Tổng thống Madagascar Andry Rajoelina cho biết hôm Chủ Nhật rằng một âm mưu đảo chính đang diễn ra tại quốc gia châu Phi này, chỉ một ngày sau khi các thành viên của một đơn vị quân đội tinh nhuệ tham gia các cuộc biểu tình do giới trẻ dẫn đầu chống lại chính phủ và kêu gọi tổng thống từ chức.
Văn phòng Tổng thống Rajoelina không đưa ra chi tiết về những kẻ đứng sau vụ việc, và không có dấu hiệu bạo lực nào được nhìn thấy trên đường phố vào Chủ Nhật, mặc dù có sự hiện diện đông đảo của quân đội.
Một chỉ huy của đơn vị CAPSAT tinh nhuệ, Đại tá Michael Randrianirina, phủ nhận vụ đảo chính đã xảy ra, nhưng đơn vị này tuyên bố đã nắm quyền kiểm soát toàn bộ lực lượng vũ trang của Madagascar và đã bổ nhiệm một lãnh đạo quân đội mới, Tướng Demosthene Pikulas.
“Chúng tôi đã đáp lại lời kêu gọi của người dân,” ông Randrianirina nói với các phóng viên. Tướng Pikulas, phát biểu bên cạnh Đại tá Randrianirina, từ chối cho biết liệu họ có yêu cầu ông Rajoelina từ chức hay không, nhưng đơn vị quân đội CAPSAT dường như đang giữ vị thế quyền lực.
Madagascar đã trải qua ba tuần bất ổn nghiêm trọng nhất trong nhiều năm. Các cuộc biểu tình do một nhóm tự xưng là “Gen Z Madagascar” dẫn đầu, và Liên Hợp Quốc cho biết các cuộc biểu tình này đã khiến ít nhất 22 người thiệt mạng và hàng chục người bị thương, mặc dù chính phủ đã bác bỏ con số này.
Văn phòng Tổng thống cho biết ông “muốn thông báo cho quốc gia và cộng đồng quốc tế rằng một nỗ lực chiếm quyền bất hợp pháp và bằng vũ lực” đã được “khởi xướng”.
“Trước mức độ nghiêm trọng của tình hình này,” văn phòng tổng thống “lên án mạnh mẽ nỗ lực gây bất ổn này và kêu gọi tất cả các lực lượng của quốc gia đoàn kết bảo vệ trật tự hiến pháp và chủ quyền quốc gia,” thông cáo nêu rõ.
Đơn vị CAPSAT là đơn vị quân đội từng đóng vai trò quan trọng trong cuộc đảo chính do quân đội hậu thuẫn năm 2009, đưa ông Rajoelina lên nắm quyền lần đầu với tư cách là người đứng đầu chính phủ lâm thời.
Bước ngoặt trong các cuộc biểu tình này xảy ra vào thứ Bảy khi binh lính từ CAPSAT tham gia các cuộc biểu tình chống chính phủ kéo dài hàng tuần và kêu gọi ông Rajoelina cùng các quan chức chính phủ từ chức.
Các cuộc biểu tình hôm thứ Bảy là một trong những cuộc lớn nhất kể từ khi bất ổn bắt đầu vào ngày 25 tháng 9. Ông Randrianirina cho biết quân của ông đã đấu súng với lực lượng an ninh đang cố gắng dập tắt các cuộc biểu tình và một binh sĩ của ông đã thiệt mạng.
Phát biểu trước đám đông từ một chiếc xe bọc thép, ông Randrianirina nói hôm thứ Bảy rằng ông Rajoelina, tân thủ tướng, bộ trưởng hiến binh và chỉ huy hiến binh “phải rời bỏ quyền lực. Đó là tất cả.”
“Chúng ta có gọi đây là một cuộc đảo chính không? Tôi chưa biết,” ông Randrianirina nói.
Madagascar, một hòn đảo lớn với 31 triệu dân ngoài khơi bờ biển phía đông châu Phi, đã chứng kiến nhiều nhà lãnh đạo bị lật đổ trong các cuộc đảo chính và có lịch sử khủng hoảng chính trị kể từ khi giành độc lập từ Pháp vào năm 1960.
Ông Rajoelina, 51 tuổi, lần đầu tiên nổi lên với tư cách là người đứng đầu chính phủ lâm thời sau cuộc đảo chính năm 2009 buộc cựu Tổng thống Marc Ravalomanana phải rời khỏi đất nước và mất quyền lực. Ông Rajoelina được bầu làm tổng thống vào năm 2018 và tái đắc cử vào năm 2023 trong một cuộc bầu cử bị các đảng đối lập tẩy chay.
Khi tin tức về tuyên bố của ông Rajoelina được đưa ra, Đại sứ quán Hoa Kỳ tại Madagascar đã khuyên công dân Mỹ ở lại nơi an toàn do tình hình “cực kỳ biến động và khó lường”. Liên minh Châu Phi kêu gọi tất cả các bên, “cả dân sự và quân sự, bình tĩnh và kiềm chế.”
Các cuộc biểu tình do giới trẻ dẫn đầu lần đầu tiên bùng phát vào tháng trước do tình trạng mất điện và nước, nhưng đã leo thang thành sự bất mãn lớn hơn đối với chính phủ và sự lãnh đạo của ông Rajoelina.
Những người biểu tình đã đưa ra một loạt các vấn đề, bao gồm nghèo đói và chi phí sinh hoạt, tiếp cận giáo dục đại học, cũng như các cáo buộc tham nhũng và biển thủ công quỹ công của các quan chức chính phủ và người thân, bạn bè của họ.
Các nhóm dân sự và công đoàn đã tham gia các cuộc biểu tình, dẫn đến việc áp đặt lệnh giới nghiêm ban đêm tại thủ đô Antananarivo và các thành phố lớn khác. Liên Hợp Quốc đã chỉ trích lực lượng an ninh vì “phản ứng bạo lực” trong những ngày đầu của các cuộc biểu tình, dẫn đến cái chết của những người biểu tình chủ yếu ôn hòa.
Ông Rajoelina đã cố gắng xoa dịu những người biểu tình bằng cách sa thải toàn bộ chính phủ của mình, bao gồm cả thủ tướng, vào ngày 29 tháng 9. Tuy nhiên, những người biểu tình vẫn chưa hạ nhiệt.
Nhóm người biểu tình Gen Z đã huy động trên mạng internet và cho biết họ lấy cảm hứng từ các cuộc biểu tình đã lật đổ chính phủ ở Nepal và Sri Lanka.
Theo tin từ Associated Press.
