Một thẩm phán liên bang vừa ra phán quyết chặn đứng nỗ lực của chính quyền Tổng Thống Trump trong việc hạn chế quyền công dân đối với con cái của những người không có giấy tờ hợp lệ tại Hoa Kỳ. Đây là phán quyết thứ ba trên toàn quốc chống lại sắc lệnh này kể từ sau một quyết định quan trọng của Tối Cao Pháp Viện hồi tháng Sáu.
Thẩm phán Leo Sorokin thuộc Tòa án Quận Hoa Kỳ, cùng với một tòa án cấp quận khác và một hội đồng thẩm phán phúc thẩm, nhận thấy rằng lệnh cấm trên toàn quốc được ban hành cho hơn một chục tiểu bang vẫn còn hiệu lực theo một ngoại lệ đối với phán quyết của Tối Cao Pháp Viện. Phán quyết đó hạn chế quyền của các thẩm phán tòa án cấp dưới trong việc ban hành các lệnh cấm trên toàn quốc.
Các tiểu bang lập luận rằng sắc lệnh về quyền công dân của Tổng Thống Trump là vi hiến một cách trắng trợn và đe dọa hàng triệu đô la cho các dịch vụ bảo hiểm y tế tùy thuộc vào tình trạng công dân. Vấn đề này dự kiến sẽ nhanh chóng được đưa trở lại tòa án cao nhất của quốc gia, theo tin từ ABC News.
Tổng chưởng lý New Jersey, ông Matthew Platkin, người dẫn đầu vụ kiện trước Thẩm phán Sorokin, cho biết trong một tuyên bố rằng ông “vô cùng vui mừng khi tòa án quận một lần nữa cấm sắc lệnh về quyền công dân vi hiến trắng trợn của Tổng Thống Trump có hiệu lực ở bất cứ đâu”.
Ông nói thêm: “Những đứa trẻ sinh ra ở Mỹ là người Mỹ, giống như họ đã từng như vậy vào mọi thời điểm khác trong lịch sử quốc gia của chúng ta. Tổng Thống không thể thay đổi quy tắc pháp lý đó chỉ bằng một chữ ký”.
Các luật sư của chính phủ biện luận rằng Thẩm phán Sorokin nên thu hẹp phạm vi phán quyết trước đó của mình về việc ban hành lệnh sơ bộ, nói rằng nó nên “phù hợp với những thiệt hại tài chính được cho là của các Tiểu bang”.
Thẩm phán Sorokin cho biết một cách tiếp cận chắp vá đối với sắc lệnh về quyền công dân sẽ không bảo vệ các tiểu bang vì một số lượng đáng kể người dân di chuyển giữa các tiểu bang. Ông cũng chỉ trích chính quyền Tổng Thống Trump, nói rằng họ đã không giải thích cách thức một lệnh cấm hẹp hơn sẽ hoạt động.
Thẩm phán Sorokin thừa nhận rằng phán quyết của ông sẽ không phải là lời cuối cùng về quyền công dân. Tổng Thống Trump và chính quyền của ông “có quyền theo đuổi cách giải thích của họ về Tu chính án thứ 14 và chắc chắn Tối Cao Pháp Viện cuối cùng sẽ giải quyết câu hỏi này,” Thẩm phán Sorokin viết. “Nhưng trong thời gian chờ đợi, đối với mục đích của vụ kiện này tại thời điểm này, Sắc lệnh Hành pháp là vi hiến”.
Chính quyền vẫn chưa kháng cáo bất kỳ phán quyết gần đây nào của tòa án. Những nỗ lực của Tổng Thống Trump nhằm từ chối quyền công dân đối với trẻ em sinh ra từ cha mẹ không có giấy tờ hợp lệ hoặc tạm thời ở trong nước sẽ vẫn bị chặn trừ khi và cho đến khi Tối Cao Pháp Viện có quyết định khác.
Một thẩm phán liên bang ở New Hampshire đã đưa ra phán quyết hồi đầu tháng này cấm sắc lệnh hành pháp của Tổng Thống Trump có hiệu lực trên toàn quốc trong một vụ kiện tập thể mới. Thẩm phán Joseph LaPlante thuộc Tòa án Quận Hoa Kỳ ở New Hampshire đã tạm dừng quyết định của mình để cho phép chính quyền Tổng Thống Trump kháng cáo, nhưng vì không có kháng cáo nào được đệ trình trong tuần trước, nên lệnh của ông đã có hiệu lực.
Hôm thứ Tư, một tòa án phúc thẩm có trụ sở tại San Francisco đã phát hiện sắc lệnh hành pháp của tổng thống là vi hiến và khẳng định lệnh cấm trên toàn quốc của tòa án cấp dưới.
Một thẩm phán có trụ sở tại Maryland cho biết trong tuần này rằng bà cũng sẽ làm như vậy nếu một tòa án phúc thẩm thông qua.
Các thẩm phán đã phán quyết vào tháng trước rằng các tòa án cấp dưới thường không thể ban hành các lệnh cấm trên toàn quốc, nhưng họ không loại trừ các lệnh của tòa án khác có thể có hiệu lực trên toàn quốc, kể cả trong các vụ kiện tập thể và những vụ kiện do các tiểu bang đệ trình. Tối Cao Pháp Viện đã không quyết định liệu sắc lệnh về quyền công dân cơ bản có hợp hiến hay không.
Nguyên đơn trong vụ kiện ở Boston trước đó lập luận rằng nguyên tắc quyền công dân khi sinh ra được “ghi trong Hiến pháp” và Tổng Thống Trump không có thẩm quyền ban hành sắc lệnh mà họ gọi là “nỗ lực bất hợp pháp trắng trợn nhằm tước quyền công dân của hàng trăm ngàn trẻ em sinh ra ở Mỹ dựa trên nguồn gốc của cha mẹ chúng”.
Họ cũng lập luận rằng sắc lệnh của Tổng Thống Trump về việc ngăn chặn quyền công dân tự động đối với trẻ em sinh ra từ những người không có giấy tờ hợp lệ hoặc tạm thời ở Hoa Kỳ sẽ khiến các tiểu bang mất nguồn tài trợ mà họ dựa vào để “cung cấp các dịch vụ thiết yếu” – từ chăm sóc nuôi dưỡng đến chăm sóc sức khỏe cho trẻ em có thu nhập thấp, đến “các biện pháp can thiệp sớm cho trẻ sơ sinh, trẻ mới biết đi và học sinh khuyết tật”.
Trọng tâm của các vụ kiện là Tu chính án thứ 14 của Hiến pháp, được phê chuẩn vào năm 1868 sau Nội chiến và quyết định Dred Scott của Tối Cao Pháp Viện. Quyết định đó cho thấy Scott, một người đàn ông bị bắt làm nô lệ, không phải là công dân mặc dù đã sống ở một tiểu bang nơi chế độ nô lệ bị đặt ra ngoài vòng pháp luật, theo tin từ ABC News.
Chính quyền Tổng Thống Trump khẳng định rằng con cái của những người không phải là công dân không “chịu sự quản hạt” của Hoa Kỳ và do đó không được hưởng quyền công dân.
