Tối Cao Pháp Viện Hoa Kỳ hôm Thứ Năm đã bác bỏ vụ kiện trị giá 10 tỷ đô la mà chính phủ Mexico đệ trình chống lại các nhà sản xuất súng hàng đầu tại Hoa Kỳ. Mexico cáo buộc rằng hoạt động kinh doanh của các công ty này đã tiếp tay cho bạo lực băng đảng và đổ máu nghiêm trọng.
Phán quyết đồng thuận của Tối Cao Pháp Viện đã loại bỏ vụ kiện dựa trên các luật của Mỹ, vốn bảo vệ các nhà sản xuất súng khỏi trách nhiệm pháp lý khi vũ khí của họ được sử dụng trong tội phạm.
Các hãng súng lớn như Smith & Wesson đã kháng cáo lên Tòa sau khi một tòa án cấp dưới cho phép vụ kiện tiếp tục, dựa trên một ngoại lệ áp dụng khi chính các công ty bị cáo buộc vi phạm luật pháp.
Tuy nhiên, các Chánh Án Tối Cao Pháp Viện nhận thấy rằng Mexico đã không đưa ra được lập luận hợp lý cho thấy các công ty đã biết rõ và cố tình cho phép súng được buôn lậu vào nước này. Chánh Án Elena Kagan viết trong bản ý kiến của Tòa rằng vụ kiện “không chỉ đích danh, như hầu hết các cáo buộc hỗ trợ và tiếp tay, bất kỳ giao dịch tội phạm cụ thể nào mà bị cáo (được cho là) đã hỗ trợ.”
Phía Mexico trước đó đã yêu cầu Tòa cho phép vụ kiện được tiến hành, cho rằng nó vẫn còn ở giai đoạn đầu.
Được hỏi về vụ việc, Tổng Thống Mexico Claudia Sheinbaum đã đề cập đến một vụ kiện khác mà nước này đệ trình vào năm 2022 chống lại năm cửa hàng và nhà phân phối súng ở Arizona. Bà nói: “Có hai vụ kiện. Chúng tôi sẽ xem kết quả thế nào và sẽ thông báo cho quý vị.”
Vụ kiện mà Tối Cao Pháp Viện vừa bác bỏ hôm Thứ Năm bắt đầu vào năm 2021, khi chính phủ Mexico đệ đơn kiện một số công ty súng lớn nhất, bao gồm Smith & Wesson, Beretta, Colt và Glock.
Mexico có luật súng đạn rất nghiêm ngặt và chỉ có một cửa hàng duy nhất nơi người dân có thể mua súng hợp pháp. Tuy nhiên, hàng ngàn khẩu súng vẫn bị các băng đảng ma túy hùng mạnh của nước này buôn lậu vào mỗi năm.
Chính phủ Mexico cho biết ít nhất 70% số vũ khí này đến từ Hoa Kỳ. Vụ kiện cáo buộc rằng các công ty biết súng được bán cho những kẻ buôn lậu đưa vào Mexico và quyết định kiếm lời từ thị trường này.
Các công ty bác bỏ cáo buộc của Mexico, lập luận rằng vụ kiện của nước này không đủ bằng chứng để chứng minh họ phải chịu trách nhiệm cho việc một số ít người sử dụng sản phẩm của họ để gây ra bạo lực.
Hiệp hội Công nghiệp Súng Quốc gia (National Shooting Sports Foundation) hoan nghênh phán quyết, thêm rằng các nhà sản xuất súng làm việc với chính quyền Hoa Kỳ để ngăn chặn buôn lậu súng. Ông Lawrence Keane, Phó Chủ tịch cấp cao kiêm Cố vấn pháp lý, nói: “Đây là một chiến thắng lớn cho ngành công nghiệp súng và luật pháp.”
Một thẩm phán liên bang trước đó đã bác bỏ vụ kiện dựa trên đạo luật năm 2005 bảo vệ các công ty súng khỏi hầu hết các vụ kiện dân sự, nhưng một tòa phúc thẩm đã khôi phục lại vụ kiện. Tòa Phúc thẩm Khu vực 1 ở Boston nhận thấy vụ kiện thuộc một ngoại lệ của đạo luật, áp dụng khi các công ty súng bị cáo buộc cố tình vi phạm luật trong hoạt động kinh doanh của họ.
Ngoại lệ này cũng đã được áp dụng trong các vụ kiện khác, bao gồm các vụ kiện phát sinh từ các vụ xả súng hàng loạt.
Ví dụ, gia đình các nạn nhân trong vụ xả súng năm 2012 tại Trường Tiểu học Sandy Hook ở Newtown, Connecticut, đã lập luận rằng ngoại lệ này áp dụng cho vụ kiện của họ vì nhà sản xuất súng đã vi phạm luật tiểu bang trong việc tiếp thị súng trường AR-15 được sử dụng trong vụ xả súng, khiến 20 học sinh lớp một và sáu nhà giáo dục thiệt mạng. Cuối cùng, các gia đình đã đạt được thỏa thuận bồi thường lịch sử trị giá 73 triệu đô la với Remington, nhà sản xuất loại súng đó.
Ông David Pucino, giám đốc pháp lý tại Trung tâm Luật Giffords về Phòng chống Bạo lực Súng đạn, cho biết phán quyết của Tối Cao Pháp Viện dường như không ảnh hưởng đến các vụ kiện tương tự. Ông nói: “Tất cả những người sống sót, ở Hoa Kỳ, ở Mexico, và bất kỳ nơi nào khác, đều xứng đáng được ra tòa, và chúng tôi sẽ tiếp tục hỗ trợ họ trong cuộc chiến tìm kiếm công lý.”
Theo tin từ ABC News ngày 05/06/2025.
