Một thẩm phán liên bang vào thứ Hai đã ra phán quyết rằng việc chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump hủy bỏ hàng trăm khoản tài trợ nghiên cứu y tế là bất hợp pháp, đồng thời cho rằng việc cắt giảm này đặt ra những câu hỏi nghiêm túc về phân biệt chủng tộc.
Thẩm phán Tòa án Quận Hoa Kỳ William Young tại Massachusetts nhận định quy trình hủy bỏ tài trợ của chính quyền là “tùy tiện và thất thường”, không tuân theo các quy tắc và tiêu chuẩn lâu đời của chính phủ khi đột ngột cắt giảm các khoản tài trợ được coi là tập trung vào bản dạng giới hoặc đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI).
Trong phiên điều trần về hai vụ kiện yêu cầu khôi phục các khoản tài trợ, thẩm phán đã yêu cầu luật sư chính phủ đưa ra định nghĩa chính thức về DEI, đặt câu hỏi làm thế nào các khoản tài trợ có thể bị hủy vì lý do đó, trong khi một số khoản được thiết kế để nghiên cứu sự khác biệt về sức khỏe theo chỉ đạo của Quốc hội.
Ông Young, một thẩm phán được bổ nhiệm bởi Tổng thống Cộng hòa Ronald Reagan, nói thêm về điều ông gọi là “một khía cạnh đen tối hơn” của các vụ kiện, cho rằng “rõ ràng” hành động của chính phủ đằng sau việc này là “phân biệt chủng tộc và phân biệt đối xử đối với cộng đồng LGBTQ của Mỹ”.
Sau 40 năm làm việc trên tòa án, thẩm phán Young bày tỏ: “Tôi chưa bao giờ thấy sự phân biệt chủng tộc của chính phủ như thế này”. Ông kết thúc phiên điều trần bằng câu hỏi: “Chúng ta không còn chút xấu hổ nào sao?”
Phán quyết của Thẩm phán Young chỉ giải quyết một phần nhỏ trong số hàng trăm dự án nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia (NIH) bị chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump cắt giảm – cụ thể là những dự án được đề cập trong hai vụ kiện riêng biệt. Mặc dù ông Young yêu cầu khôi phục tài trợ, hành động hôm thứ Hai mới là bước đi tạm thời vì phán quyết này có thể bị kháng cáo.
Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS), cơ quan chủ quản của NIH, cho biết chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đang “tìm hiểu tất cả các lựa chọn pháp lý”, bao gồm việc yêu cầu thẩm phán tạm dừng phán quyết hoặc kháng cáo. Một phát ngôn viên của HHS, Andrew Nixon, cho biết qua email rằng “HHS giữ vững quyết định chấm dứt tài trợ cho nghiên cứu ưu tiên chương trình nghị sự ý thức hệ hơn là sự chặt chẽ về khoa học và kết quả có ý nghĩa cho người dân Mỹ”.
Trong khi các vụ kiện ban đầu không trực tiếp cáo buộc phân biệt chủng tộc, họ nói rằng các chính sách mới của NIH đã cấm “nghiên cứu về một số chủ đề không được ưa chuộng về mặt chính trị”. Luật sư cho các nguyên đơn cho biết NIH đã không nêu bật những lo ngại thực sự với hàng trăm dự án bị hủy, thay vào đó chỉ gửi “thư chấm dứt chung chung” đến các trường đại học.
Tin từ ABC News ngày 16/06/2025 cho biết, các chủ đề nghiên cứu bị ảnh hưởng rất đa dạng, bao gồm sức khỏe tim mạch, nhiễm trùng lây qua đường tình dục, trầm cảm, bệnh Alzheimer và lạm dụng rượu ở trẻ vị thành niên. Luật sư cũng dẫn chứng các dự án như theo dõi cách thuốc có thể hoạt động khác nhau ở người có nguồn gốc tổ tiên đa dạng, và cho biết việc cắt giảm không chỉ ảnh hưởng đến các nhà khoa học mà còn gây hại tiềm ẩn cho bệnh nhân trong các nghiên cứu đang diễn ra.
Luật sư của chính phủ liên bang lập luận rằng việc NIH chấm dứt tài trợ cho các nghiên cứu DEI là “đủ lý do” và “các nguyên đơn có thể không đồng ý với cơ sở của NIH, nhưng điều đó không làm cho cơ sở đó trở nên tùy tiện và thất thường”. Họ cho rằng NIH có “toàn quyền” quyết định và cung cấp tài trợ “phù hợp với các ưu tiên của mình”.
NIH từ lâu đã là nhà tài trợ công lớn nhất thế giới cho nghiên cứu y sinh.
