Tòa án Tối cao Hoa Kỳ vào thứ Sáu đã đưa ra một phán quyết mang tính bước ngoặt, trao cho Tổng thống Donald Trump, cũng như các tổng thống tương lai, một thắng lợi lớn khi hạn chế quyền lực của các tòa án cấp dưới trong việc ngăn chặn các sắc lệnh hành pháp.
Tổng thống Trump đã thể hiện sự hài lòng khi phát biểu trước báo giới tại phòng họp báo Tòa Bạch Ốc, gọi đây là một “quyết định tuyệt vời và quan trọng” mà chính quyền “rất vui mừng”. Ông nhấn mạnh đây là một “chiến thắng mang tính lịch sử cho hiến pháp, sự phân chia quyền lực và pháp quyền”. Phán quyết này không chỉ ảnh hưởng đến sắc lệnh chấm dứt quyền công dân theo diện khai sinh của ông Trump mà còn khuyến khích ông thực thi nhiều hành động chính sách khác đã bị tạm thời trì hoãn bởi các lệnh cấm tương tự.
Tác động đến Quyền Công Dân Theo Diện Khai Sinh
Quyết định của Tòa án Tối cao đã mở ra cánh cửa cho chính quyền ông Trump có thể không còn cấp quyền công dân tự động cho tất cả những người sinh ra trên đất Mỹ, ít nhất là trong thời điểm hiện tại. Tuy nhiên, Tòa Bạch Ốc sẽ phải thực hiện kế hoạch này, điều được dự báo sẽ không dễ dàng.
Tòa án Tối cao đã cho phép sắc lệnh của Tổng thống Trump về việc chấm dứt quyền công dân theo diện khai sinh có hiệu lực sau một tháng, đồng thời vẫn để ngỏ khả năng cho các tòa án cấp dưới có thể hạn chế tác động đối với những người có quyền khởi kiện. Theo tin từ BBC, các tiểu bang thường là đơn vị xử lý giấy khai sinh và nhiều nơi không ghi nhận tình trạng quốc tịch của cha mẹ. Các chính quyền tiểu bang do Đảng Dân chủ điều hành sẽ không vội vàng thực hiện điều này, bất kể mong muốn của chính quyền ông Trump.
Thẩm phán Amy Coney Barrett, người viết cho phe đa số, đã để lại khả năng cho các tiểu bang đưa ra lập luận rằng việc ngăn chặn rộng rãi hơn hành động của ông Trump về quyền công dân theo diện khai sinh là cần thiết. Điều này báo hiệu những cuộc chiến pháp lý lớn sắp tới.
Bà Barrett viết: “Theo quan điểm của các tiểu bang, những thiệt hại của họ – những tổn thất tài chính và gánh nặng hành chính phát sinh từ các chương trình phúc lợi phụ thuộc vào tình trạng công dân – không thể được khắc phục nếu không có lệnh cấm toàn diện việc thi hành Sắc lệnh Hành pháp.” Bà cũng nói thêm: “Các tòa án cấp dưới nên xem xét liệu một lệnh cấm hẹp hơn có phù hợp hay không, vì vậy chúng tôi để lại cho họ xem xét những lập luận này và bất kỳ lập luận liên quan nào khác.”.
Tổng thống Trump mô tả phán quyết của Tòa án Tối cao là một “chiến thắng khổng lồ”. Ông nói thêm rằng “trò lừa đảo quyền công dân theo diện khai sinh” đã bị “ảnh hưởng nặng nề” và quyết định này sẽ ngăn chặn “sự gian lận trong quy trình nhập cư của chúng ta”. Bộ trưởng Tư pháp của ông Trump, Pam Bondi, cho biết vào thứ Sáu rằng Tòa án Tối cao sẽ quyết định liệu Hoa Kỳ có chấm dứt quyền công dân theo diện khai sinh hay không vào tháng 10 tới trong phiên họp tiếp theo.
Mở Rộng Quyền Lực Tổng Thống
Quyết định của Tòa án Tối cao về việc hạn chế quyền lực của các thẩm phán liên bang cấp dưới trong việc ban hành các lệnh cấm trên toàn quốc sẽ có những hậu quả tức thời và lan rộng. Cả các tổng thống thuộc Đảng Dân chủ và Đảng Cộng hòa thường xuyên chỉ trích những gì họ gọi là các thẩm phán có tư tưởng cực đoan tại các tòa án liên bang cấp quận, những người có thể đơn phương ngăn chặn các hành động hành pháp và thậm chí cả các dự luật do Quốc hội thông qua.
Trong khi việc bãi bỏ quyền công dân tự động cho con cái của những người nhập cư không có giấy tờ sinh ra trên đất Mỹ là trọng tâm của vụ án nổi bật này, có một số hành động khác do ông Trump thực hiện trong những tháng gần đây cũng đã bị các thẩm phán cấp thấp chặn lại. Theo Congressional Research Service, từ khi nhậm chức đến ngày 29 tháng 4, có 25 trường hợp như vậy. Sau phán quyết của Tòa án Tối cao vào thứ Sáu, ông Trump nói với các phóng viên: “Bây giờ chúng ta có thể nộp đơn đúng cách để tiến hành với các chính sách đã bị ngăn chặn một cách sai trái.”
Các tòa án cấp dưới đã chặn việc cắt giảm viện trợ nước ngoài của tổng thống, các chương trình đa dạng và các cơ quan chính phủ khác, hạn chế khả năng của ông trong việc sa thải nhân viên chính phủ, tạm dừng các cải cách nhập cư khác và đình chỉ những thay đổi do Tòa Bạch Ốc ban hành đối với quy trình bầu cử. Với phán quyết của Tòa án Tối cao trong vụ án này, chính quyền có vị thế mạnh hơn nhiều để yêu cầu tòa án cho phép họ đẩy mạnh nhiều nỗ lực này.
Trong nhiệm kỳ của Tổng thống Biden, các thẩm phán bảo thủ đã ngăn cản Đảng Dân chủ thực hiện các quy định môi trường mới, cấp cho sinh viên vay nợ, sửa đổi các quy tắc nhập cư. Các tòa án cũng đã chặn những thay đổi đối với tình trạng nhập cư được chuẩn hóa cho một số người nhập cư không có giấy tờ trong nhiệm kỳ của Barack Obama, và ngăn cản ông ấy làm cho nhiều nhân viên văn phòng đủ điều kiện nhận lương làm thêm giờ.
Trong tất cả các loại vụ án này, cuối cùng tòa án sẽ có thể can thiệp và dừng các hành động của tổng thống mà họ cho là bất hợp pháp hoặc vi hiến. Tòa án Tối cao trong ý kiến của mình đã nói: “Các tòa án cấp dưới phải khẩn trương đảm bảo rằng, đối với mỗi nguyên đơn, các lệnh cấm phù hợp với quy tắc này và tuân thủ các nguyên tắc về công bằng.”
Tuy nhiên, điều đó sẽ diễn ra xa hơn trong quá trình tư pháp, ở cấp phúc thẩm và Tòa án Tối cao. Trong thời gian chờ đợi, các tổng thống – Donald Trump và những người kế nhiệm ông, dù là Đảng Cộng hòa hay Đảng Dân chủ – sẽ có nhiều thời gian và không gian hơn để hành động. Theo BBC, quyết định này cho thấy Tòa án Tối cao đang cố gắng điều chỉnh lại cán cân quyền lực giữa các nhánh của chính phủ.
