WASHINGTON (AP) – Một thẩm phán liên bang Hoa Kỳ vừa ra phán quyết rằng chính quyền của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump phải trao cơ hội khiếu nại cho hơn 100 người di dân bị gửi đến một nhà tù khét tiếng ở El Salvador.
Chánh án Tòa án Quận Hoa Kỳ James Boasberg cho biết những người bị trục xuất sang El Salvador vào tháng Ba vừa qua, theo một đạo luật thời chiến từ thế kỷ 18 (Alien Enemies Act), đã không có cơ hội chính thức để phản đối việc trục xuất hoặc các cáo buộc rằng họ là thành viên của băng đảng Tren de Aragua từ Venezuela.
Ông ra lệnh cho chính quyền phải tìm cách để những người này, ước tính “ít nhất 137 người”, có thể đưa ra khiếu nại của mình trong vòng một tuần, ngay cả khi họ đang chịu sự quản lý của El Salvador. Đây là diễn biến mới nhất trong cuộc chiến pháp lý kéo dài.
Thẩm phán Boasberg viết rằng đã có “bằng chứng đáng kể” xuất hiện cho thấy nhiều người di dân bị giam giữ ở El Salvador không hề liên quan đến băng đảng và đang “lay lắt trong một nhà tù nước ngoài với những cáo buộc mỏng manh, thậm chí là phù phiếm”.
Sau khi Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump viện dẫn Đạo luật Kẻ thù Người nước ngoài năm 1798 vào tháng Ba và chuẩn bị gửi hàng đoàn máy bay chở những người bị cáo buộc là thành viên băng đảng sang El Salvador (thoát khỏi quyền tài phán của tòa án Mỹ), Thẩm phán Boasberg đã ra lệnh dừng lại. Tuy nhiên, yêu cầu này đã bị phớt lờ. Thẩm phán Boasberg cho rằng có khả năng chính quyền đã phạm tội khinh thường tòa án sau khi máy bay hạ cánh. Tổng thống El Salvador Nayib Bukele thậm chí còn đăng một thông điệp chế giễu trên mạng xã hội – được một số trợ lý hàng đầu của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump đăng lại – với nội dung “Ôi chao, quá muộn rồi”.
Tòa án Tối cao Hoa Kỳ sau đó đã phán quyết rằng bất kỳ ai bị nhắm đến dưới Đạo luật AEA đều có quyền kháng cáo trước thẩm phán để phản đối việc bị coi là kẻ thù của nhà nước. Thẩm phán Boasberg, trong phán quyết mới nhất của mình, viết rằng ông chỉ đơn giản là áp dụng nguyên tắc đó cho những người đã bị trục xuất.
Thẩm phán Boasberg nói rằng chính quyền “rõ ràng đã tước bỏ” cơ hội khiếu nại của những người di dân trước khi đưa họ lên máy bay. Do đó, ông nói rằng chính phủ phải xử lý vụ việc của họ như thể “họ đã được đối xử theo đúng quy trình theo hiến pháp”.
Bộ Tư pháp đã không phản hồi ngay lập tức về yêu cầu bình luận.
Chính quyền và những người ủng hộ đã nhắm vào Thẩm phán Boasberg vì lệnh ban đầu của ông về việc dừng trục xuất và cuộc điều tra về tội khinh thường tòa án. Đây là một phần của cuộc đối đầu ngày càng gay gắt với ngành tư pháp khi tòa án làm chậm lại những nỗ lực của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump nhằm đơn phương cải tổ chính phủ. Cuộc chiến này đặc biệt gay gắt trong lĩnh vực di trú, nơi Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump liên tục nói rằng sẽ không thể bảo vệ đất nước khỏi những người di dân nguy hiểm nếu mỗi người đều có thể ra tòa. “Chúng ta không thể cho mỗi người một phiên tòa!”, Tổng thống đã đăng trên mạng xã hội của mình sau khi Tòa án Tối cao can thiệp lần thứ hai vào vụ AEA.
Thẩm phán Boasberg viết rằng ông chấp nhận lời trình bày của chính quyền (được nộp dưới dạng niêm phong) cung cấp chi tiết về thỏa thuận của chính phủ với El Salvador để giam giữ những người bị trục xuất và cách điều đó có nghĩa là những người Venezuela này về mặt kỹ thuật nằm dưới sự kiểm soát pháp lý của El Salvador chứ không phải Hoa Kỳ. Tuy nhiên, ông nói thêm, đồng thời lưu ý rằng có hình phạt hình sự đối với lời khai sai, rằng việc tin vào những lời trình bày đó trở nên “khó khăn hơn do hành vi đáng lo ngại của Chính phủ trong suốt vụ kiện này”.
Ông cũng lưu ý trường hợp tương tự, nơi chính quyền Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump thừa nhận đã trục xuất nhầm một người đàn ông từ Maryland sang El Salvador và đã bị thẩm phán, tòa phúc thẩm, và Tòa án Tối cao yêu cầu “tạo điều kiện” để ông này trở về. Người đàn ông đó, Kilmar Abrego Garcia, vẫn ở El Salvador hơn hai tháng sau.
Luật sư Lee Gelernt của ACLU hoan nghênh phán quyết của Thẩm phán Boasberg. “Đây là một bước tiến quan trọng để những người đàn ông này có cơ hội chứng minh rằng họ không bao giờ nên bị trục xuất dưới một thẩm quyền thời chiến”, ông Gelernt nói với các phóng viên ở San Diego sau một phiên điều trần trong một vụ án khác không liên quan.
Theo tin tức từ Associated Press, được đăng trên Seattle Times ngày 04/06/2025, phán quyết của Thẩm phán Boasberg chỉ là diễn biến mới nhất trong hàng loạt phán quyết pháp lý liên quan đến Đạo luật AEA. Nhiều thẩm phán khác cũng đã tạm thời ngăn chặn việc trục xuất theo đạo luật này ở các khu vực khác của Mỹ, cho rằng thời hạn 24 giờ chính quyền đưa ra để những người bị giam giữ khiếu nại là không đủ “hợp lý” theo yêu cầu của Tòa án Tối cao. Tòa án Tối cao có khả năng sẽ là nơi đưa ra phán quyết cuối cùng về những vấn đề này.
