WESTWEGO, Louisiana – Bà Robin Phillip, 45 tuổi, sống tại Westwego, Louisiana, đang khởi kiện tập đoàn dược phẩm Pfizer, cáo buộc thuốc ngừa thai Depo-Provera mà bà đã sử dụng trong gần 30 năm là nguyên nhân gây ra khối u màng não (meningioma) của bà. Bà Phillip là một trong hơn 1,000 phụ nữ đang cùng kiện Pfizer, cho rằng công ty đã không cảnh báo về nguy cơ tiềm ẩn này.
Bà Phillip cho biết, bà đã phải trải qua hai cuộc phẫu thuật cắt bỏ khối u não và đối mặt với nhiều biến chứng nghiêm trọng như mất thị lực một bên mắt và phải học lại cách đi bộ. Bà cảm thấy “mất phương hướng” vì không biết nguyên nhân nào gây ra khối u cho mình, cho đến khi thấy các bài đăng trên mạng xã hội vào năm 2024 về mối liên hệ giữa thuốc và bệnh u não.
Depo-Provera là một loại thuốc tiêm ngừa thai chứa progestin, được sử dụng ba tháng một lần. Theo Trung Tâm Kiểm Soát và Phòng Ngừa Dịch Bệnh (CDC), khoảng 1/4 phụ nữ có hoạt động tình dục tại Hoa Kỳ đã sử dụng Depo-Provera, với tỉ lệ ở phụ nữ da đen cao gấp đôi mức trung bình.
Các khối u màng não thường không phải là ung thư, nhưng có thể gây hại tùy thuộc vào kích thước và vị trí phát triển. Trong trường hợp của bà Phillip, khối u đã chèn ép dây thần kinh thị giác của bà, gây ra các vấn đề về thị lực.
Trong những năm gần đây, một số nghiên cứu đã chỉ ra mối liên hệ khả dĩ giữa việc sử dụng Depo-Provera và tăng nguy cơ phát triển u màng não. Một nghiên cứu đăng trên tạp chí JAMA Neurology vào tháng 10 năm nay cho thấy hoạt chất medroxyprogesterone acetate (MPA) trong Depo-Provera có liên quan đến việc tăng gấp đôi nguy cơ u màng não. Nguy cơ này cao nhất ở những phụ nữ sử dụng thuốc trên bốn năm hoặc bắt đầu dùng sau tuổi 31. Một nghiên cứu khác vào năm 2024 trên The BMJ (dựa trên dữ liệu từ Pháp) thậm chí còn tìm thấy nguy cơ tăng gấp năm lần đối với những người dùng Depo-Provera lâu dài.
Tiến sĩ David Raleigh, một chuyên gia xạ trị khối u não tại Đại học California San Francisco, giải thích rằng hormone giới tính nữ, đặc biệt là progesterone, có liên quan đến u màng não. Ông nhấn mạnh rằng u màng não là loại u não duy nhất phổ biến hơn ở phụ nữ so với nam giới. Mặc dù hormone có thể không trực tiếp gây ra khối u, nhưng nó hoạt động như “chất xúc tác”, thúc đẩy sự phát triển của khối u.
Tuy nhiên, các bác sĩ cũng cảnh báo rằng đây là các nghiên cứu quan sát, không thể khẳng định thuốc trực tiếp gây ra khối u. Rủi ro tổng thể phát triển u màng não vẫn rất nhỏ, với khoảng 39,000 trường hợp được chẩn đoán mỗi năm tại Hoa Kỳ. Hiệp Hội Bác Sĩ Sản Phụ Khoa Hoa Kỳ (ACOG) cũng cho biết nguy cơ này là “cực kỳ nhỏ”, nhưng là điều có thể thảo luận với bệnh nhân.
Trong đơn kiện, luật sư Ellen Relkin, đại diện cho bà Phillip và các nguyên đơn khác, trích dẫn nhiều nghiên cứu từ năm 1983 cho thấy mối liên hệ giữa progesterone và u màng não. Đơn kiện cáo buộc Pfizer đã cố tình bỏ qua các lo ngại về an toàn và không nghiên cứu đầy đủ về hiệu quả và an toàn lâu dài của Depo-Provera, đặc biệt đối với những người dùng mãn tính.
Về phía mình, Pfizer tuyên bố bảo đảm sự an toàn và hiệu quả của Depo-Provera. Tập đoàn này đã đệ trình yêu cầu bác bỏ vụ kiện, cho rằng trường hợp này đã được Cơ Quan Quản Lý Thực Phẩm và Dược Phẩm (FDA) xem xét. Pfizer cho biết họ đã nhận thức được rủi ro u màng não vào năm 2023 và đã nộp đơn lên FDA để thêm cảnh báo vào nhãn thuốc. Tuy nhiên, FDA đã bác bỏ yêu cầu này, với lý do “những phát hiện từ các nghiên cứu quan sát sẵn có không đủ để hỗ trợ việc bổ sung cảnh báo về nguy cơ u màng não cho các sản phẩm chứa medroxyprogesterone acetate (MPA).” Theo NBC News, Pfizer đã nộp lại đơn yêu cầu lên FDA vào tháng 6 năm 2025.
Luật sư Relkin phản bác rằng Pfizer đã có đủ thông tin để nghiên cứu rủi ro sớm hơn năm 2023 và cáo buộc công ty đã nộp một yêu cầu “quá rộng và sơ sài” cho FDA, bao gồm cả các loại thuốc có liều lượng MPA thấp, có thể dẫn đến việc bị từ chối.
Đáng chú ý, các cơ quan y tế bên ngoài Hoa Kỳ đã có những thay đổi. Cơ Quan Dược Phẩm Châu Âu (European Medicines Agency) đã thêm u màng não vào danh sách “tác dụng phụ có thể có” đối với các loại thuốc có liều lượng MPA cao vào năm 2024. Nhãn thuốc ở Canada cũng đã được cập nhật vào năm 2024 để bao gồm cảnh báo về u màng não, và Nam Phi cũng đã khuyến nghị tương tự vào tháng 1 năm nay.
Bà Phillip cho biết nếu được cảnh báo từ ban đầu, bà sẽ không bao giờ sử dụng loại thuốc này. Sau khi ngừng dùng Depo-Provera vào năm 2024, các lần khám gần đây cho thấy khối u của bà đang có dấu hiệu co lại. Bà chia sẻ: “Cơ thể tôi đang nói với tôi, đầu tôi đang nói với tôi rằng tôi không còn đau nhiều như trước nữa.”
