KAMPALA, Uganda – Giới chức đối lập và nhiều cá nhân khác tại Uganda đã lên tiếng chỉ trích thỏa thuận với Hoa Kỳ về việc tiếp nhận những người di trú bị trục xuất. Họ đặt câu hỏi về việc thiếu sự chấp thuận của Quốc Hội, đồng thời cáo buộc rằng thỏa thuận này giúp giảm bớt áp lực chính trị lên Tổng Thống độc tài của đất nước.
Dân biểu Ibrahim Ssemujju, một nhân vật đối lập nổi bật, cho rằng sau khi phải đối mặt với các lệnh trừng phạt của Hoa Kỳ nhắm vào nhiều quan chức chính phủ, bao gồm cả Chủ Tịch Quốc Hội, Tổng Thống Uganda Yoweri Museveni sẽ rất vui lòng giao dịch với Washington. Ông Ssemujju nói: “Tổng Thống Museveni sẽ hỏi, ‘Khi nào quý vị sẽ đưa họ đến?’”.
Các quan chức Uganda đã công bố rất ít chi tiết về thỏa thuận, mặc dù họ cho biết muốn tiếp nhận những người bị trục xuất có gốc gác Châu Phi và không muốn những người có tiền án. Tuy nhiên, Uganda lại được đề xuất là một địa điểm tiềm năng cho Kilmar Abrego Garcia, một người Salvador bị buộc tội buôn người, người đang vướng vào một vụ di trú kéo dài. Bộ Nội An Hoa Kỳ cho biết Abrego Garcia đang được xử lý để trục xuất sang Uganda.
Ông Mathias Mpuuga, cựu lãnh đạo phe đối lập trong Quốc Hội Uganda, nhận định: “Nếu không có sự giám sát của Quốc Hội, toàn bộ kế hoạch này đều có vấn đề.” Ông Mpuuga cho biết thỏa thuận với Hoa Kỳ khiến ông “hơi bối rối” vì Uganda vốn đang chật vật chăm sóc người tị nạn chạy trốn bạo lực từ các nước láng giềng. Ông cho rằng thỏa thuận này chỉ có ý nghĩa như một vấn đề “tiện ích kinh tế” đối với chính phủ Uganda.
Cho đến nay, vẫn chưa rõ chính xác những gì chính quyền Uganda sẽ nhận được khi chấp thuận người bị trục xuất. Một Thứ Trưởng Bộ Ngoại Giao ban đầu phủ nhận thỏa thuận, nhưng Thư Ký Thường Trực của ông sau đó đã xác nhận một thỏa thuận đã được ký kết để chấp nhận những cá nhân “không muốn hoặc có thể lo ngại về việc trở về quốc gia gốc của họ.” Các nhà đàm phán phía Uganda được cho là đã báo cáo trực tiếp với Tổng Thống Museveni, người đã nắm quyền tại quốc gia Đông Phi này từ năm 1986.
Tổng Thống Museveni, từng được xem là đồng minh mạnh mẽ của Hoa Kỳ, đã chứng kiến uy tín của mình suy giảm tại Washington trong những năm gần đây. Chính quyền của Tổng Thống Joe Biden đã gia tăng áp lực về vấn đề tham nhũng, quyền của cộng đồng LGBTQ+ và các vi phạm nhân quyền khác, với danh sách các quan chức Uganda bị trừng phạt ngày càng dài. Ông Museveni từng nói vào năm 2023 rằng ông không muốn đến Hoa Kỳ, sau khi Mỹ áp đặt các lệnh trừng phạt liên quan đến luật chống đồng tính luyến ái của Uganda.
Marlon Agaba, người đứng đầu một nhóm chống tham nhũng hàng đầu ở Uganda, nhận định thỏa thuận này là “đáng mong muốn vì lý do chính trị và có lẽ cả kinh tế” đối với Tổng Thống Museveni, giúp giảm áp lực và có thể mang lại các cơ hội thương mại. Ông Agaba cũng bình luận rằng chính quyền của Tổng Thống Hoa Kỳ Donald Trump nổi tiếng với các thương lượng, một điều mà bất kỳ nhà lãnh đạo mạnh mẽ nào cũng sẽ hoan nghênh.
Dân biểu Ssemujju khẳng định vấn đề này nên được Quốc Hội xử lý và thỏa thuận sẽ không hoàn chỉnh nếu thiếu sự ủy quyền của Quốc Hội. Tin từ The Associated Press cho biết, vào tháng 7, Hoa Kỳ đã trục xuất năm người có tiền án sang Vương quốc Eswatini ở miền nam Châu Phi và thêm tám người sang Nam Sudan. Rwanda cũng đã tuyên bố sẽ tiếp nhận tới 250 người di trú bị Hoa Kỳ trục xuất.
