Nhiều nhà lập pháp Hoa Kỳ thuộc cả hai đảng Cộng hòa và Dân chủ đang kêu gọi chính quyền Tổng thống Trump duy trì một đối tác an ninh ba bên được thiết lập nhằm cung cấp tàu ngầm năng lượng hạt nhân cho Úc. Lời kêu gọi này diễn ra trong bối cảnh Bộ Quốc phòng đang xem xét lại thỏa thuận và đánh giá năng lực công nghiệp của Hoa Kỳ trong việc đóng tàu.
Cách đây hai tuần, Bộ Quốc phòng Hoa Kỳ đã công bố việc xem xét lại AUKUS, một hiệp ước bốn năm tuổi được ký bởi chính quyền Tổng thống Trump với Úc và Vương quốc Anh. Quyết định này cho thấy chính quyền hiện tại đang xem xét kỹ lưỡng một thỏa thuận mà nhiều người tin là quan trọng đối với chiến lược của Hoa Kỳ nhằm đối phó với ảnh hưởng của Trung Quốc tại khu vực Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương. Dự kiến, việc xem xét này sẽ hoàn tất vào mùa thu.
“AUKUS là yếu tố thiết yếu để tăng cường khả năng răn đe ở Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương và thúc đẩy năng lực tác chiến dưới biển, vốn sẽ đóng vai trò trung tâm trong việc đảm bảo hòa bình và ổn định,” các Dân biểu John Moolenaar (Cộng hòa, Michigan) và Raja Krishnamoorthi (Dân chủ, Illinois) đã viết trong một lá thư gửi Bộ trưởng Quốc phòng Pete Hegseth vào ngày 22 tháng 7. Ông Moolenaar là chủ tịch tiểu ban Hạ viện về Trung Quốc và ông Krishnamoorthi là thành viên hàng đầu của đảng Dân chủ trong tiểu ban này.
Việc xem xét lại này diễn ra trong lúc chính quyền Tổng thống Trump đang nỗ lực cân bằng lại các mối quan ngại an ninh toàn cầu, đồng thời đối mặt với sự suy yếu của nền tảng công nghiệp, vốn đang cản trở khả năng của Hoa Kỳ trong việc đóng đủ số lượng tàu chiến. Việc xem xét do Elbridge Colby, quan chức cấp cao thứ ba tại Lầu Năm Góc, phụ trách, và ông Colby đã bày tỏ sự hoài nghi về đối tác này.
“Nếu chúng ta có thể sản xuất tàu ngầm tấn công với số lượng và tốc độ đủ, thì thật tuyệt vời. Nhưng nếu không thể, đó sẽ là một vấn đề rất khó khăn,” ông Colby đã phát biểu trong buổi điều trần xác nhận chức vụ của mình vào tháng Ba. “Điều này quay trở lại việc khôi phục năng lực công nghiệp quốc phòng của chúng ta để chúng ta không phải đối mặt với những lựa chọn khó khăn đó, mà thay vào đó có thể ở vị thế có thể sản xuất không chỉ cho bản thân mà còn cho các đồng minh của chúng ta.”
Là một phần của thỏa thuận AUKUS trị giá 269 tỷ USD, Hoa Kỳ sẽ bán ba đến năm tàu ngầm lớp Virginia chạy bằng năng lượng hạt nhân cho Úc, với kế hoạch giao hàng đầu tiên dự kiến vào năm 2032. Hoa Kỳ và Vương quốc Anh sẽ hỗ trợ Úc thiết kế và đóng thêm ba đến năm tàu ngầm tấn công để tạo thành một lực lượng gồm tám tàu cho Úc.
Một báo cáo vào tháng Ba của Cơ quan Nghiên cứu Quốc hội đã cảnh báo rằng sự thiếu hụt năng lực đóng tàu của Hoa Kỳ, bao gồm cả việc thiếu lao động và chuỗi cung ứng không đủ, đang gây nguy hiểm cho thỏa thuận AUKUS vốn được ca ngợi rộng rãi. Báo cáo cho biết nếu Hoa Kỳ bán các tàu ngầm này cho Úc, Hải quân Hoa Kỳ sẽ đối mặt với tình trạng thiếu tàu ngầm tấn công trong hai thập kỷ.
Theo tin từ Hãng Thông tấn AP, Đô đốc Daryl Caudle, ứng cử viên cho chức vụ Tham mưu trưởng Hải quân, đã nói với Ủy ban Quân vụ Thượng viện vào tháng trước rằng “tốc độ giao hàng không như mong muốn” để thực hiện tốt trụ cột đầu tiên của AUKUS.
Úc đã đầu tư 1 tỷ USD vào cơ sở công nghiệp tàu ngầm của Hoa Kỳ, và sẽ chi thêm 1 tỷ USD trước cuối năm nay. Úc cũng đã đồng ý đóng góp tổng cộng 3 tỷ USD để nâng cấp cơ sở hạ tầng tàu ngầm của Hoa Kỳ, và đã gửi các chuyên gia công nghiệp đến huấn luyện tại các xưởng đóng tàu của Hoa Kỳ cũng như các quân nhân hải quân để huấn luyện về tàu ngầm tại Hoa Kỳ.
“Úc đã khẳng định rõ ràng rằng chúng tôi sẽ đóng góp tương xứng cho cơ sở công nghiệp của Hoa Kỳ,” một phát ngôn nhân quốc phòng Úc cho biết vào tháng Bảy. “Sự đóng góp của Úc nhằm mục đích đẩy nhanh tốc độ sản xuất và bảo trì của Hoa Kỳ để tạo điều kiện bàn giao các tàu ngầm lớp Virginia trong tương lai của Úc.”
Ba quốc gia cũng đã cùng nhau thử nghiệm các khả năng liên lạc với các hệ thống tự hành dưới nước, Bộ Quốc phòng Úc cho biết vào ngày 23 tháng 7. Theo thỏa thuận, các quốc gia sẽ cùng phát triển các công nghệ tiên tiến khác, từ công nghệ dưới biển đến siêu thanh.
Tại Diễn đàn An ninh Aspen gần đây, Đại sứ Úc tại Hoa Kỳ, Kevin Rudd, cho biết đất nước của ông cam kết tăng chi tiêu quốc phòng để hỗ trợ chương trình tàu ngầm năng lượng hạt nhân đầu tiên, điều này cũng sẽ cung cấp “các cơ sở bảo trì và sửa chữa toàn diện với chi phí khổng lồ” cho Hạm đội Ấn Độ Dương-Thái Bình Dương của Hoa Kỳ đóng tại Tây Úc.
Ông Rudd bày tỏ sự tin tưởng rằng hai chính phủ “sẽ cùng nhau giải quyết những vấn đề này.”
Bruce Jones, chuyên gia cao cấp tại Trung tâm Bảo mật, Chiến lược và Công nghệ Strobe Talbott, nói với Hãng Thông tấn AP rằng thỏa thuận, bằng cách bố trí các tàu ngầm ở Tây Úc, đang giúp trang bị không gian dưới biển vốn “cực kỳ quan trọng đối với khả năng răn đe và các lựa chọn phòng thủ của Hoa Kỳ ở Tây Thái Bình Dương.”
“Câu trả lời đúng đắn không phải là hài lòng với tốc độ đóng tàu ngầm hiện tại. Mà là phải tăng tốc độ lên,” ông Jones nói.
Jennifer Parker, người đã phục vụ hơn 20 năm trong Hải quân Hoàng gia Úc và là người sáng lập Barrier Strategic Advisory, cho biết đây không nên là một trò chơi có tổng bằng không. “Bạn có thể bán một tàu ngầm cho Úc, trên giấy tờ thì bạn có ít hơn một tàu ngầm. Nhưng xét về khả năng tiếp cận, bạn có khu vực tác chiến lựa chọn khi hoạt động từ Úc, có khả năng bảo trì tàu ngầm của bạn từ Úc,” bà Parker nói. “Đây không phải là một thỏa thuận chỉ mang lại lợi ích cho Úc.”
Chính sách quốc phòng là một trong số ít lĩnh vực mà các nhà lập pháp Cộng hòa đã phản đối chính quyền Trump, nhưng sự kiên định của họ đang bị thử thách với việc Lầu Năm Góc xem xét lại AUKUS. Cho đến nay, họ vẫn cùng các đồng nghiệp Dân chủ bày tỏ sự ủng hộ đối với thỏa thuận.
Họ cho biết ngành công nghiệp tàu ngầm của Hoa Kỳ đang phục hồi với các khoản phân bổ của Quốc hội lên tới 10 tỷ USD kể từ năm 2018 để đảm bảo Hoa Kỳ có đủ tàu cho phép bán cho Úc.
Thượng nghị sĩ Tim Kaine (Dân chủ, Virginia) nói với AP rằng sự ủng hộ dành cho AUKUS là mạnh mẽ và lưỡng đảng, “chắc chắn là trên Ủy ban Quân vụ.”
“Có một chút khó hiểu về phân tích được thực hiện tại Lầu Năm Góc,” ông Kaine nói, và thêm rằng “có lẽ (phân tích) sẽ nói rằng: Chúng tôi tin rằng đây là một điều tốt.”
