Hãng Stoke Space vừa công bố khoản huy động vốn lớn lên tới 510 triệu USD trong vòng Series D, một diễn biến thoạt nhìn có vẻ chỉ là một vụ đầu tư khác vào thị trường phóng vệ tinh thương mại. Tuy nhiên, các chi tiết cho thấy một câu chuyện khác.
Khoản đầu tư này được dẫn dắt bởi quỹ U.S. Innovative Technology (USIT) của tỷ phú Thomas Tull, một quỹ chuyên đầu tư vào các công nghệ liên quan đến an ninh quốc gia. Vụ huy động vốn này làm nổi bật một sự chuyển dịch lớn trong ngành phóng vệ tinh: quan niệm cũ cho rằng các công ty thắng cuộc sẽ là những hãng chiếm lĩnh phần lớn các tải trọng thương mại đã không còn đúng hoàn toàn nữa.
Mặc dù vẫn còn nhu cầu từ phía thương mại, từ các nhà phát triển chùm vệ tinh tư nhân và các trường hợp sử dụng mới nổi như sản xuất trong không gian hoặc tải trọng lên Mặt Trăng, nhưng trọng tâm đã chuyển dịch rõ rệt sang lĩnh vực quốc phòng. Chỉ vài năm trước, các công ty khởi nghiệp không gian đã thuyết phục nhà đầu tư bằng tầm nhìn về một thị trường thương mại phát triển nhanh chóng cho các vệ tinh giám sát thời tiết, băng thông rộng và viễn thám. Ví dụ, Astra từng tuyên bố sẽ phóng hàng trăm hỏa tiễn mỗi năm để phục vụ thị trường vệ tinh nhỏ đang phát triển.
Thế nhưng, số lượng tải trọng thương mại cần phóng có giới hạn, và chỉ có một công ty duy nhất – SpaceX – đã thành công trong việc phóng chúng một cách rẻ và đáng tin cậy. Trong khi đó, nhu cầu quốc phòng đang đi theo một quỹ đạo ngược lại. Những thay đổi địa chính trị, như cuộc chiến của Nga ở Ukraine và sự cạnh tranh ngày càng tăng trong không gian từ Trung Quốc, đã tạo ra những động lực mới.
Sáng kiến “Golden Dome” trị giá hàng tỷ USD của Ngũ Giác Đài, nhằm tạo ra một lá chắn phòng thủ tên lửa nhiều lớp trên lục địa Hoa Kỳ, đã mở ra nhiều cơ hội béo bở cho hệ sinh thái hàng không vũ trụ. Các chương trình như National Security Space Launch (NSSL) của Lực lượng Không Gian và chùm vệ tinh phòng thủ tên lửa của Space Development Agency đang hứa hẹn hàng năm những hợp đồng có giá trị cao và có thể dự đoán được. Các hãng khởi nghiệp trong ngành phóng vệ tinh đã nhận thấy điều này và đang định hướng lại ngôn ngữ, nhà đầu tư và mô hình kinh doanh của họ theo một người mua duy nhất: Chính phủ Hoa Kỳ.
Trong một thông cáo báo chí, Stoke Space thừa nhận thực tế này, cho biết khoản tài trợ mới sẽ củng cố “năng lực trên toàn bộ căn cứ công nghiệp không gian của Hoa Kỳ”. Sự hỗ trợ từ các nhà đầu tư mới khác như Washington Harbour Partners LP và General Innovation Capital Partners càng nhấn mạnh “tầm quan trọng của Stoke đối với an ninh quốc gia và căn cứ công nghiệp của Hoa Kỳ”, theo nguồn tin TechCrunch.
Những thành công gần đây của Stoke cũng phản ánh thực tế này. Hồi tháng 3, hãng là một trong số ít nhà cung cấp dịch vụ phóng được chọn cho chương trình NSSL Phase 3 Lane 1, cho phép công ty cạnh tranh các hợp đồng phóng lên tới 5.6 tỷ USD trong thập kỷ tới. Các giao dịch gần đây khác cũng cho thấy một câu chuyện tương tự. Vụ mua lại SciTec trị giá 855 triệu USD của Firefly được Giám đốc điều hành Jason Kim coi là một động thái tăng cường “khả năng hỗ trợ ngày càng nhiều sứ mệnh quốc phòng”. Cựu Giám đốc điều hành Google Eric Schmidt, chủ sở hữu mới của Relativity, gần đây đã cảnh báo các nhà lập pháp rằng nếu Trung Quốc đạt được siêu trí tuệ trước, “điều đó sẽ thay đổi cán cân quyền lực toàn cầu theo những cách mà chúng ta không thể hiểu, dự đoán hoặc đối phó”.
Mặc dù những nhận định của ông không trực tiếp về ngành phóng vệ tinh, nhưng chúng tổng hợp lại tình hình chung trong ngành không gian: Hoa Kỳ không thể thua trong các lĩnh vực chiến lược như không gian và trí tuệ nhân tạo. Trong bối cảnh đó, USIT trở thành đối tác dẫn đầu rõ ràng cho vòng đầu tư mới. Thomas Tull đã thành lập quỹ này vào năm 2023 để tài trợ cho các công nghệ “có liên quan đến lợi ích quốc gia”. Các khoản đầu tư trước đây của quỹ rất đa dạng nhưng đều liên quan đến khả năng phục hồi quốc gia, bao gồm cả công ty khởi nghiệp quốc phòng Shield AI và Gecko Robotics. Việc Stoke được đưa vào danh mục đầu tư đó củng cố thực tế mới rằng đầu tư vào không gian đang nằm ở giao điểm giữa vốn đầu tư mạo hiểm và ngân sách quốc phòng.
