Tổng thống Madagascar Andry Rajoelina dự kiến sẽ có bài phát biểu trên truyền hình quốc gia vào tối thứ Hai, sau khi một đơn vị quân đội tinh nhuệ quay lưng lại với chính phủ trong một cuộc đảo chính rõ ràng và kêu gọi ông từ chức.
Văn phòng Tổng thống Rajoelina cho biết bài phát biểu sẽ được phát sóng trên đài truyền hình và radio nhà nước lúc 7 giờ tối giờ địa phương (1600 GMT). Tuy nhiên, không rõ liệu Tổng thống có còn ở Madagascar hay không, giữa các báo cáo cho rằng ông đã bỏ trốn sau nhiều tuần biểu tình chống chính phủ dữ dội.
Các cuộc biểu tình này, ban đầu do các nhóm thanh niên dẫn đầu, đã bước vào bước ngoặt vào thứ Bảy khi binh sĩ từ đơn vị CAPSAT tinh nhuệ hộ tống người biểu tình đến quảng trường ở thủ đô Antananarivo và kêu gọi ông Rajoelina cùng nhiều bộ trưởng chính phủ rời nhiệm sở.
Đơn vị CAPSAT, từng giúp ông Rajoelina lên nắm quyền lần đầu với tư cách là lãnh đạo lâm thời trong một cuộc đảo chính được quân đội hậu thuẫn vào năm 2009, tuyên bố đã nắm quyền kiểm soát toàn bộ lực lượng vũ trang Madagascar.
Văn phòng của ông Rajoelina ngày Chủ Nhật cho biết một “nỗ lực nhằm chiếm quyền lực bất hợp pháp và bằng vũ lực” đang diễn ra tại quốc đảo này, với 31 triệu dân nằm ngoài khơi bờ biển phía đông Châu Phi. Hiện không rõ tung tích của ông Rajoelina và người phát ngôn của tổng thống không trả lời các cuộc gọi hay tin nhắn.
Ông Rajoelina chưa nêu đích danh ai đứng sau vụ đảo chính, nhưng đơn vị quân đội CAPSAT dường như đang nắm quyền. Vào Chủ Nhật, họ đã bổ nhiệm một tướng lĩnh làm người đứng đầu mới của lực lượng vũ trang Madagascar, và Bộ trưởng Quốc phòng đã chấp nhận.
Một chỉ huy của CAPSAT, Đại tá Michael Randrianirina, cho biết binh lính của ông đã đấu súng với lực lượng an ninh khi họ cố gắng trấn áp các cuộc biểu tình cuối tuần, và một binh sĩ của ông đã thiệt mạng. Tuy nhiên, không có giao tranh lớn trên đường phố, và những người lính cưỡi trên xe bọc thép, vẫy cờ Madagascar đã được người dân ở Antananarivo chào đón.
Ông Randrianirina nói rằng quân đội đã “đáp lại lời kêu gọi của người dân,” nhưng phủ nhận có đảo chính. Phát biểu tại trụ sở quân sự vào Chủ Nhật, ông nói với các phóng viên rằng tùy thuộc vào người dân Madagascar quyết định điều gì sẽ xảy ra tiếp theo, liệu ông Rajoelina có rời bỏ quyền lực và một cuộc bầu cử mới có được tổ chức hay không.
Phái đoàn Ngoại giao Hoa Kỳ tại Madagascar đã khuyên công dân Mỹ nên ở yên tại chỗ vì tình hình “cực kỳ bất ổn và khó lường”. Liên minh Châu Phi kêu gọi tất cả các bên, “cả dân sự và quân sự, bình tĩnh và kiềm chế.”
Madagascar đã rung chuyển bởi ba tuần bất ổn nghiêm trọng nhất trong nhiều năm. Các cuộc biểu tình bùng phát vào ngày 25 tháng 9 vì tình trạng mất điện và nước, ban đầu do một nhóm tự xưng là “Thế hệ Z Madagascar” dẫn đầu. Liên Hợp Quốc cho biết các cuộc biểu tình đã khiến ít nhất 22 người chết và hàng chục người bị thương. Tuy nhiên, chính phủ đã bác bỏ con số này.
Các cuộc biểu tình đã lan rộng thành sự bất mãn lớn hơn đối với chính phủ và sự lãnh đạo của ông Rajoelina. Những người biểu tình đưa ra hàng loạt vấn đề, bao gồm nghèo đói, chi phí sinh hoạt, khả năng tiếp cận giáo dục đại học, cũng như cáo buộc tham nhũng và biển thủ công quỹ của các quan chức chính phủ, gia đình và những người liên quan của họ.
Các nhóm công dân và công đoàn cũng đã tham gia các cuộc biểu tình, dẫn đến lệnh giới nghiêm ban đêm được áp dụng ở Antananarivo và các thành phố lớn khác. Lệnh giới nghiêm vẫn đang có hiệu lực tại Antananarivo và thành phố cảng phía bắc Antsiranana.
Những người biểu tình Thế hệ Z, những người đã khơi nguồn cho cuộc nổi dậy, đã huy động sức mạnh trên mạng internet và cho biết họ lấy cảm hứng từ các cuộc biểu tình khác đã lật đổ chính phủ ở Nepal và Sri Lanka.
Madagascar đã chứng kiến nhiều nhà lãnh đạo bị phế truất trong các cuộc đảo chính và có lịch sử khủng hoảng chính trị kể từ khi giành độc lập từ Pháp vào năm 1960.
Ông Rajoelina, 51 tuổi, lần đầu tiên nổi lên như người đứng đầu một chính phủ lâm thời sau cuộc đảo chính năm 2009, buộc cựu Tổng thống Marc Ravalomanana phải rời khỏi đất nước và mất quyền lực. Ông Rajoelina được bầu làm tổng thống vào năm 2018 và tái đắc cử vào năm 2023 trong một cuộc bỏ phiếu bị các đảng đối lập tẩy chay.
Theo tin từ Associated Press ngày 13 tháng 10 năm 2025.
