Bộ trưởng Ngân khố Hoa Kỳ Scott Bessent và Đại diện Thương mại Hoa Kỳ Jamieson Greer đã có cuộc gặp với Phó Thủ tướng Trung Quốc Hà Lập Phong và Bộ trưởng Thương mại Lý Chấn Cương tại Madrid vào tuần trước. Hai bên thông báo đã đạt được một “thỏa thuận khung” về TikTok, ứng dụng thuộc sở hữu của Trung Quốc và có hàng triệu người dùng tại Mỹ.
Tuy nhiên, câu chuyện không chỉ xoay quanh TikTok. Nó còn là cách Mỹ sử dụng TikTok như một đòn bẩy, và lý do đòn bẩy này ngày càng trở nên cần thiết.
TikTok là một vấn đề quan trọng tự thân: kiểm soát dữ liệu, ảnh hưởng thuật toán, và quyền sở hữu nước ngoài – tất cả đều là yếu tố then chốt cho an ninh quốc gia. Bên cạnh đó, TikTok còn là một công cụ mà Mỹ có thể và nên sử dụng trong các hoạt động thương mại đang diễn ra, cũng như để đối phó với sự gia tăng ảnh hưởng của Trung Quốc trong lĩnh vực đất hiếm, khoáng sản quan trọng và chất bán dẫn.
Trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump, các vấn đề cốt lõi mà chính quyền phải đối mặt bao gồm thâm hụt thương mại khổng lồ, trộm cắp sở hữu trí tuệ, đánh cắp dữ liệu qua mạng và sáng kiến Vành đai và Con đường của Trung Quốc. Đó là những hành vi săn mồi trong thương mại, công nghệ và tài chính. Ngày nay, trong nhiệm kỳ thứ hai, chiến trường đã mở rộng, nhưng một điều không thay đổi là cuộc chiến tâm lý mà Trung Quốc tiến hành bất cứ khi nào đàm phán diễn ra.
Tác giả, Mitchell A. Silk, đã từng ở trung tâm của một trong những ví dụ điển hình nhất về điều này trong quá trình đàm phán thương mại với Trung Quốc vào tháng 3 năm 2018. Dù đã chuẩn bị kỹ lưỡng, phái đoàn cấp cao của Mỹ đến Bắc Kinh để đàm phán một thỏa thuận thương mại mang tính lịch sử đã bất ngờ nhận được một đề xuất hoàn toàn mới từ phía Trung Quốc vào phút chót, và toàn bộ văn bản lại chỉ bằng tiếng Trung.
Sau một cuộc tranh luận căng thẳng, phái đoàn Mỹ quyết định sử dụng bản dự thảo của mình thay vì bản của Trung Quốc, thể hiện một giọng điệu mới mà Tổng thống Donald Trump đã thiết lập ngay từ ngày đầu nhậm chức.
Hiện nay, Trung Quốc đã chuyển từ việc sử dụng thuế quan và trộm cắp sở hữu trí tuệ sang kiểm soát các điểm nghẽn quan trọng, đặc biệt là trong lĩnh vực đất hiếm, khoáng sản quan trọng và năng lực sản xuất tiên tiến. Trung Quốc chiếm khoảng 70% sản lượng khai thác đất hiếm toàn cầu và khoảng 90% khả năng tinh chế đất hiếm của thế giới. Về chất bán dẫn, dù các công ty Mỹ vẫn mạnh về thiết kế và nghiên cứu phát triển, nhưng sự đóng góp của Trung Quốc vào giá trị ngành công nghiệp bán dẫn đã tăng vọt.
Những điều này không phải là những số liệu thụ động mà là những đòn bẩy chủ động mà Trung Quốc đang sử dụng trong đàm phán thương mại thông qua các biện pháp hạn chế xuất khẩu. Ví dụ, vào tháng 4 năm 2025, Trung Quốc đã áp đặt các quy định mới đối với xuất khẩu bảy loại đất hiếm, bao gồm cả nam châm đất hiếm – những vật liệu quan trọng cho động cơ xe điện, tua-bin gió, thiết bị điện tử và hệ thống quốc phòng.
Những thách thức mà chính quyền Tổng thống Donald Trump đối mặt trong nhiệm kỳ đầu vẫn tiếp diễn, thậm chí còn nghiêm trọng hơn. Thâm hụt thương mại vẫn lớn, trộm cắp sở hữu trí tuệ và công nghệ ngày càng nguy hiểm, và ảnh hưởng của Trung Quốc trong các lĩnh vực then chốt đe dọa sự phát triển toàn cầu và quyền tự chủ của Mỹ.
TikTok không chỉ là một vấn đề nổi cộm ảnh hưởng đến các vấn đề quan trọng về dữ liệu, ảnh hưởng và an ninh quốc gia, mà còn là một đòn bẩy thiết yếu để chống lại những áp lực mới mà Trung Quốc đang tạo ra. Cuộc gặp tại Madrid và cuộc điện đàm giữa Tổng thống Donald Trump và Chủ tịch Tập Cận Bình vào thứ Sáu vừa qua là cơ hội để định hình lại cuộc cạnh tranh rộng lớn này.
Chiến lược và chính sách của Tổng thống Donald Trump trong nhiệm kỳ đầu đã cho phép Hoa Kỳ gây áp lực tối đa lên các đối tác và kiên định với các vị thế đàm phán vững chắc cùng các giới hạn rõ ràng. Các cuộc đối thoại gần đây cho thấy Tổng thống Donald Trump sẽ tiếp tục nhấn mạnh vào nội dung hơn là biểu tượng, một cách tiếp cận quan trọng đối với lợi ích quốc gia của chúng ta.
Mitchell A. Silk từng giữ chức Trợ lý Bộ trưởng Thị trường Quốc tế tại Bộ Ngân khố Hoa Kỳ trong nhiệm kỳ đầu của Tổng thống Donald Trump. Cuốn sách sắp xuất bản của ông, “A Seat at the Table: An Inside Account of Trump’s Global Economic Revolution,” dự kiến sẽ ra mắt vào tháng 9 năm 2025.
