Theo hãng tin AP, dự luật cắt giảm thuế do Tổng Thống Donald Trump đề xuất, với tên gọi “One Big Beautiful Bill Act”, dự kiến sẽ tạo ra một khoản thâm hụt lớn trong ngân sách liên bang.
Văn phòng Ngân sách Quốc hội (CBO) – cơ quan phi đảng phái chuyên phân tích ngân sách chính phủ – ước tính dự luật này có thể làm tăng thâm hụt ngân sách liên bang thêm 2.4 ngàn tỷ đô la trong thập kỷ tới, bởi vì khoản tiền thu vào từ thuế sẽ giảm nhanh hơn so với khoản tiết kiệm từ việc cắt giảm chi tiêu.
Tuy nhiên, Tổng Thống Trump cho rằng các loại thuế nhập khẩu (tariffs) mà ông đã áp dụng hoặc đề xuất có thể là giải pháp bù đắp. CBO cũng tính toán rằng, chỉ riêng các loại thuế quan mà Tổng Thống Trump công bố đến tháng 5 vừa qua – bao gồm cả chính sách thuế “có đi có lại” lên tới 50% đối với các quốc gia mà Mỹ đang thâm hụt thương mại – có thể mang về 2.5 ngàn tỷ đô la doanh thu trong cùng kỳ.
Về mặt số học ngân sách, có vẻ như đây là một sự cân bằng. Nhưng theo các chuyên gia, câu chuyện thực tế phức tạp hơn nhiều.
Việc sử dụng thuế quan để tài trợ cho một phần lớn hoạt động của chính phủ liên bang sẽ là một nỗ lực đầy khó khăn và rủi ro, theo nhận định của các chuyên gia ngân sách. “Đây là một cách cực kỳ nguy hiểm để cố gắng tăng doanh thu,” ông Kent Smetters từ Đại học Pennsylvania, người từng làm việc tại Bộ Ngân khố dưới thời Tổng Thống George W. Bush, cho biết.
Tổng Thống Trump từ lâu đã coi thuế quan như một loại “thần dược” kinh tế, cho rằng chúng có thể bảo vệ các ngành công nghiệp Mỹ, đưa nhà máy về nước, tạo đòn bẩy đàm phán và thu về nhiều tiền. Ông thậm chí từng đề xuất thuế quan có thể thay thế thuế thu nhập liên bang – nguồn thu hiện chiếm khoảng một nửa tổng doanh thu của chính phủ.
Tuy nhiên, các nhà kinh tế và phân tích ngân sách không chia sẻ sự lạc quan của Tổng Thống về việc dùng thuế quan để tài trợ cho chính phủ hoặc thay thế các loại thuế khác. “Đó là một cuộc trao đổi rất tồi tệ,” bà Erica York, phó chủ tịch chính sách thuế liên bang tại Tax Foundation, nhận định. “Có lẽ đây là cải cách thuế ngu ngốc nhất mà bạn có thể nghĩ ra.”
Một lý do là nguồn thu từ thuế quan không ổn định. Tổng Thống Trump đã áp dụng nhiều đợt tăng thuế nhập khẩu lớn thông qua sắc lệnh hành pháp, bỏ qua Quốc hội. Điều này có nghĩa là một tổng thống tương lai có thể dễ dàng đảo ngược chúng.
Ngoài ra, các nhà kinh tế cho rằng thuế quan gây tổn hại cho nền kinh tế. Chúng là một loại thuế đánh vào sản phẩm nước ngoài, do các nhà nhập khẩu ở Mỹ trả và thường được chuyển sang người tiêu dùng dưới dạng giá cao hơn. Chúng làm tăng chi phí cho các nhà sản xuất Mỹ vốn phụ thuộc vào nguyên liệu, linh kiện và thiết bị nhập khẩu, khiến họ kém cạnh tranh hơn. Thuế quan cũng kích động các nước khác trả đũa bằng cách đánh thuế vào hàng xuất khẩu của Mỹ. Theo bà York, về cơ bản, thuế quan sẽ xóa sạch mọi lợi ích kinh tế từ việc cắt giảm thuế trong dự luật mới.
Ông Smetters cho biết thêm, thuế quan còn khiến Mỹ bị cô lập và làm nản lòng các nhà đầu tư nước ngoài. Nếu nhà đầu tư nước ngoài (hiện nắm giữ khoảng 30% nợ của chính phủ liên bang) giảm mua trái phiếu kho bạc Mỹ, chính phủ sẽ phải trả lãi suất cao hơn để thu hút nhà đầu tư trong nước.
Chi phí đi vay cao hơn và đầu tư giảm sút sẽ ảnh hưởng nặng nề đến nền kinh tế, biến thuế quan thành loại thuế gây thiệt hại kinh tế nặng nề nhất – gấp hơn hai lần so với thuế doanh nghiệp, vốn được xem là loại thuế gây tổn hại tiếp theo, theo ông Smetters. Hơn nữa, thuế quan ảnh hưởng nặng nề nhất đến người nghèo vì họ chi phần lớn thu nhập vào tiêu dùng.
Ngay cả khi không có thuế quan, dự luật cắt giảm thuế cũng tác động tiêu cực đến những người nghèo nhất do cắt giảm sâu các chương trình hỗ trợ lương thực và Medicaid (chương trình chăm sóc sức khỏe cho người có thu nhập thấp). Một phân tích của Penn Wharton Budget Model cho thấy, sau khi áp dụng cả cắt giảm thuế và cắt giảm chi tiêu, 20% hộ gia đình nghèo nhất ở Mỹ (kiếm dưới 17,000 đô la/năm) có thể thấy thu nhập của họ giảm 820 đô la vào năm tới. Trong khi đó, 0.1% người giàu nhất (kiếm hơn 4.3 triệu đô la/năm) sẽ tăng thêm 390,070 đô la vào năm 2026.
“Nếu bạn chồng thêm một đợt tăng thuế lũy thoái (như thuế quan) lên trên đó, bạn sẽ làm cho rất nhiều hộ gia đình thu nhập thấp và trung bình khó khăn hơn đáng kể,” bà York từ Tax Foundation nhận xét. Nhìn chung, bà cho rằng thuế quan là “nguồn thu rất không đáng tin cậy vì lý do pháp lý, chính trị cũng như kinh tế. Chúng là một cách rất, rất kém hiệu quả để tăng doanh thu. Nếu bạn thu được một đô la doanh thu từ thuế quan, điều đó sẽ gây ra thiệt hại kinh tế lớn hơn nhiều so với việc tăng thu bằng bất kỳ cách nào khác.”
Bài viết dựa trên thông tin từ AP.
