TOKYO — Thủ tướng Nhật Bản Shigeru Ishiba đang đối mặt với một cuộc chiến đầy cam go trong cuộc bầu cử Thượng Viện vào Chủ Nhật tới. Một kết quả yếu kém có thể làm trầm trọng thêm tình hình chính trị bất ổn tại Nhật, vốn đang phải vật lộn với các thách thức lớn như giá cả leo thang và chính sách thuế quan cao từ Hoa Kỳ.
Theo ABC News, ngay cả khi một thất bại không trực tiếp dẫn đến thay đổi chính phủ, nó sẽ làm sâu sắc thêm sự bất ổn về tương lai của Thủ tướng Ishiba và định hướng của Nhật Bản.
Đảng Dân chủ Tự do (LDP) cầm quyền của ông Ishiba đã phải chịu một thất bại ê chề trong cuộc bầu cử Hạ Viện hồi tháng Mười năm ngoái, khi những người ủng hộ truyền thống bày tỏ sự bất mãn trước các vụ bê bối tham nhũng và giá cả hàng hóa tăng cao. Ông Ishiba hiện đang chật vật tìm cách lấy lại niềm tin của cử tri.
Chính phủ thiểu số của ông kể từ đó đã buộc phải nhượng bộ phe đối lập để thông qua luật tại Quốc Hội (Diet), làm cản trở khả năng nhanh chóng đưa ra các biện pháp hiệu quả nhằm kiềm chế giá cả và tăng lương. Ngoài tình trạng thiếu hụt và giá gạo tăng vọt – một loại lương thực thiết yếu truyền thống – ông Ishiba còn phải đối phó với các yêu cầu áp thuế từ Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump.
Cử tri thất vọng đang nhanh chóng chuyển sang các đảng dân túy mới nổi, bao gồm một đảng đang thúc đẩy các chính sách chống người nước ngoài và đảo ngược các tiến bộ về bình đẳng giới, đa dạng.
Ông Ishiba đã đặt ra mục tiêu khá thấp cho cuộc bỏ phiếu này: giành được đa số phiếu đơn giản. Một nửa trong số 248 ghế nhiệm kỳ sáu năm tại Thượng Viện đang được quyết định, và liên minh LDP cùng đối tác nhỏ Komeito cần giành được tổng cộng 50 ghế. Nếu liên minh cầm quyền không đạt được đa số, giáo sư khoa học chính trị Yu Uchiyama từ Đại học Tokyo nhận định, “sẽ có một động thái trong nội bộ LDP để loại bỏ ông Ishiba,” làm cho vị trí lãnh đạo trở nên rất bất ổn.
Các biện pháp nhằm giảm thiểu giá cả tăng vọt, thu nhập đình trệ và gánh nặng chi trả an sinh xã hội là trọng tâm hàng đầu của các cử tri thất vọng, đang gặp khó khăn về tài chính. Giá gạo đã tăng gấp đôi kể từ năm ngoái do thiếu hụt nguồn cung và hệ thống phân phối phức tạp. Tổng Thống Trump cũng đã gây thêm áp lực khi phàn nàn về thiếu tiến bộ trong đàm phán thương mại và việc áp thuế 25% dự kiến vào ngày 1 tháng 8.
Một vấn đề khác đang nổi lên là các biện pháp nghiêm ngặt hơn nhắm vào cư dân và du khách nước ngoài. Đảng Sanseito nổi bật với lập trường chống người nước ngoài cứng rắn nhất, với cương lĩnh “Nhật Bản là trên hết” đề xuất thành lập một cơ quan mới để tập trung các chính sách liên quan đến người nước ngoài. Họ muốn sàng lọc chặt chẽ hơn việc cấp quốc tịch Nhật Bản và loại trừ người không phải là người Nhật khỏi các phúc lợi xã hội. Cương lĩnh dân túy của đảng này cũng bao gồm chống vắc-xin, chống toàn cầu hóa và ủng hộ vai trò giới tính truyền thống.
Theo giới phân tích, phần lớn luận điệu này là thông tin sai lệch nhằm vào sự thất vọng của người Nhật đang vật lộn để tồn tại. Thống kê của chính phủ cho thấy cư dân nước ngoài chỉ chiếm khoảng 3% tổng dân số Nhật Bản và cũng chiếm khoảng 3% số người nhận phúc lợi xã hội. Mặc dù vậy, Nhật Bản, với dân số đang già hóa và suy giảm nhanh chóng, lại cần đến lao động nước ngoài. Ông Takahide Kiuchi, một nhà kinh tế cấp cao tại Viện Nghiên cứu Nomura, đã viết trong một phân tích gần đây rằng Nhật Bản cần thảo luận chính sách nhập cư một cách chiến lược hơn.
Các nhóm đối lập từ bảo thủ đến trung tâm, bao gồm đảng đối lập chính Đảng Dân chủ Lập hiến Nhật Bản (CDPJ), DPP, và Sanseito, đã đạt được những bước tiến đáng kể, gây thiệt hại cho LDP. Tuy nhiên, tám nhóm đối lập chính vẫn quá chia rẽ để hình thành một cương lĩnh chung và giành được sự ủng hộ của cử tri như một lựa chọn thay thế khả thi.
