Một thẩm phán liên bang vừa ra phán quyết rằng việc chính quyền của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump hủy bỏ hàng trăm khoản tài trợ nghiên cứu y tế là bất hợp pháp. Phán quyết này được đưa ra sau khi thẩm phán bày tỏ sự kinh ngạc trước những gì ông gọi là “sự phân biệt đối xử rõ ràng” đằng sau quyết định cắt giảm.
Thẩm phán Liên bang Hoa Kỳ William Young tại Massachusetts cho biết quy trình mà chính quyền sử dụng để hủy bỏ các khoản tài trợ nghiên cứu y tế là “tùy tiện và thất thường”, không tuân thủ các quy định và tiêu chuẩn lâu đời của chính phủ.
Các khoản tài trợ bị cắt được cho là tập trung vào bản dạng giới (gender identity) hoặc đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI). Trong phiên điều trần ngày 16 tháng 6 năm 2025, thẩm phán Young đã chất vấn các luật sư của chính phủ về định nghĩa chính thức của DEI và làm thế nào các khoản tài trợ lại bị hủy vì lý do này, trong khi một số nghiên cứu lại được thiết kế để tìm hiểu sự khác biệt về sức khỏe theo chỉ đạo của Quốc hội.
Thẩm phán Young, một người được Tổng Thống Ronald Reagan bổ nhiệm, đã đề cập đến “một khía cạnh đen tối hơn” của vụ án, nói rằng “rõ ràng như ban ngày” rằng đằng sau các hành động của chính phủ là “sự phân biệt chủng tộc và phân biệt đối xử với cộng đồng LGBTQ của Mỹ”.
“Trong 40 năm làm thẩm phán, tôi chưa từng thấy sự phân biệt chủng tộc nào của chính phủ như thế này,” Thẩm phán Young nói thêm, kết thúc phiên điều trần bằng câu hỏi đầy ám ảnh: “Chúng ta không biết xấu hổ hay sao.”
Phán quyết của ông Young đề cập đến một phần trong số hàng trăm dự án nghiên cứu của Viện Y tế Quốc gia (NIH) mà chính quyền Trump đã cắt giảm – cụ thể là những dự án được nêu trong hai vụ kiện riêng biệt do 16 tổng chưởng lý tiểu bang, các nhóm vận động sức khỏe cộng đồng và một số nhà khoa học bị ảnh hưởng đệ trình.
Theo phán quyết này, số tiền tài trợ phải được khôi phục. Tuy nhiên, đây là bước đi tạm thời vì phán quyết có thể bị kháng cáo.
Ông Andrew Nixon, phát ngôn viên của Bộ Y tế và Dịch vụ Nhân sinh (HHS) – cơ quan chủ quản của NIH, cho biết chính quyền đang “tìm kiếm tất cả các lựa chọn pháp lý”, bao gồm yêu cầu thẩm phán tạm hoãn phán quyết hoặc kháng cáo. Ông nói thêm qua email rằng “HHS bảo lưu quyết định chấm dứt tài trợ cho các nghiên cứu ưu tiên các chương trình nghị sự ý thức hệ hơn là tính khoa học nghiêm ngặt và kết quả có ý nghĩa cho người dân Mỹ.”
Các luật sư của chính phủ lập luận trong một hồ sơ tòa án rằng việc chấm dứt tài trợ của NIH cho các nghiên cứu DEI là “đủ lý do” và NIH có “toàn quyền” quyết định và cung cấp tài trợ “phù hợp với các ưu tiên của mình” – bao gồm cả việc chấm dứt tài trợ.
Các chủ đề nghiên cứu bị ảnh hưởng rất đa dạng, bao gồm sức khỏe tim mạch, nhiễm trùng lây qua đường tình dục, trầm cảm, Alzheimer và lạm dụng rượu ở trẻ vị thành niên, cùng nhiều chủ đề khác. Các luật sư đã trích dẫn các dự án như một nghiên cứu theo dõi cách thuốc có thể hoạt động khác nhau ở những người có nguồn gốc tổ tiên đa dạng, và cho biết việc cắt giảm đã ảnh hưởng không chỉ các nhà khoa học mà còn có thể gây hại cho bệnh nhân trong một nghiên cứu bị đóng cửa về điều trị tự tử.
Viện Y tế Quốc gia (NIH) từ lâu đã là cơ quan tài trợ công lớn nhất thế giới cho nghiên cứu y sinh học.
Theo tin từ The Associated Press.
