Một thẩm phán liên bang ở New Hampshire đã chấp thuận yêu cầu xét xử theo diện tập thể một vụ kiện nhằm bảo vệ quyền công dân theo nơi sinh của trẻ em, đồng thời ban hành lệnh chặn tạm thời sắc lệnh của Tổng Thống Donald Trump về việc hạn chế quyền này trên toàn quốc.
Vụ kiện được đệ trình thay mặt cho một phụ nữ nhập cư đang mang thai, các bậc cha mẹ là người nhập cư và con của họ. Vụ kiện tìm cách bảo vệ quyền lợi cho tất cả trẻ sơ sinh và cha mẹ của chúng trên khắp Hoa Kỳ, những người có thể bị ảnh hưởng bởi sắc lệnh hành pháp này.
Cody Wofsy, luật sư chính của nguyên đơn thuộc Liên đoàn Tự do Dân sự Hoa Kỳ (ACLU), đã tranh luận trước Thẩm phán Joseph Laplante vào sáng Thứ Năm, nói rằng việc tước quyền công dân theo nơi sinh sẽ gây ra “tổn hại không thể khắc phục” cho các nguyên đơn. Thẩm phán đã chấp nhận lập luận này.
Thẩm phán Laplante đã ra lệnh chứng nhận vụ án theo diện tập thể, nhưng chỉ dành cho những trẻ sơ sinh bị ảnh hưởng bởi các hạn chế, chứ không phải cho cha mẹ của chúng.
Thẩm phán cũng ra lệnh ban hành lệnh cấm sơ bộ, tạm thời chặn sắc lệnh của Tổng Thống Trump có hiệu lực, nhưng tạm dừng lệnh của mình trong bảy ngày để chính phủ có thời gian kháng cáo.
“Điều này sẽ bảo vệ mọi trẻ em trên toàn quốc khỏi sắc lệnh hành pháp phi pháp, vi hiến và tàn ác này,” ông Wofsy phát biểu trong một cuộc họp báo sau phiên điều trần.
Các luật sư của Bộ Tư Pháp lập luận rằng sự trợ giúp mà các nguyên đơn tìm kiếm là quá rộng và đặt câu hỏi về việc liệu các yêu cầu đối với tư cách vụ kiện tập thể có được đáp ứng hay không. Bộ Tư Pháp cũng lập luận rằng yêu cầu về lệnh cấm sơ bộ và tư cách vụ kiện tập thể là quá sớm và yêu cầu thời gian để kháng cáo.
Thẩm phán Laplante cho biết trong phiên điều trần hôm Thứ Năm rằng việc tước đoạt quyền công dân theo nơi sinh lâu đời của một người là “tổn hại không thể khắc phục” và quyền công dân theo nơi sinh là “đặc ân lớn nhất trên thế giới”.
Tòa Bạch Ốc đã không trả lời ngay lập tức yêu cầu bình luận về lệnh của thẩm phán.
Trước phiên điều trần hôm Thứ Năm, phát ngôn viên Tòa Bạch Ốc Abigail Jackson nói với NBC News: “Chính quyền Trump cam kết thực thi một cách hợp pháp Sắc lệnh Hành pháp của Tổng Thống để bảo vệ ý nghĩa và giá trị của quyền công dân Hoa Kỳ, đồng thời khôi phục Tu chính án thứ 14 theo đúng mục đích ban đầu của nó.”
Sau phiên điều trần, Bộ Tư Pháp đã chuyển NBC News đến một tuyên bố trước đó từ Bộ trưởng Tư Pháp Pam Bondi vào tuần trước, theo sau lệnh của một thẩm phán khác trong một vụ kiện về vấn đề di trú riêng biệt, nói rằng “một thẩm phán tòa án cấp quận bất hảo đã cố gắng lách phán quyết gần đây của Tối Cao Pháp Viện chống lại các lệnh cấm trên toàn quốc.” Bà Bondi nói thêm trong tuyên bố đó, “người dân Mỹ thấy rõ điều này” và các luật sư của Bộ Tư Pháp sẽ tiếp tục đấu tranh cho chương trình nghị sự của Tổng Thống Trump để bảo vệ biên giới Hoa Kỳ.
Tuyên bố đó của bà Bondi vào ngày 2 tháng 7 liên quan đến việc một thẩm phán ở Washington, D.C., chặn lệnh cấm tị nạn của Tổng Thống Trump tại biên giới Hoa Kỳ-Mexico vào tuần trước, nói rằng tổng thống đã vượt quá quyền hạn của mình.
Phiên điều trần diễn ra khi ACLU và các tổ chức khác đệ trình một loạt vụ kiện mới vào cuối tháng 6, tìm kiếm tư cách vụ kiện tập thể sau khi Tối Cao Pháp Viện hạn chế khả năng của các thẩm phán trong việc chặn các lệnh trên toàn quốc thông qua các phương tiện khác, được gọi là các lệnh cấm trên toàn quốc.
Tối Cao Pháp Viện đã không đưa ra quyết định về giá trị của sắc lệnh quyền công dân theo nơi sinh của chính quyền Trump, nhưng cho biết sắc lệnh này có thể bắt đầu có hiệu lực vào ngày 27 tháng 7, nếu không có hành động nào khác từ tòa án.
Theo kế hoạch của Tổng Thống Trump, quyền công dân theo nơi sinh sẽ bị giới hạn cho những người có ít nhất một cha hoặc mẹ là công dân Hoa Kỳ hoặc thường trú nhân. Lệnh này cũng từ chối quyền công dân đối với những trẻ em có mẹ tạm thời ở Hoa Kỳ, kể cả những người đến thăm theo Chương trình Miễn Thị thực hoặc là khách du lịch, hoặc là sinh viên và có cha không phải là công dân hoặc thường trú nhân hợp pháp.
Điều đó trái ngược với sự hiểu biết được chấp nhận rộng rãi về Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp, vốn cấp quyền công dân cho bất kỳ ai sinh ra ở Hoa Kỳ, với một vài ngoại lệ nhỏ.
“Mọi tòa án đã xem xét lệnh tàn ác này đều đồng ý rằng nó là vi hiến,” ông Wofsy, phó giám đốc Dự án Quyền của Người nhập cư của ACLU, cho biết trong một tuyên bố công bố vụ kiện vào cuối tháng Sáu. “Quyết định của Tối Cao Pháp Viện không hề gợi ý điều ngược lại, và chúng tôi đang đấu tranh để đảm bảo Tổng Thống Trump không thể chà đạp lên quyền công dân của bất kỳ đứa trẻ nào.”
Devon Chaffee, giám đốc điều hành của ACLU của New Hampshire, cho biết trong tuyên bố vào thời điểm đó: “Sắc lệnh hành pháp này trực tiếp trái với Hiến pháp, các giá trị và lịch sử của chúng ta, và nó sẽ tạo ra một tầng lớp thường trực, đa thế hệ những người sinh ra ở Hoa Kỳ nhưng bị từ chối đầy đủ các quyền. Không một chính trị gia nào có thể quyết định ai trong số những người sinh ra ở đất nước chúng ta xứng đáng có quyền công dân — và chúng tôi sẽ tiếp tục đấu tranh để đảm bảo rằng mọi trẻ em sinh ra ở Hoa Kỳ đều có quyền công dân được bảo vệ.”
Ngay sau khi nhậm chức vào cuối tháng Giêng, Tổng Thống Trump đã ban hành một sắc lệnh hành pháp hạn chế quyền công dân theo nơi sinh, mà ông gọi là “Bảo vệ Ý nghĩa và Giá trị của Quyền công dân Hoa Kỳ.”
Kết quả là, gần hai chục tiểu bang đã đệ đơn kiện lập luận rằng lệnh này vi phạm Tu chính án thứ 14, trong đó nói: “Tất cả những người sinh ra hoặc nhập tịch tại Hoa Kỳ và thuộc thẩm quyền tài phán của nước này đều là công dân của Hoa Kỳ và của Tiểu bang nơi họ cư trú.”
Quyết định của Tối Cao Pháp Viện tháng trước đã hạn chế quyền hạn của các thẩm phán trong việc chặn các lệnh của tổng thống trên toàn quốc, trái ngược với chỉ trong phạm vi quyền hạn của họ. Nhưng nó cho phép các thẩm phán đưa ra các quyết định trên toàn quốc như vậy trong các vụ kiện tập thể, dẫn đến việc các tổ chức bảo vệ quyền của người nhập cư và những tổ chức khác đệ trình một số thách thức pháp lý bổ sung đối với lệnh về quyền công dân theo nơi sinh hiện đang được đưa ra trước tòa.
Theo tin từ NBC News.
