Một thẩm phán liên bang ở Massachusetts vừa lên tiếng chỉ trích mạnh mẽ các quan chức cấp cao dưới thời Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump vì đã không tuân thủ lệnh tòa trong vụ trục xuất một nhóm di dân sang Nam Sudan. Sự việc này làm leo thang thêm mâu thuẫn giữa ngành tư pháp và chính quyền về vấn đề trục xuất và quyền được xét xử công bằng (due process).
Trong một phán quyết dài 17 trang đầy gay gắt vào tối thứ Hai (27/5), Thẩm phán Tòa án Quận Hoa Kỳ Brian Murphy đã bác bỏ yêu cầu của chính quyền Tổng thống Trump về việc sửa đổi hoặc rút lại quyết định trước đó của ông. Quyết định này yêu cầu giữ sáu người di dân đã bị trục xuất về Nam Sudan trong sự giam giữ của Mỹ, vì họ bị trục xuất mà không được xét xử công bằng hoặc thông báo trước.
Trước đó, vào thứ Tư, Thẩm phán Murphy đã ra lệnh giữ những người di dân này tại một căn cứ quân sự của Mỹ ở Djibouti cho đến khi họ được thực hiện ‘phỏng vấn nỗi sợ hợp lý’ (reasonable fear interview) – tức là cơ hội để giải thích với các quan chức Mỹ về bất kỳ lo ngại bị đàn áp hay tra tấn nào nếu bị trả về Nam Sudan. Tuy nhiên, tính đến tối thứ Hai, các cuộc phỏng vấn này vẫn chưa diễn ra, theo Thẩm phán Murphy.
Thẩm phán Murphy cũng chỉ trích việc các quan chức chính quyền Tổng thống Trump tấn công các tòa án, cho rằng họ đã ‘diễn giải sai’ lệnh của tòa, đồng thời ‘tự tạo ra sự hỗn loạn mà họ đang lên án’. Ông lưu ý rằng việc tiến hành các thủ tục di trú ở một lục địa khác ‘khó khăn và phức tạp về mặt hậu cần hơn những gì bị đơn (chính quyền) dự đoán’.
Phán quyết này được đưa ra trong bối cảnh Thẩm phán Murphy đang thụ lý một vụ kiện tập thể từ những người di dân thách thức việc trục xuất họ sang các nước thứ ba như Nam Sudan, El Salvador và một số quốc gia khác mà chính quyền Tổng thống Trump đang xem xét.
Ông Murphy nhấn mạnh đã cố gắng cân bằng giữa quyền được xét xử công bằng theo Hiến pháp Hoa Kỳ và làn sóng trục xuất khẩn cấp của chính quyền. Ông cho phép chính quyền giữ những người di dân bị trục xuất tại Nam Sudan dưới sự giám sát của các quan chức Mỹ, với điều kiện phải thực hiện các cuộc phỏng vấn cần thiết. ‘Tòa án chưa bao giờ nói rằng bị đơn phải biến căn cứ quân sự nước ngoài thành một cơ sở di trú,’ Murphy viết. ‘Đó chỉ là một lựa chọn, theo yêu cầu của bị đơn.’
Các thẩm phán Mỹ đã liên tục ra phán quyết rằng chính quyền Tổng thống Trump đã vi phạm quy trình pháp lý khi không thông báo cho người di dân về việc sắp bị trục xuất hoặc cho họ cơ hội kháng cáo tại tòa – quan điểm này cũng được Tòa án Tối cao khẳng định bốn lần kể từ khi Tổng thống Trump nhậm chức.
Bất chấp các lệnh của tòa án yêu cầu tạo điều kiện cho những người bị trục xuất trở lại Mỹ, chính quyền Tổng thống Trump cho đến nay vẫn chưa công khai tuân thủ bất kỳ yêu cầu nào trong số đó. Các quan chức Tòa Bạch Ốc đã chỉ trích các thẩm phán ‘hoạt động’ đang cố gắng thực hiện một chương trình nghị sự chính trị và bác bỏ quan điểm rằng người di dân bất hợp pháp không có quyền được xét xử công bằng.
Tổng thống Hoa Kỳ Donald Trump đã lên tiếng trên mạng xã hội Truth Social hôm thứ Hai, gọi đây là những ‘thẩm phán ghét Mỹ’ và cáo buộc họ ‘mắc một hệ tư tưởng bệnh hoạn và rất nguy hiểm cho đất nước chúng ta’. Trước đó, ông mô tả Thẩm phán Murphy là một ‘thẩm phán hoạt động’ khác đang cố gắng bảo vệ ‘những kẻ nhập cư bất hợp pháp quái vật có tiền án tiền sự’.
‘Tòa án thừa nhận rằng những người thuộc nhóm này có tiền án tiền sự,’ Thẩm phán Murphy viết, dường như để đáp lại những bình luận trên. ‘Nhưng điều đó không thay đổi quyền được xét xử công bằng,’ ông viết. ‘Tòa án xem xét nghĩa vụ của mình đối với những nguyên tắc này một cách nghiêm túc mà bất kỳ ai cam kết tuân thủ luật pháp đều phải hiểu.’
Theo tin từ Fox News ngày 27/5, Thẩm phán Murphy kết luận rằng ‘Từ quá trình hành xử này, thật khó để đi đến kết luận nào khác ngoài việc Bị đơn cố tình tạo ra sự thiếu rõ ràng như một cách để né tránh’.
