kỳ từ lâu đã âm thầm quản lý một bộ sưu tập nghệ thuật đồ sộ, tương đương một viện bảo tàng lớn, với khoảng 26,000 tác phẩm từ tranh tường thời New Deal cho đến các tác phẩm điêu khắc hiện đại.
Những tác phẩm này được đặt trong hàng trăm tòa nhà liên bang và cho hàng trăm viện bảo tàng, hội lịch sử, thư viện trên khắp nước Mỹ mượn.
Tuy nhiên, theo các cựu nhân viên, vào tháng 3 vừa qua, chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ đã cắt giảm đáng kể số lượng nhân viên tại Bộ Tổng Quản lý Dịch vụ Liên bang (GSA) phụ trách theo dõi, bảo trì và bảo vệ bộ sưu tập quý giá này, từ khoảng 30 người xuống còn dưới 10.
Các chuyên gia nghệ thuật bày tỏ lo ngại rằng việc cắt giảm này có thể khiến kho tàng nghệ thuật khổng lồ, bao gồm các tác phẩm của nhiều nghệ sĩ nổi tiếng của Hoa Kỳ, gặp rủi ro.
Một trong những mối quan tâm chính là kích thước và sự phân tán của bộ sưu tập. Dù quy mô ngang bằng Bảo tàng Nghệ thuật Hoa Kỳ Whitney ở New York, nhưng trong khi bảo tàng Whitney chỉ quản lý tác phẩm tại tòa nhà chính và vài kho lưu trữ, bộ sưu tập của GSA lại nằm rải rác khắp 50 tiểu bang, Puerto Rico và Quần đảo Virgin.
Nick Hartigan, cựu chuyên gia mỹ thuật tại GSA, người đã bị sa thải cùng nhiều đồng nghiệp vào tháng 3, viết trên mạng xã hội: “Chúng tôi quản lý bộ sưu tập này với khoảng 30 người – một đội ngũ ‘bộ xương’ so với các viện bảo tàng khác.”
Mối lo ngại thứ hai là nhiều tác phẩm nằm trong số hàng chục tài sản liên bang mà chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ đã xác định có khả năng bán đi.
Ví dụ, tòa nhà liên bang Wilbur J. Cohen ở trung tâm Washington, D.C., nằm trong danh sách dự kiến bán. Tòa nhà này có những tác phẩm nghệ thuật lớn, khó di chuyển, như tranh tường của Philip Guston hay phù điêu bằng đá granite của Emma Lou Davis.
Thông thường, để đảm bảo bảo tồn các tác phẩm không thể di dời khi tòa nhà được bán, nhân viên mỹ thuật của GSA sẽ thương lượng các hợp đồng yêu cầu người mua phải bảo tồn tác phẩm. Giờ đây, không rõ ai sẽ đảm nhận công việc quan trọng này.
Charlotte Cohen, cựu quan chức mỹ thuật của GSA tại khu vực New York và Caribbean, lo lắng: “Tôi đặc biệt lo lắng về việc bảo trì và theo dõi vị trí của các tác phẩm. Đây là di sản của người dân Hoa Kỳ.”
Việc quản lý kho tàng này có thể trở nên phức tạp hơn dưới đề xuất của doanh nhân Paolo Zampolli, người được Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump bổ nhiệm làm “đặc phái viên về quan hệ đối tác toàn cầu”. Ông Zampolli đề xuất cho các viện bảo tàng ở nước ngoài mượn nghệ thuật liên bang để kỷ niệm 250 năm thành lập Hoa Kỳ.
Trả lời phỏng vấn, ông Zampolli nói: “Chúng tôi muốn thấy các giá trị Mỹ của chúng ta ở các nước khác. Không chỉ gửi máy bay Boeing, mà cả âm nhạc, nghệ thuật và thể thao của chúng ta nữa.”
Ông bác bỏ những lo ngại về rủi ro đối với bộ sưu tập, cho rằng đó là “tin giả” từ “những công chức bất mãn bị cho nghỉ việc”.
GSA từ chối cung cấp số liệu chính xác về việc cắt giảm nhân viên, gọi đó là vấn đề nội bộ. Một phát ngôn viên GSA chỉ cho biết cơ quan này “vẫn cam kết sử dụng nguồn lực hiệu quả khi chúng tôi tiếp tục duy trì bộ sưu tập nghệ thuật và đảm bảo các hiện vật lịch sử này vẫn được ghi chép, bảo vệ và trưng bày trong các cơ sở chính phủ.”
Bộ sưu tập GSA bao gồm các tác phẩm từ những năm 1850, nhiều tác phẩm được ủy quyền trong thời kỳ Đại Suy Thoái (New Deal) để hỗ trợ nghệ sĩ thất nghiệp và chương trình Art in Architecture (Nghệ thuật trong Kiến trúc) từ năm 1972.
Khoảng 23,000 tác phẩm đang được các tổ chức văn hóa trên khắp nước Mỹ mượn, 1,500 tác phẩm đặt trong các tòa nhà liên bang và 1,500 tác phẩm lưu trữ.
Công việc của đơn vị Mỹ thuật GSA (từng có nhân viên tại 11 văn phòng khu vực) bao gồm kiểm tra định kỳ tình trạng tác phẩm, lên kế hoạch phục hồi, di dời và lập danh mục. Tuy nhiên, với số lượng nhân viên ít ỏi còn lại, việc này trở nên khó khăn.
Wendy Feuer, một người từng tham gia ủy ban đánh giá nghệ thuật cho chương trình, nhấn mạnh: “Đây là bộ sưu tập của đất nước chúng ta. Điều gì sẽ xảy ra với nghệ thuật? Điều gì sẽ xảy ra với kho lưu trữ? Điều gì sẽ xảy ra với toàn bộ lịch sử?”
Các tác phẩm trong bộ sưu tập GSA không bao giờ được bán. Nếu một tòa nhà có tác phẩm nghệ thuật bị bán hoặc phá bỏ, tác phẩm đó sẽ được chuyển sang tòa nhà khác, trả lại GSA, hoặc có thỏa thuận ràng buộc chủ sở hữu mới phải tiếp tục bảo trì. Bộ sưu tập hiếm khi được định giá và không được bảo hiểm, nên chính phủ ít có biện pháp tài chính nếu tác phẩm bị mất hoặc hư hại.
Theo tin từ Seattle Times dựa trên thông tin từ New York Times, việc cắt giảm nhân viên tại GSA làm gia tăng nguy cơ mất dấu vết hoặc không bảo quản đúng cách các tác phẩm nghệ thuật quý giá của quốc gia.
