Một thẩm phán liên bang hôm thứ Tư đã tuyên bố sắc lệnh của Tổng Thống Donald Trump về việc đình chỉ quyền xin tị nạn ở biên giới phía nam là bất hợp pháp. Quyết định này làm dấy lên nghi ngờ về một trong những trụ cột chính trong kế hoạch trấn áp làn sóng di cư tại biên giới phía nam của chính phủ. Tuy nhiên, thẩm phán đã tạm dừng phán quyết trong hai tuần để chính phủ có thời gian kháng cáo.
Trong một sắc lệnh ban hành ngày 20/1, Tổng Thống Trump tuyên bố tình hình ở biên giới phía nam cấu thành một cuộc xâm lược Hoa Kỳ. Ông nói rằng ông “đình chỉ việc nhập cảnh trực tiếp” của người di cư và khả năng xin tị nạn cho đến khi ông quyết định tình hình đã kết thúc.
Thẩm phán Randolph Moss tại Washington cho biết sắc lệnh chặn chính sách của Tổng Thống Trump sẽ có hiệu lực vào ngày 16/7, cho chính quyền thời gian để kháng cáo. Theo thẩm phán Moss, cả Hiến pháp lẫn luật di trú đều không cho phép tổng thống có một chế độ pháp lý đặc biệt để trục xuất người khỏi Hoa Kỳ mà không cho họ cơ hội nộp đơn xin tị nạn hoặc các biện pháp bảo vệ nhân đạo khác.
Bộ An Ninh Nội Địa Hoa Kỳ chưa đưa ra phản hồi ngay lập tức, nhưng một đơn kháng cáo có khả năng sẽ được đệ trình. Tổng Thống Trump và các trợ lý của ông đã nhiều lần chỉ trích các phán quyết của tòa án làm suy yếu các chính sách của ông, coi đó là sự can thiệp quá mức của tư pháp.
Thẩm phán Moss, người được bổ nhiệm bởi Tổng Thống Barack Obama, thừa nhận rằng chính phủ đang đối mặt với những thách thức lớn ở biên giới phía nam và một lượng lớn hồ sơ xin tị nạn tồn đọng. Tuy nhiên, ông nhiều lần nhấn mạnh trong phán quyết dài 128 trang của mình rằng tổng thống không có quyền cấm tị nạn.
Lee Gelernt, người đại diện cho Liên minh Tự do Dân sự Hoa Kỳ (ACLU) trong vụ kiện, gọi phán quyết này là một chiến thắng quan trọng. Ông nói: “Quyết định này có nghĩa là sẽ có sự bảo vệ cho những người chạy trốn khỏi nguy hiểm khủng khiếp và tổng thống không thể phớt lờ luật do Quốc Hội thông qua chỉ bằng cách tuyên bố rằng những người xin tị nạn đang tham gia vào một cuộc xâm lược”.
Phán quyết được đưa ra trong bối cảnh số vụ vượt biên trái phép đã giảm mạnh. Tòa Bạch Ốc cho biết hôm thứ Tư rằng Lực lượng Tuần tra Biên giới đã thực hiện 6.070 vụ bắt giữ trong tháng Sáu, giảm 30% so với tháng Năm, và đang trên đà đạt mức thấp nhất hàng năm kể từ năm 1966. Vào ngày 28/6, Lực lượng Tuần tra Biên giới chỉ thực hiện 137 vụ bắt giữ, một sự tương phản rõ rệt so với cuối năm 2023, khi số vụ bắt giữ vượt quá 10.000 trong những ngày bận rộn nhất.
Số vụ bắt giữ giảm mạnh khi giới chức Mexico tăng cường thực thi pháp luật trong biên giới của họ vào tháng 12/2023 và một lần nữa khi Tổng Thống Joe Biden đưa ra các hạn chế tị nạn nghiêm ngặt vào tháng 6/2024. Số vụ bắt giữ tiếp tục giảm sau khi Tổng Thống Trump nhậm chức vào tháng 1, triển khai hàng ngàn quân đến biên giới theo tuyên bố tình trạng khẩn cấp quốc gia.
Tổng Thống Trump và các đồng minh của ông nói rằng hệ thống tị nạn đã bị lạm dụng. Họ lập luận rằng nó thu hút những người biết rằng sẽ mất nhiều năm để giải quyết các yêu cầu của họ tại các tòa án di trú quá tải của đất nước, trong thời gian đó họ có thể làm việc và sinh sống ở Hoa Kỳ.
Tuy nhiên, những người ủng hộ quyền tị nạn lập luận rằng quyền xin tị nạn được bảo đảm trong luật pháp Hoa Kỳ và các cam kết quốc tế – ngay cả đối với những người vượt biên trái phép. Họ nói rằng tị nạn là một sự bảo vệ quan trọng cho những người chạy trốn khỏi sự đàn áp – một sự bảo vệ được Quốc Hội bảo đảm mà ngay cả tổng thống cũng không có quyền phớt lờ.
Những người xin tị nạn phải chứng minh nỗi sợ bị đàn áp dựa trên các căn cứ khá hẹp về chủng tộc, tôn giáo, quốc tịch hoặc do thuộc về một nhóm xã hội hoặc chính trị cụ thể.
Trong sắc lệnh hành pháp, Tổng Thống Trump lập luận rằng Đạo luật Nhập cư và Quốc tịch cho phép các tổng thống đình chỉ việc nhập cảnh của bất kỳ nhóm nào mà họ cho là “gây bất lợi cho lợi ích của Hoa Kỳ”.
Các nhóm làm việc với người di cư – Dự án Florence có trụ sở tại Arizona, Trung tâm Vận động Pháp lý Người Di cư Las Americas có trụ sở tại El Paso, Texas và RAICES có trụ sở tại Texas – đã đệ đơn kiện chính phủ, lập luận rằng tổng thống đã sai khi đánh đồng người di cư đến biên giới phía nam với một cuộc xâm lược.
Và họ lập luận rằng tuyên bố của Tổng Thống Trump tương đương với việc tổng thống đơn phương bác bỏ “… luật di trú mà Quốc Hội đã ban hành để bảo vệ những người phải đối mặt với sự đàn áp hoặc tra tấn nếu bị trục xuất khỏi Hoa Kỳ”.
Nhưng chính phủ lập luận rằng vì cả chính sách đối ngoại và việc thực thi luật di trú đều thuộc thẩm quyền của nhánh hành pháp, nên việc tuyên bố một cuộc xâm lược hoàn toàn thuộc thẩm quyền của tổng thống. Theo nguồn tin từ ABC7 Chicago.
