DAMASCUS, Syria (AP) — Abdulrazak al-Jenan phủi bụi tấm pin mặt trời trên mái nhà nhìn xuống Damascus. Thành phố lớn nhất của Syria hầu như tối đen như mực, một vài đốm sáng hiếm hoi đến từ những hộ gia đình có khả năng mua tấm pin mặt trời, ắc quy hoặc máy phát điện tư nhân.
Al-Jenan đã nợ hàng ngàn đô la để mua tấm pin mặt trời của mình vào năm 2019. Đó là một cơ chế đối phó tốn kém vào thời điểm đó, nhưng nếu không có nó, anh không thể sạc điện thoại và vận hành tủ lạnh.
Syria đã không có quá bốn giờ điện nhà nước mỗi ngày trong nhiều năm, do cuộc nội chiến kéo dài gần 14 năm kết thúc với việc cựu Tổng thống Bashar Assad bị lật đổ vào tháng 12.
Các nhà lãnh đạo mới của Syria hy vọng năng lượng tái tạo giờ đây sẽ trở thành một giải pháp hơn cả chắp vá. Đầu tư đang bắt đầu quay trở lại đất nước với việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ, và các dự án năng lượng lớn đang được lên kế hoạch, bao gồm một trang trại năng lượng mặt trời quy mô công nghiệp, trang trại này sẽ đảm bảo khoảng một phần mười nhu cầu năng lượng của cả nước.
Bộ trưởng Năng lượng lâm thời của Syria, Mohammad al-Bashir nói với hãng tin AP: “Giải pháp cho vấn đề không phải là đặt các tấm pin mặt trời trên mái nhà. Mà là đảm bảo đủ năng lượng cho các gia đình thông qua mạng lưới của chúng tôi ở Syria. Đây là những gì chúng tôi đang cố gắng làm”.
Một số nỗ lực tập trung vào việc sửa chữa cơ sở hạ tầng bị phá hủy trong chiến tranh. Ngân hàng Thế giới gần đây đã công bố khoản tài trợ 146 triệu đô la để giúp Syria sửa chữa các đường dây truyền tải và trạm biến áp bị hư hại. Al-Bashir cho biết cơ sở hạ tầng của Syria đã được sửa chữa có thể cung cấp 5.000 megawatt, khoảng một nửa nhu cầu của đất nước, nhưng tình trạng thiếu nhiên liệu và khí đốt đã cản trở việc sản xuất. Với việc các lệnh trừng phạt được dỡ bỏ, nguồn cung đó có thể sớm đến.
Đáng chú ý hơn, Syria gần đây đã ký một thỏa thuận năng lượng trị giá 7 tỷ đô la với một tập đoàn gồm các công ty Qatar, Thổ Nhĩ Kỳ và Mỹ. Chương trình trong ba năm rưỡi tới sẽ phát triển bốn tuabin khí chu trình hỗn hợp với tổng công suất phát điện ước tính khoảng 4.000 megawatt và một trang trại năng lượng mặt trời 1.000 megawatt. Al-Bashir nói rằng điều này sẽ “đảm bảo rộng rãi nhu cầu” của người dân Syria.
Trong khi Syria ban đầu tập trung vào việc sửa chữa cơ sở hạ tầng nhiên liệu hóa thạch hiện có để cải thiện chất lượng cuộc sống, giúp các doanh nghiệp hoạt động trở lại và thu hút các nhà đầu tư, Chương trình Phát triển Liên Hợp Quốc cho biết vào tháng 5 rằng một kế hoạch năng lượng tái tạo sẽ được phát triển trong năm tới cho đất nước.
Kế hoạch này sẽ xem xét nhu cầu năng lượng dự kiến của Syria và xác định bao nhiêu trong số đó có thể đến từ các nguồn tái tạo.
Sudipto Mukerjee, đại diện thường trú của UNDP tại Syria, cho biết trong một tuyên bố công bố kế hoạch: “Với vai trò quan trọng của năng lượng trong quá trình phục hồi của Syria, chúng ta phải nhanh chóng giải quyết tình trạng nghèo năng lượng và tăng tốc dần khả năng tiếp cận năng lượng tái tạo”.
Các lệnh trừng phạt do Washington dẫn đầu áp đặt trong triều đại hà khắc của Assad đã khiến Syria không thể đảm bảo nhiên liệu và phụ tùng để sản xuất điện. Một loạt các sắc lệnh hành pháp của Tổng Thống Donald Trump Hoa Kỳ đã dỡ bỏ nhiều lệnh trừng phạt đối với Syria, nhằm mục đích chấm dứt sự cô lập của đất nước khỏi hệ thống ngân hàng toàn cầu để nước này có thể trở nên khả thi trở lại và tự xây dựng lại.
Liên Hợp Quốc ước tính cuộc nội chiến đã gây ra thiệt hại và tổn thất kinh tế hàng trăm tỷ đô la trên cả nước. Khoảng 90% người Syria sống trong cảnh nghèo đói. Việc mua các tấm pin mặt trời, máy phát điện tư nhân hoặc các phương tiện sản xuất năng lượng của riêng họ đã nằm ngoài tầm với của phần lớn dân số.
Joseph Daher, nhà kinh tế và nhà nghiên cứu người Syria-Thụy Sĩ, cho biết: “Bất kỳ loại phục hồi kinh tế nào cũng cần một lĩnh vực năng lượng chức năng”. Ông nói rằng các biện pháp tạm thời như tấm pin mặt trời và máy phát điện tư nhân là những thứ xa xỉ chỉ có một số ít người có khả năng chi trả.
Giá điện trong những năm gần đây đã tăng vọt khi đất nước dưới thời những người cai trị trước đây phải vật lộn với tình trạng lạm phát tiền tệ và cắt giảm trợ cấp. Các quan chức mới được thừa hưởng tình hình nói rằng việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt sẽ giúp họ khắc phục những khó khăn tài chính và kinh tế của đất nước, đồng thời cung cấp đủ điện với giá cả phải chăng càng sớm càng tốt.
Qutaiba Idlibi, người đứng đầu bộ phận Châu Mỹ của Bộ Ngoại giao, cho biết: “Sắc lệnh hành pháp dỡ bỏ hầu hết các trở ngại cho đầu tư chính trị và kinh tế vào Syria”.
Syria đã bị các lệnh trừng phạt do Washington dẫn đầu trong nhiều thập kỷ, nhưng các chỉ định đã tăng cường trong cuộc chiến bắt đầu vào năm 2011. Ngay cả với một số miễn trừ cho các chương trình nhân đạo, việc đưa tài nguyên và vật liệu vào để sửa chữa cơ sở hạ tầng quan trọng của Syria — đặc biệt là điện — là rất khó khăn, càng làm trầm trọng thêm những khó khăn của đại đa số người Syria, những người đang sống trong cảnh nghèo đói.
Việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt báo hiệu cho các doanh nghiệp Hoa Kỳ rằng Tổng Thống Trump nghiêm túc trong việc ủng hộ sự phục hồi của Syria, Idlibi nói.
Ông nói: “Hiện tại, chúng tôi có quan hệ đối tác với Hoa Kỳ như bất kỳ quốc gia bình thường nào”.
Trong khi đó, Al-Jenan có thể bật cả hai chiếc quạt của mình vào một ngày hè nóng nực trong khi anh xem tin tức buổi chiều trên TV, khi nhiệt độ tăng lên 35 độ C (95 F). Anh không muốn từ bỏ tấm pin mặt trời của mình nhưng hy vọng việc dỡ bỏ các lệnh trừng phạt cuối cùng sẽ mang lại điện nhà nước bền vững trên khắp đất nước.
Anh nói: “Ít nhất chúng ta có thể biết chuyện gì đang xảy ra trong nước và xem trên TV. Chúng ta thực sự đã bị cắt đứt khỏi toàn thế giới”.
Theo tin từ hãng thông tấn AP.
