Một tòa phúc thẩm liên bang hôm thứ Tư đã phán quyết rằng lệnh của Tổng Thống Donald Trump nhằm chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh (birthright citizenship) là phi hiến pháp, đồng thời giữ nguyên quyết định của tòa cấp dưới đã ngăn chặn việc thi hành lệnh này trên toàn quốc.
Phán quyết từ hội đồng ba thẩm phán của Tòa Phúc Thẩm Khu vực số 9 của Hoa Kỳ được đưa ra sau khi kế hoạch của Tổng Thống Trump cũng bị thẩm phán liên bang ở New Hampshire chặn lại. Vấn đề này lại một lần nữa tiến gần hơn đến Tòa án Tối cao.
Quyết định của Tòa Phúc Thẩm Khu vực số 9 tiếp tục giữ nguyên lệnh cấm hành chính của Tổng Thống Trump thực thi lệnh này, vốn sẽ từ chối quyền công dân đối với những người con sinh ra từ cha mẹ đang ở Hoa Kỳ bất hợp pháp hoặc tạm thời.
“Tòa án cấp dưới đã kết luận một cách chính xác rằng việc giải thích đề xuất của Sắc lệnh Hành pháp, phủ nhận quyền công dân đối với nhiều người sinh ra tại Hoa Kỳ, là phi hiến pháp. Chúng tôi hoàn toàn đồng ý,” đa số trong hội đồng thẩm phán nhận định.
Phán quyết 2-1 giữ nguyên quyết định của Thẩm phán Quận Hoa Kỳ John C. Coughenour tại Seattle, người đã chặn nỗ lực của Tổng Thống Trump nhằm chấm dứt quyền công dân theo nơi sinh và mô tả đó là nỗ lực của chính quyền nhằm phớt lờ Hiến pháp vì lợi ích chính trị.
Tòa án Tối cao kể từ đó đã hạn chế quyền hạn của các thẩm phán tòa cấp dưới trong việc ban hành các lệnh ảnh hưởng đến toàn bộ quốc gia, được gọi là các lệnh cấm toàn quốc. Tuy nhiên, đa số tại Tòa Phúc Thẩm Khu vực số 9 cho rằng vụ việc thuộc một trong những trường hợp ngoại lệ còn bỏ ngỏ bởi các thẩm phán.
Theo nguồn tin từ Associated Press, vụ kiện được đệ trình bởi một nhóm các tiểu bang, những nơi lập luận rằng họ cần một lệnh toàn quốc để ngăn chặn các vấn đề phát sinh nếu quyền công dân theo nơi sinh chỉ là luật ở một nửa đất nước.
“Chúng tôi kết luận rằng tòa án cấp dưới đã không lạm dụng quyền hạn của mình khi ban hành lệnh cấm toàn thể để cung cấp sự cứu trợ đầy đủ cho các tiểu bang,” Thẩm phán Michael Hawkins và Ronald Gould, cả hai đều được bổ nhiệm bởi Tổng Thống Bill Clinton, đã viết. Thẩm phán Patrick Bumatay, người được Tổng Thống Trump bổ nhiệm, đã phản đối.
Tu chính án thứ 14, trong điều khoản về Quyền Công Dân, nêu rõ tất cả mọi người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ, và chịu sự chi phối của luật pháp Hoa Kỳ, đều là công dân. Tuy nhiên, các luật sư của Bộ Tư pháp lập luận rằng cụm từ “chịu sự chi phối của luật pháp Hoa Kỳ” trong tu chính án có nghĩa là quyền công dân không tự động được ban cho trẻ em chỉ dựa trên địa điểm sinh của họ.
Việc này cho thấy vấn đề về quyền công dân theo nơi sinh vẫn còn là một chủ đề gây tranh cãi và có thể tiếp tục được đưa ra Tòa án Tối cao xem xét.
