Các vụ kiện liên bang thách thức việc giam giữ người nhập cư đang tràn ngập các tòa án liên bang ở Texas, tiểu bang có số lượng người di cư bị giam giữ cao nhất cả nước. Đây là một phần trong làn sóng các đơn kiện hồi thẩm nhân chứng (habeas corpus) mà các luật sư đã khởi xướng trong những tháng gần đây nhằm chống lại nỗ lực của chính quyền Tổng Thống Donald Trump trong việc giam giữ người di cư và đẩy nhanh việc trục xuất họ.
Một số luật sư còn viện dẫn Đạo luật Laken Riley, đạo luật đầu tiên mà Tổng Thống Donald Trump ký ban hành trong năm nay, yêu cầu giam giữ những người nhập cư không có giấy tờ bị buộc tội phạm tội, dù là nhỏ nhất, để làm cơ sở lập luận cho việc bảo thân chủ của họ được trả tự do.
Sự thay đổi chiến lược pháp lý này là phản ứng trước việc chính quyền liên bang gia tăng cường độ thực thi luật nhập cư trong nội địa Hoa Kỳ, sau những lời hứa trục xuất hàng loạt của Tổng Thống Donald Trump trong chiến dịch tranh cử tổng thống, và chỉ thị hồi tháng Bảy mở rộng việc giam giữ bắt buộc.
Tính đến giữa tháng 11, hơn 65.100 người đang bị Cơ quan Di trú và Thực thi Hải quan (ICE) giam giữ trên toàn quốc, trong đó các cơ sở ở Texas chiếm hơn 25%.
Thông thường, những người di cư bị giam giữ muốn được trả tự do khỏi sự giam giữ của ICE sẽ yêu cầu các phiên điều trần bảo lãnh tại các tòa án nhập cư. Tuy nhiên, vào tháng Bảy, ICE đã diễn giải lại luật liên bang và cho rằng bất kỳ ai nhập cảnh Hoa Kỳ mà không có giấy tờ hợp pháp đều không đủ điều kiện để được bảo lãnh nếu họ bị giam giữ. Trước đây, ICE chủ yếu từ chối bảo lãnh chỉ đối với những người mới đến biên giới.
Hội đồng Kháng cáo Nhập cư đã khẳng định sự thay đổi này vào tháng Chín, chấm dứt các phiên điều trần bảo lãnh tại các tòa án nhập cư cho hàng triệu người.
Kết quả là, các luật sư đã chuyển sang các tòa án liên bang, nơi họ đã nộp hơn 675 đơn kiện liên quan đến nhập cư tại Texas trong khoảng thời gian từ tháng 1 đến tháng 11, theo phân tích của The Texas Tribune từ hồ sơ tòa án liên bang. Con số này đã nhiều hơn tổng số đơn kiện tương tự được nộp tại tiểu bang trong toàn bộ nhiệm kỳ bốn năm đầu tiên của Tổng Thống Donald Trump.
Theo tin từ The Texas Tribune, chiến lược này đang có hiệu quả trong việc thách thức việc giam giữ bắt buộc. Nhiều thẩm phán trên toàn quốc đã phán quyết có lợi cho những người nhập cư nộp đơn kiện habeas corpus, trong khi chỉ có một số ít thẩm phán bác bỏ các đơn này. Tuy nhiên, việc thắng kiện habeas corpus không đảm bảo việc trả tự do ngay lập tức cho những người bị giam giữ.
Phát ngôn viên Bộ An ninh Nội địa cho biết chính quyền liên bang đang áp dụng luật như đã được viết ra và gọi các đơn kiện habeas corpus là “nỗ lực tuyệt vọng cuối cùng để giữ những người nước ngoài bất hợp pháp ở lại cộng đồng của chúng ta, mặc dù họ không có quyền hợp pháp để ở đây”.
Trong một diễn biến khác, một thẩm phán liên bang ở California đã ra phán quyết chống lại chính quyền Tổng Thống Donald Trump trong một vụ án liên quan đến bốn người bị từ chối phiên điều trần bảo lãnh. Tuy nhiên, việc hưởng lợi từ phán quyết này có thể gặp khó khăn đối với những người di cư bị giam giữ, vì hầu hết họ không thể tìm hoặc thuê luật sư.
Ông Shahrokh Rahimi, 53 tuổi, là một trong những người nhập cư đang tìm kiếm sự giúp đỡ từ tòa án liên bang để được trả tự do khỏi sự giam giữ của ICE. Ông Rahimi đã sống ở San Antonio hơn hai thập kỷ sau khi chạy trốn khỏi sự đàn áp chính trị ở Iran và nhập cảnh Hoa Kỳ bất hợp pháp vào năm 2003. Dù không có tiền án hình sự, ông đã bị ICE bắt giữ vào tháng Sáu và đang bị giam giữ hơn năm tháng sau đó. Vợ ông, bà Brandi Rahimi, hy vọng chồng mình sẽ được đoàn tụ với gia đình trong dịp Giáng sinh.
Luật sư của ông Rahimi đang dựa vào Đạo luật Laken Riley để lập luận cho vụ kiện của ông. Đạo luật này yêu cầu giam giữ bất kỳ người nhập cư không có giấy tờ nào bị buộc tội phạm tội. Các luật sư cho rằng nếu chính quyền Trump diễn giải đúng luật, thì Quốc Hội đã không cần ban hành một đạo luật mới để yêu cầu giam giữ một nhóm nhỏ hơn những người nhập cư không có giấy tờ đã bị buộc tội phạm tội.
Nhiều vụ kiện habeas corpus vẫn đang chờ xử lý, nhưng các hồ sơ tòa án cho thấy các thẩm phán đã khuyến nghị hoặc ra lệnh trả tự do hoặc cho phép điều trần bảo lãnh cho những người nhập cư trong nhiều vụ kiện. Các luật sư nhập cư cho rằng việc thắng các vụ kiện này đã trở nên dễ dàng hơn ở Texas sau những thay đổi chính sách của chính phủ liên bang.
