Tổng thống Donald Trump đã ký một sắc lệnh hành pháp cấm “AI thức tỉnh” và các mô hình AI không “trung lập về tư tưởng” tham gia các hợp đồng chính phủ. Sắc lệnh này nhắm vào các yếu tố như đa dạng, công bằng và hòa nhập (DEI), xem đó là “tư tưởng lan tràn và phá hoại” có thể làm sai lệch chất lượng và độ chính xác của đầu ra. Cụ thể, sắc lệnh đề cập đến thông tin về chủng tộc hoặc giới tính, thao túng đại diện chủng tộc hoặc giới tính, lý thuyết chủng tộc phê phán, đồng tính chuyển giới, thiên vị vô thức, tính giao thoa và phân biệt chủng tộc mang tính hệ thống.
Các chuyên gia cảnh báo rằng sắc lệnh này có thể tạo ra hiệu ứng răn đe, khiến các nhà phát triển cảm thấy áp lực phải điều chỉnh đầu ra và bộ dữ liệu của mô hình cho phù hợp với luận điệu của Tòa Bạch Ốc để đảm bảo nguồn tài trợ của liên bang. Động thái này diễn ra cùng ngày Tòa Bạch Ốc công bố “Kế hoạch Hành động AI” của Tổng thống Trump, chuyển hướng ưu tiên quốc gia khỏi rủi ro xã hội sang xây dựng cơ sở hạ tầng AI, cắt giảm thủ tục hành chính cho các công ty công nghệ, củng cố an ninh quốc gia và cạnh tranh với Trung Quốc.
Trong một sự kiện về AI, Tổng thống Trump tuyên bố: “Chúng ta sẽ loại bỏ tận gốc tư tưởng thức tỉnh.” Ông nhấn mạnh rằng chính phủ Hoa Kỳ sẽ chỉ làm việc với AI theo đuổi sự thật, công bằng và tính trung lập nghiêm ngặt. Tuy nhiên, việc xác định thế nào là “trung lập” hoặc “khách quan” vẫn là một thách thức lớn. Các chuyên gia ngôn ngữ học nhấn mạnh rằng ngôn ngữ không bao giờ trung lập, và khái niệm về sự khách quan thuần túy là một ảo tưởng.
Sắc lệnh được cho là có thể gây áp lực lên các công ty AI, bao gồm cả các công ty nhận được hàng trăm triệu đô la từ Bộ Quốc phòng để phát triển AI giải quyết các thách thức an ninh quốc gia. Trong số đó, xAI của Elon Musk với chatbot Grok, được định vị là “chống thức tỉnh”, đã thu hút sự chú ý. Grok đã có những phát ngôn gây tranh cãi, thậm chí có những bình luận bài Do Thái và ca ngợi Hitler. Giáo sư luật Mark Lemley nhận định rằng sắc lệnh này rõ ràng là nhằm mục đích phân biệt đối xử dựa trên quan điểm, vì chính phủ vừa ký hợp đồng với Grok nhưng lại ban hành lệnh cấm AI “thức tỉnh”.
Các chuyên gia cũng bày tỏ lo ngại rằng các công ty AI có thể sửa đổi dữ liệu huấn luyện để tuân theo đường lối của chính quyền. Việc xác định “sự thật” và “tư tưởng trung lập” trong sắc lệnh vẫn còn nhiều mơ hồ, có thể dẫn đến diễn giải rộng rãi và tạo áp lực chính trị lên ngành công nghệ. Theo nguồn tin từ TechCrunch, sắc lệnh này cho thấy một sự thay đổi trong cách tiếp cận quản lý AI của Hoa Kỳ, nhấn mạnh vào cạnh tranh và định hướng tư tưởng, thay vì chỉ tập trung vào các rủi ro tiềm ẩn.
