Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đã gây ra một làn sóng tranh cãi vào tối thứ Bảy tuần trước khi ông tuyên bố rằng các cuộc tấn công mà ông ra lệnh đã “thanh trừng” các cơ sở hạt nhân của Iran. Ông và các cố vấn hàng đầu của mình đã liên tục giữ vững cách diễn đạt này, ngay cả khi tuyên bố của ông trở thành tâm điểm của các cuộc tranh luận của giới chuyên gia, chỉ trích từ các chính trị gia và đưa tin trên các phương tiện truyền thông.
Tổng Thống Trump đã thừa nhận những tranh cãi mà cách dùng từ của ông gây ra khi phát biểu tại hội nghị thượng đỉnh NATO vào thứ Tư. Tại đây, ông bảo vệ mô tả của mình trước phân tích sơ bộ của tình báo Hoa Kỳ cho rằng chương trình hạt nhân của Tehran chỉ bị trì hoãn vài tháng. “Từ gốc mà tôi đã sử dụng, tôi đoán là nó đã gây rắc rối cho chúng ta vì đó là một từ mạnh, đó là sự thanh trừng”, ông Trump nói. “Và quý vị sẽ thấy điều đó và nó sẽ được đưa ra ánh sáng. Tôi hiểu Israel đang thực hiện một báo cáo về nó.”
Các cuộc tấn công của Hoa Kỳ, được thực hiện vào đêm ngày 21 tháng 6, nhắm vào ba cơ sở: Isfahan, Natanz và Fordo. Chúng bị tấn công bằng những quả bom xuyên hầm nặng 30.000 pound, trong đó đây là cuộc tấn công bằng B-2 lớn nhất trong lịch sử Hoa Kỳ. “Đêm nay, tôi có thể báo cáo với thế giới rằng các cuộc tấn công đã thành công vang dội về mặt quân sự. Các cơ sở làm giàu hạt nhân chính của Iran đã bị thanh trừng hoàn toàn và triệt để”, ông Trump tuyên bố khi phát biểu trước quốc dân từ Nhà Trắng vào cuối tuần trước.
Tuy nhiên, một nhân vật chủ chốt cho biết phạm vi thiệt hại đầy đủ không được làm rõ ngay lập tức. Tướng Dan Caine, Chủ tịch Hội đồng Tham mưu trưởng Liên quân, cho biết vào Chủ Nhật rằng “còn quá sớm” để biết toàn bộ thiệt hại, mặc dù ông nói rằng cả ba cơ sở đều phải gánh chịu “thiệt hại và sự phá hủy cực kỳ nghiêm trọng”.
Theo tin từ ABC News, vào thứ Ba, các báo cáo đã xuất hiện về đánh giá ban đầu bị rò rỉ của Cơ quan Tình báo Quốc phòng với sự giúp đỡ của Bộ Tư lệnh Trung tâm Hoa Kỳ. Theo hai người quen thuộc với báo cáo ban đầu, vụ đánh bom đã bịt kín lối vào hai trong số các cơ sở hạt nhân nhưng hầu hết thiệt hại là đối với các công trình trên mặt đất, để lại các cấu trúc bên dưới còn nguyên vẹn. Đánh giá cũng cho thấy ít nhất một phần urani làm giàu đã được chuyển khỏi các địa điểm hạt nhân trước các vụ nổ và máy ly tâm phần lớn còn nguyên vẹn.
Mô tả “thanh trừng” của ông Trump đã được một số nhà lãnh đạo hàng đầu của Đảng Dân chủ Hạ viện trích dẫn để chỉ trích việc cuộc họp báo cáo tình báo của chính quyền dành cho các nhà lập pháp vào thứ Ba đột nhiên bị đẩy lùi đến cuối tuần. “Chúng tôi chỉ có thể suy đoán lý do tại sao Chính quyền lại hủy bỏ cuộc họp báo cáo, nhưng chắc chắn có vẻ như họ đang sợ hãi khi trả lời các câu hỏi về chính sách của họ và những tuyên bố chưa được xác minh của Tổng thống rằng các cuộc tấn công đã thanh trừng chương trình hạt nhân của Iran,” các Dân biểu Gregory Meeks, Jim Himes và Adam Smith nói trong một tuyên bố chung.
Thượng nghị sĩ Đảng Dân chủ Mark Warner của Virginia, phó chủ tịch Ủy ban Tình báo Thượng viện, cho biết ông có “rất nhiều câu hỏi cho chính quyền” về các cuộc tấn công của Hoa Kỳ. Ông nói: “Tôi có thể cho quý vị biết rằng có rất nhiều tranh luận công khai về việc liệu bom xuyên hầm có đủ sức phá hủy các cơ sở của Iran hay không. Chúng tôi cũng có những câu hỏi về nơi tất cả urani làm giàu của Iran đang ở thời điểm này và nếu nó không bị loại bỏ, thì tiếp theo là gì? Quân đội có còn gặp nguy hiểm không?”
Ông Trump và ông Hegseth đã phản bác mạnh mẽ báo cáo ban đầu vào thứ Tư. Tổng thống nói rằng Cơ quan Tình báo Quốc phòng “đã trình bày một báo cáo chưa hoàn thành”. “Kể từ đó, chúng tôi đã thu thập thêm thông tin tình báo,” ông Trump nói tại NATO. “Chúng tôi cũng đã nói chuyện với những người đã nhìn thấy địa điểm và địa điểm, địa điểm đó đã bị thanh trừng.”
Ông Trump cũng tin tưởng rằng Iran không thể di chuyển kho urani của mình trước các cuộc tấn công của Hoa Kỳ vào các địa điểm hạt nhân của họ, mặc dù hình ảnh cho thấy xe tải xếp hàng tại Fordo trong những ngày dẫn đến cuộc tấn công. “Tôi nghĩ rằng tất cả các vật liệu hạt nhân đều ở đó vì rất khó để di chuyển, và chúng tôi đã làm điều đó rất nhanh,” ông Trump nói.
Để phản bác lại báo cáo, ông Trump đã trích dẫn Bộ Ngoại giao Iran hôm thứ Tư nói rằng các cơ sở hạt nhân của đất nước đã bị “hư hại nặng”. Ông Trump cũng nhấn mạnh đánh giá của Ủy ban Năng lượng Nguyên tử Israel, trong đó tuyên bố cuộc tấn công của Hoa Kỳ vào Fordo đã làm cho nó “không hoạt động”. Ông Hegseth, người đi cùng ông Trump tại cuộc gặp mặt quốc tế, cho biết các quả bom 30.000 pound đã gây ra “sự tàn phá bên dưới Fordo”. Ông Hegseth nói thêm: “Bất kỳ đánh giá nào nói với quý vị rằng nó khác với điều đó là suy đoán với những động cơ khác. Và chúng tôi biết điều đó bởi vì khi quý vị thực sự xem báo cáo, nhân tiện, đó là một báo cáo tối mật, nó còn sơ bộ, nó có độ tin cậy thấp.”
Đứng cạnh ông Trump, ông Hegseth cũng đồng tình: “Chương trình hạt nhân của Iran đã bị thanh trừng.”
