Bài phát biểu của Tổng Thống Donald Trump trước Liên Hiệp Quốc là một trong những trình bày rõ ràng nhất về cách ông nhìn thế giới, bản sắc của ông ở dạng thô sơ nhất. Đối với những người ủng hộ ông, đây là “Trumpism không gò bó”; đối với những người chỉ trích ông, đó là “Trumpism mất kiểm soát”.
Trong gần một giờ đồng hồ, ông nhắm vào các đối thủ và ý tưởng của họ, chỉ trích từng người một khi ông lướt qua các quốc gia trên thế giới. Ông bắt đầu tại quê nhà, ca ngợi Hoa Kỳ và chính bản thân mình. Ông nói Hoa Kỳ đang sống trong một thời đại hoàng kim và lặp lại tuyên bố gây tranh cãi của mình rằng ông đã đích thân chấm dứt bảy cuộc chiến, điều mà ông cho rằng xứng đáng nhận giải Nobel Hòa Bình.
Nhưng sau đó, tổng thống đã công kích những người chủ nhà của mình. Ông nói Liên Hệp Quốc đã không giúp ích cho nỗ lực hòa bình của ông. Ông đặt câu hỏi về mục đích của tổ chức, nói rằng nó có tiềm năng to lớn nhưng không phát huy hết. Ông tuyên bố tất cả những gì tổ chức này làm là viết những bức thư có lời lẽ mạnh mẽ mà không có hành động tiếp theo. Ông nói những lời vô nghĩa không thể chấm dứt chiến tranh.
Ông cũng chỉ trích Liên Hệp Quốc vì viện trợ cho những người xin tị nạn hy vọng vào Hoa Kỳ, nói rằng “Liên Hệp Quốc được cho là ngăn chặn các cuộc xâm lược, không phải tạo ra chúng và không tài trợ cho chúng.” Tổng thống thậm chí còn chỉ trích Liên Hệp Quốc vì một chiếc thang cuốn bị hỏng và một máy nhắc chữ đã làm gián đoạn chuyến thăm và bài phát biểu của ông.
Ở một khía cạnh, ông có lý. Nhiều nhà phân tích đặt câu hỏi về hiệu quả của Liên Hệp Quốc trong việc giải quyết xung đột hiện nay, đặc biệt chỉ ra sự bế tắc tại Hội đồng Bảo an và bộ máy quan liêu chậm chạp của tổ chức. Tuy nhiên, ở một khía cạnh khác, Tổng Thống Trump có thể được xem là nguyên nhân và biểu hiện của sự thiếu hiệu quả của Liên Hệp Quốc; bởi ông tin rằng các cuộc khủng hoảng toàn cầu tốt nhất là do những người đàn ông mạnh mẽ như ông giải quyết bằng cách gặp gỡ và đàm phán, chứ không phải sử dụng các cơ quan đa phương như Liên Hệp Quốc để tìm ra các giải pháp tập thể. Dưới thời Tổng Thống Trump, Hoa Kỳ đã cắt giảm phần lớn nguồn tài trợ cho Liên Hệp Quốc, buộc tổ chức này phải cắt giảm công việc nhân đạo trên toàn thế giới.
Tổng Thống Trump dành những lời chỉ trích lớn nhất cho các đồng minh châu Âu của mình, tấn công lục địa này vì đầu tư vào năng lượng tái tạo và mở cửa biên giới cho người di cư.
“Châu Âu đang gặp rắc rối lớn. Họ đã bị xâm chiếm bởi một lực lượng người nước ngoài bất hợp pháp mà chưa từng thấy trước đây… Cả hai ý tưởng về nhập cư và năng lượng tự sát sẽ là cái chết của Tây Âu,” ông nói.
Ông tuyên bố, trước những tiếng sững sờ, rằng biến đổi khí hậu là “vụ lừa đảo lớn nhất từng được thực hiện trên thế giới” và đang gánh nặng chi phí năng lượng đắt đỏ cho các quốc gia châu Âu so với nhiên liệu hóa thạch. Ông đặc biệt chỉ trích chính phủ Vương quốc Anh vì áp đặt các loại thuế mới đối với dầu khí Biển Bắc.
“Nếu quý vị không thoát khỏi trò lừa đảo năng lượng xanh, đất nước của quý vị sẽ thất bại,” ông nói.
“Tôi yêu châu Âu. Tôi yêu người dân châu Âu. Và tôi ghét nhìn thấy nó bị tàn phá bởi năng lượng và nhập cư. Quái vật hai đuôi này hủy diệt mọi thứ trên đường đi của nó… quý vị muốn trở nên đúng đắn về mặt chính trị và quý vị đang hủy hoại di sản của mình.”
Lưu ý điểm cuối cùng. Nó lặp lại những gì tổng thống đã nói trong chuyến thăm cấp nhà nước tới Vương quốc Anh vào tuần trước khi ông nói về tầm quan trọng của việc bảo vệ các giá trị của cái mà ông gọi là “thế giới nói tiếng Anh”.
Có một khía cạnh văn hóa trong những lời chỉ trích châu Âu của Tổng Thống Trump, một cảm giác rằng ông tin rằng nhập cư không được kiểm soát đang đe dọa cái mà ông coi là di sản Do Thái-Cơ Đốc giáo của châu Âu. Không phải ngẫu nhiên mà Tổng Thống Trump là lãnh đạo của một chính quyền công khai thể hiện tôn giáo của mình. “Xin hãy bảo vệ quyền tự do tôn giáo,” ông nói với Liên Hệp Quốc, “bao gồm cả tôn giáo bị đàn áp nhiều nhất trên hành tinh ngày nay – đó là Cơ Đốc giáo.”
Về một điểm chính sách cụ thể, lời cảnh báo sâu sắc nhất mà Tổng Thống Trump đưa ra liên quan đến cuộc chiến của Nga ở Ukraine. Ông nói rằng việc Tổng thống Putin từ chối chấm dứt xung đột “không làm Nga trông tốt đẹp”. Ông nói Hoa Kỳ sẵn sàng “áp đặt một vòng thuế rất mạnh mẽ” để chấm dứt đổ máu. Nhưng ông nói các quốc gia châu Âu phải ngừng mua năng lượng của Nga, tuyên bố rằng ông chỉ mới biết hai tuần trước rằng một số nước vẫn đang làm vậy.
Trên thực tế, Hungary và Slovakia là những nước mua dầu Nga đáng kể duy nhất. Các nhà ngoại giao cho biết ông Trump đang che giấu điều này để ông không phải áp đặt các biện pháp trừng phạt thứ cấp đối với Ấn Độ và Trung Quốc, cả hai đều đang mua lượng lớn năng lượng Nga giá rẻ, và cả hai đều được Tổng Thống Trump nêu tên.
Có lẽ quan trọng hơn bài phát biểu của ông là bài đăng trên mạng xã hội của Tổng Thống Trump ngay sau đó, nơi ông lần đầu tiên khẳng định Ukraine có thể ở vị thế để giành lại toàn bộ lãnh thổ của mình. Việc ông coi Nga là “hổ giấy” và không phải là “một cường quốc quân sự thực sự” sẽ làm tổn thương Tổng thống Putin, người nhạy cảm với bất kỳ gợi ý nào cho rằng đất nước ông không phải là một người chơi toàn cầu. Các nhà ngoại giao cho biết đây là ví dụ mới nhất về hành trình của ông Trump hướng tới một lập trường chỉ trích Nga hơn.
Nhưng người ta luôn nên coi lời nói của Tổng Thống Trump một cách thận trọng. Ông đang tỏ ra lạc quan chỉ vài phút sau khi gặp Tổng thống Ukraine Zelensky tại Liên Hệp Quốc. Và ông nói Ukraine có thể giành lại lãnh thổ với sự hỗ trợ của EU và NATO; không có đề cập nào đến sự tham gia của Hoa Kỳ. Tất cả bằng chứng trong vài năm qua cho thấy đây là một cuộc chiến tiêu hao chậm chạp và Ukraine sẽ không lấy lại đất từ Nga nếu không có sự hỗ trợ quân sự lớn của Hoa Kỳ.
Vì vậy, đây là Tổng Thống Trump không pha tạp; một sự bảo vệ cho nước Mỹ và quốc gia dân tộc, một cuộc tấn công vào chủ nghĩa đa phương và chủ nghĩa toàn cầu, một dòng suy nghĩ với những tuyên bố đáng ngờ. Sáu năm trước, khán giả của Tổng Thống Trump tại Liên Hệp Quốc đã cười nhạo những tuyên bố đôi khi không đúng sự thật của ông; năm nay, họ lắng nghe phần lớn trong im lặng.
“Tôi thực sự giỏi về những việc này,” ông nói với các nhà lãnh đạo thế giới. “Đất nước của quý vị đang đi vào địa ngục.” Tin từ BBC ngày 27/09/2019.
