Một bài viết quan điểm từ bà Susan Shelley trên tờ Los Angeles Daily News đã thẳng thừng chỉ trích chương trình “cap-and-trade” của California, gọi đó là một “mánh khóe” đang khiến đời sống người dân thêm đắt đỏ. Chương trình này, được điều hành bởi Hội Đồng Tài Nguyên Không Khí California (CARB), vốn là một loại thuế ẩn đánh vào năng lượng, làm tăng giá điện, xăng dầu và mọi mặt hàng được sản xuất hoặc vận chuyển tại tiểu bang này trong hơn một thập niên qua.
Mặc dù dự kiến sẽ hết hạn vào năm 2030, Thống Đốc Gavin Newsom và cơ quan Lập Pháp California đang tìm cách gia hạn chương trình này đến năm 2045. Điều đáng nói là ngôn ngữ dự luật gia hạn được giấu kín trên trang web của Bộ Tài Chánh dưới mục “Trailer Bill Language” và được đổi tên thành “cap-and-invest”. Bà Shelley nhấn mạnh rằng từ “invest” (đầu tư) thường được giới chức chính phủ sử dụng để che đậy ý nghĩa thực sự là “tăng thuế” hoặc “tăng nợ”.
Theo tác giả, chương trình “cap-and-trade” hoạt động như một khoản thuế thực sự: tiền được thu bởi chính quyền tiểu bang, gửi vào một quỹ đặc biệt và chi tiêu theo quyết định của Lập Pháp và Thống Đốc. Tuy nhiên, luật cho phép CARB thực hiện chương trình này, tức Đạo Luật AB 32 (Đạo Luật Giải Pháp Ấm Lên Toàn Cầu), đã được thông qua mà không đạt được hai phần ba số phiếu cần thiết cho việc tăng thuế cấp tiểu bang theo Đạo Luật Proposition 13 năm 1978.
Phòng Thương Mại California từng kiện CARB, lập luận rằng việc buộc các công ty phải mua “giấy phép” để hoạt động kinh doanh là một loại thuế vi hiến. Tuy nhiên, Tòa Phúc Thẩm đã bác bỏ vụ kiện này, cho rằng việc tham gia là “tự nguyện” vì các doanh nghiệp có quyền “chọn rời khỏi tiểu bang”. Bà Shelley mỉa mai nhận định, điều này giống như nói “thuế lợi tức California là tự nguyện vì bạn không cần phải kiếm lợi tức hoặc sống ở California”. Kể từ năm 2017, khi Tối Cao Pháp Viện từ chối thụ lý vụ án, cư dân California đã phải chịu giá cả cao hơn do loại “thuế ẩn” này.
Hiệu quả của chương trình này cũng bị đặt dấu hỏi. Ngay cả ngôn ngữ dự luật mới cũng thừa nhận rằng California không thể thay đổi khí hậu toàn cầu, mà chỉ hy vọng “làm gương” cho các tiểu bang và quốc gia khác. Tuy nhiên, khi tiểu bang Washington áp dụng chương trình tương tự vào năm 2023, giá xăng của họ đã trở thành cao nhất tại Hoa Kỳ. Một giáo sư Đại Học UC Berkeley ước tính, nếu chi phí phát thải carbon là 50 mỹ kim mỗi tấn, giá xăng sẽ tăng thêm khoảng 50 xu mỗi gallon.
Hiện tại, việc phân chia số tiền thu được từ chương trình đang là chủ đề của các cuộc đàm phán nội bộ. Thống Đốc Newsom mong muốn dự án xe lửa cao tốc sẽ nhận được 1 tỷ mỹ kim mỗi năm cho đến năm 2045. Nguồn tin từ Daily News cho biết, quá trình lập pháp để gia hạn chương trình này sẽ diễn ra nhanh chóng, thông qua các dự luật trống và biểu quyết trong vòng 72 giờ, trước khi công chúng kịp nắm rõ thông tin.
Bà Shelley kết luận, người dân California không cần phải chấp nhận những khoản thuế ẩn, những dự luật bí mật và giá xăng dầu cao ngất ngưởng chỉ để “làm gương” cho một chương trình kém hiệu quả. Bà dẫn chứng Ontario, Canada, đã hủy bỏ chương trình “cap and trade” của mình vào năm 2018 vì nó “tốn kém, không hiệu quả và hủy hoại việc làm”. Nếu việc gia hạn “cap-and-invest” bị bãi bỏ, California sẽ trở nên dễ sống hơn rất nhiều. Các nhà lãnh đạo Đảng Dân Chủ từng cam kết giải quyết vấn đề chi phí sinh hoạt, và đây chính là cơ hội của họ.
