Thống đốc California, ông Gavin Newsom, hồi cuối tháng 6 vừa rồi đã có động thái làm nhiều người bất ngờ khi ký ban hành một dự luật sửa đổi lớn đối với Đạo luật Chất lượng Môi trường California (CEQA), một đạo luật từ thập niên 1970 vốn gây tốn kém và rườm rà, yêu cầu các chủ đầu tư và chủ nhà phải trải qua quy trình đánh giá tác động môi trường kéo dài và tốn kém trước khi khởi công xây dựng. Bản cập nhật này nhằm tinh giản hóa quy trình xem xét và miễn trừ cho nhiều dự án cơ sở hạ tầng trên toàn tiểu bang khỏi các quy định lỗi thời.
Theo các nhà phê bình và ngành xây dựng, chính sách phức tạp này từ lâu đã bị đổ lỗi cho tình trạng thiếu nhà ở kéo dài, giá bất động sản leo thang chóng mặt, và cả vấn đề người vô gia cư nghiêm trọng của California. Là một nhà kinh tế học thị trường tự do, tôi hoan nghênh Thống đốc Newsom đã gỡ bỏ một số biện pháp hà khắc nhất của tiểu bang, tuy nhiên, ông cần phải đi xa hơn nữa để giúp đỡ cử tri và củng cố vị thế ôn hòa trên toàn quốc, trong bối cảnh có khả năng tranh cử tổng thống vào năm 2028.
Ví dụ điển hình, một lỗ hổng mang tên “lạm dụng CEQA” vẫn còn nguyên. Đây là một quy định cho phép các nghiệp đoàn và nhóm hoạt động “Không trong sân sau của tôi” (NIMBY) đệ đơn kiện môi trường vô lý nhằm trì hoãn dự án và đẩy chi phí phát triển lên cao. Các nhà hoạt động môi trường thường viện cớ rằng các vụ kiện này nhằm bảo vệ động vật và cây cối, nhưng thực chất chúng chủ yếu là phương tiện để gây hại cho các công ty mà những người cấp tiến này không ưa.
Các vụ kiện này không chỉ ảnh hưởng đến các chủ doanh nghiệp giàu có. Chúng còn ngăn cản các gia đình trẻ thực hiện Giấc mơ Mỹ khi khiến giá nhà đầu tiên trở nên quá đắt đỏ để mua và bảo trì. Đây là một vấn đề cải cách quy định mà Thống đốc Newsom có thể dễ dàng giải quyết, bởi vì cải cách CEQA của ông tập trung vào các căn hộ đô thị và các dự án cơ sở hạ tầng lớn – dù quan trọng với hàng triệu người dân California, nhưng cũng bỏ qua các cải cách cấu trúc sâu hơn đối với vấn đề nhà ở đắt đỏ.
Do chi phí sinh hoạt cao là một trong những nguyên nhân chính dẫn đến suy giảm dân số của California, việc cho phép các nhà phát triển xây dựng nhiều nhà ở đơn lẻ hơn sẽ khuyến khích nhiều người hơn thuê hoặc mua loại nhà mà họ mong muốn – hoặc đã buộc phải chuyển đến. Nhiều cư dân cũ của California có thể sẽ quay trở lại từ các tiểu bang có chi phí sinh hoạt phải chăng như Texas, Arizona và Tennessee.
Ngoài ra, còn có vấn đề thu gom rác thải. Vấn đề này không tạo ra những tiêu đề giật gân như chính sách môi trường, tội phạm hay người vô gia cư, nhưng California đang âm thầm (và tốn kém) gặp khó khăn trong lĩnh vực này. Hệ thống phức tạp của Cục Tái chế và Phục hồi Tài nguyên California (CalRecycle), với các tiêu chuẩn phát thải khí nhà kính và các chương trình phạt tiền, đang siết chặt các bãi rác tư nhân mà không làm giảm lượng rác cần xử lý. Điều này không chỉ khiến người đóng thuế California phải gánh chịu chi phí cao hơn cho việc vận chuyển rác đến các bãi rác ở xa, mà còn khiến một số bãi rác phải đóng cửa. Hồi cuối năm ngoái, Bãi rác Chiquita Canyon đã tuyên bố ngừng tiếp nhận chất thải, làm mất đi một lựa chọn quan trọng cho việc xử lý rác của người dân Los Angeles.
Thống đốc Newsom không thể tự mình giải quyết toàn bộ vấn đề bãi rác, vì nhiều quận hạt áp dụng các quy định rác thải và môi trường riêng rất vô lý. Tuy nhiên, sức ảnh hưởng và uy tín của ông đối với các nhà lập pháp địa phương và quận hạt có thể giúp đưa các đơn vị này vào quy củ và tạo ra các dịch vụ xử lý chất thải hợp lý cho tất cả các ngôi nhà mới.
Theo số liệu từ Fox News ngày 14 tháng 7 năm 2025, người dân bỏ phiếu bằng cách di chuyển, và hàng triệu người đã “bỏ phiếu chống lại” California trong nhiều thập kỷ qua bằng cách chuyển đến các tiểu bang có chi phí sinh hoạt phải chăng hơn. Thống đốc Gavin Newsom xứng đáng nhận được lời khen ngợi vì đã thuyết phục đảng của ông chấp nhận cải cách đối với luật xem xét môi trường nổi tiếng là nặng nề của California. Tuy nhiên, vẫn còn rất nhiều việc phải làm để ngăn chặn sự di cư khỏi California, chưa kể đến việc nâng cao khả năng tranh cử tổng thống của ông Newsom vào năm 2028.
